از قاچاق مواد مخدر تا فرماندهی جنگ علیه شوروی؛ رهبر احتمالی طالبان را بشناسید

مجتبی اسماعیلی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: تسلط طالبان بر خاک افغانستان از حیث وسعت، اکنون بیش از هر زمان دیگری از سال 2001 (1380) است. هم‌زمان با این تسلط، امیدها برای برگزاری مذاکرات صلح رو به تباهی گذاشته است. بخشی از این ناامیدی به عملکرد و سابقه جانشین احتمالی رهبر طالبان برمی‌گردد.

بعد از انتشار خبر کشته شدن ملا اختر منصور شورای طالبان از روز یکشنبه رایزنی برای انتخاب رهبر جدید این گروه را آغاز کرد و امکان دارد سراج‌الدین حقانی را به‌عنوان رهبر طالبان معرفی کنند.

اجلاس شورای مرکزی طالبان که روز یکشنبه آغاز شد، روز گذشته (دوشنبه) نیز ادامه یافت و بیشتر اعضای طالبان با انتخاب سراج‌الدین حقانی به‌عنوان رهبر این گروه موافق هستند.

شبکه حقانی؛ از پدر تا پسر

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی که به بررسی شبکه حقانی اختصاص دارد، می‌نویسد: «مقام‌های آمریکایی، شبکه حقانی را خانواده‌ای از جنایت‌کاران و قاچاقچیان مرزی می‌دانند که در سال‌های پس از ورود نیروهای ناتو به آن کشور به‌عنوان عامل اصلی حملات انتحاری و تلفات به نیروهای بین‌المللی شهرتی شگفت‌آور به دست آورده است.»

این روزنامه می‌افزاید: «شبکه حقانی در زمان سقوط دولت کمونیستی افغانستان به صورت گروهی سازمان‌یافته از مجرمان و جنایت‌کاران شکل گرفت و در چندین دهه جنگ در افغانستان به آدم‌ربایی، اخاذی، قاچاق، و حتی حمل و نقل مواد مخدر پرداخت. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و مقام‌های ارتش آمریکا از شبکه حقانی به‌عنوان مرگ‌بار ترین گروه شورشی در افغانستان یاد می‌کنند.»

مسئولان افغان درباره حقانی (که آمریکا برای بازداشتش پنج میلیون دلار پاداش در نظر گرفته است) معتقدند که وی خطرناک‌ترین فرمانده طالبان است و اگر به رهبری این جنبش برسد، باید شاهد حملات سختی در نقاط مختلف کشور از جمله کابل باشند. این در حالی است که ماه گذشته در یکی از سنگین‌ترین حملات طالبان به کابل 64 نفر کشته شدند.

جلال‌الدین حقانی، پدر سراج‌الدین، رهبر مجاهدانی بود که در سال 1979 (1358) و زمان اشغال افغانستان به مبارزه با نیروهای شوروی سابق پرداختند. چارلی میلسون، عضو سابق کنگره آمریکا جلال‌الدین را کانالی خوب برای ارتباط میان آمریکا و مجاهدان توصیف می‌کند. ارتباط مناسب میان طالبان و آمریکا در زمان وی تا جایی ادامه یافت که از وی برای بازدید از کاخ سفید در زمان ریاست‌جمهوری رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا دعوت کردند.

افغانستان در انتظار پسری قسی‌القلب

«اگر سراج‌الدین حقانی به ‌عنوان رهبر آینده طالبان انتخاب شود، ممکن است تا چند دهه آینده شاهد حملات خون‌بار به افغانستان باشیم.» این جمله‌ای است که روزنامه استقلال چاپ افغانستان در بخشی از گزارش خود درباره سراج‌الدین حقانی بیان می‌کند.

سراج‌الدین حقانی که شبکه حقانی را تاسیس کرده بود و از سرشاخه‌های جنبش طالبان به‌شمار می‌رود، سال گذشته یکی از دو جانشین سرکرده طالبان شد.

صاحب‌نظران سیاسی افغان معتقدند که شبکه حقانی نقش زیادی در ورود تروریست‌ها و افراد انتحاری به افغانستان دارد و وزارت امور خارجه آمریکا از این گروه به‌عنوان خشن‌ترین مجموعه افراط‌گرا یاد می‌کند. نیروهای آمریکایی بارها در مواجهه با نیروهای این شبکه متحمل خسارت و تلفات شده‌اند و مجموع این موضوعات است که آمریکا را مجبور کرد نام شبکه حقانی را در فهرست ویژه تروریست‌های بین‌المللی قرار دهد.

نشریه نیوزویک با استناد به محتوای کتابی با عنوان «شبکه حقانی» از سراج‌الدین حقانی به‌عنوان یک فرمانده میدانی قدرتمند یاد کرده است که قصد دارد دایره نفوذ خود را از وزیرستان در شمال پاکستان آغاز و حملاتی در خارج از پاکستان و افغانستان انجام دهد.

این کتاب در 144 صفحه، حدود 10 هزار نسخه و به زبان پشتو چاپ و در مناطقی در افغانستان و پاکستان توزیع شده است.

گرچه منابع نزدیک به شبکه حقانی، خبر مرگ اختر منصور، سرکرده طالبان را تایید نمی‌کنند ولی می‌گویند: «هنوز زود است بخواهیم درباره جانشینی سراج الدین حقانی به جای ملا منصور صحبت کنیم.»

حقانی 40 ساله تلاش می‌کند تا با گروهک‌های مختلف طالبان که سال گذشته مخالف رهبری منصور بودند مصالحه کند. این اقدام سراج‌الدین دور از ذهن نیست زیرا وی مشابه چنین اقدامی را دو سال پیش و پس از تایید خبر مرگ ملاعمر، سرکرده سابق طالبان انجام داده بود.

هفته گذشته یکی از اعضای شاخص طالبان در مصاحبه با خبرگزاری رویترز به شرط افشا نشدن نامش گفت: «گرچه حقانی نقش موثری در حل اختلافات میان گروهک‌های مختلف طالبان داشته است، انتخاب وی به‌عنوان رهبر طالبان موضوعی بسیار بعید است.»

شبکه حقانی که از سال گذشته تمرکز خود را بر تسلط بر مناطق مرزی شمال‌غربی پاکستان گذاشته است، توانسته به‌تازگی به منطقه پکتیکا نفوذ پیدا کند. با وجود همه این موفقیت‌ها آن‌ها نتوانسته‌اند دایره نفوذ خود را از مناطق جنوبی قندهار که مهد جنبش طالبان است، جلوتر ببرند.