سهم فدراسیون‌ در سوءاستفاده آذربایجانی‌ها از گود زورخانه‌ای چقدر است؟

به گزارش خبرنگار گروه ورزش خبرگزاری آنا، خبر ثبت فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای به نام آذربایجان در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در فهرست میراث ناملموس بشری واکنش‌های زیادی به همراه داشت. اهالی این رشته اصیل ایرانی از این اقدام به شدت ناراحت و دلگیر شدند و مقصران اصلی آن را مسئولان فعلی ورزش ایران می‌دانند که در خواب غفلت به سر می‌بردند و در نهایت این رشته اصیل ایرانی به نام آذربایجان ثبت شد.

البته نکته جالب توجه اینکه فدراسیون زورخانه ای به جای پاسخگویی، منتقدان را مغرض خواند! مهرعلی باران چشمه رئیس فدراسیون زورخانه‌ای در گفت وگو با خبرنگار آنا مقصر این اتفاق را مسئولان میراث فرهنگی دانست و اعلام کرد از مدت‌ها قبل به آن‌ها هشدار داده بود؛ باران چشمه مدعی بود که به آن‌ها انتقاد می‌کنند در حالی که این موضوع مربوط به وزارت‌خانه میراث فرهنگی است!

حالا مسئولان ورزش امیدوار هستند در مدت زمانی که این مصوبه هنوز به آذربایجان ابلاغ نشده می‌توانند به آن اعتراض کنند؛ هر چند که به نظر می‌رسد این موضوع نوش‌دارو پس از مرگ سهراب است؛ چرا که به گفته معاون وزیر وقتی یونسکو در صفحه‌اش این موضوع را تبریک گفته یعنی مصوبه‌اش هم به تصویب رسانده است و آن را هم ابلاغ می‌کند؛ اما به راستی چه کسی مقصر ثبت ورزش زورخانه‌ای به نام آذربایجان است و سهم مسئولان ورزش در این موضوع تا چه اندازه است؟

**رشته زورخانه‌ای از چه زمانی در یونسکو ثبت شد؟

در تاریخ ۲۵ آبان ماه سال ۱۳۸۹ برابر با (۱۶ نوامبر سال ۲۰۱۰ میلادی) در فهرست میراث معنوی یونسکو، آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای بنا به درخواست جمهوری اسلامی ایران ثبت شد. از آن زمان به بعد هر ساله جشن سالگرد ثبت آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای گرفته می‌شد و حتی اولین جشن سالگرد ثبت این رشته اصیل ایرانی هم با حضور ایرانی‌ها و خارجی‌ها در ایتالیا برگزار شد.

اما نکته جالب اینکه از هفت سال گذشته تا به امروز نه تنها دیگر جشنی در ایران برای ثبت آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در یونسکو برگزار نشد بلکه حتی در سایت فدراسیون زورخانه‌ای هم برای ثبت این رشته اصیل ایرانی در یونسکو تبریک گفته نشد؛ این در حالی است که پس از ثبت یک آیین در فهرست ناملموس یونسکو، وظیفه اصلی کشور مذکور حفظ و نگهداری و ترویج آن آیین است؛ متأسفانه کم‌کاری فدراسیون زورخانه‌ای برای حفظ و نگهداری آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در سال‌های اخیر و به خصوص اینکه حتی در سایت فدراسیون زورخانه‌ای بابت ثبت این روز بزرگ در یونسکو، پیام تبریکی دیده نشد کاملا مشهود است.

**آذربایجان از غفلت مسئولان ورزش چطور استفاده کرد؟

چهارمین دوره بازی‌های همبستگی کشور‌های اسلامی به میزبانی شهر باکو، جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۱۷ برگزار شد؛ در آن زمان آذربایجان با توجه به امتیاز میزبانی مدعی شد ورزش زورخانه‌ای در این کشور قدمت دارد و این رشته را به نام خود ثبت کرد؛ هر چند که این پروژه ناکام ماند چرا که واکنش‌های متعدد باعث شد تا کشور آذربایجان از موضع خود کوتاه بیاید و اعلام کردند ریشه این ورزش اصیل در ایران است.

اما آذربایجانی‌ها برای رسیدن به مقصود خود دست از تلاش برنداشتند و دقیقا از ۴ نوامبر ۲۰۲۱ درخواست رسمی ثبت ورزش زورخانه‌ای به نام آذربایجان در یونسکو را دادند. در واقع از زمان ثبت این درخواست تا به امروز که این ورزش اصیل ایرانی به نام آذربایجان ثبت شده مسئولان ورزش ایران یک سال و یک ماه فرصت داشته‌اند تا نسبت به آن واکنش نشان دهند و اجازه انجام این کار را ندهند!

البته در این میان ابهامی به نام حق عضویت ایران و نداشتن حق رای در یونسکو به میان آمده که از جزییات آن اطلاع چندانی نداریم و مسئولان میراث فرهنگی باید در مورد آن توضیح دهند؛ اما آن چیزی که مربوط به مسئولان ورزش ایران بوده بی‌تفاوتی به این موضوع است. چرا که پس از ثبت درخواست آذربایجان، مسئولان ورزش ایران می‌توانستند به این موضوع واکنش نشان دهند و با گفتگو، رایزنی و یا حتی اعتراض اجازه انجام این کار را ندهند. ضمن اینکه باران چشمه رئیس فدراسیون زورخانه‌ای و پهلوانی در گفت‌وگویی با خبرنگار آنا به صراحت به این موضوع اشاره کرد که چندین ماه است از این موضوع اطلاع دارد!

**ثبت یک آیین به نام چند کشور امکان‌پذیر است؟

در این میان که برخی سنت‌ها و آیین‌های ایرانی مثل عید نوروز و شب یلدا به نام چند کشور از جمله ایران، افغانستان و تاجیکستان ثبت شده در آن شکی نیست چرا که این سنت‌ها در سایر کشور‌ها هم وجود دارد؛ اما آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ۱۲ سال پیش به نام ایران در یونسکو ثبت جهانی شده، اما در چند سال اخیر بی‌توجهی به روز ثبت این آیین بزرگ و عدم ارتباط و برنامه‌ریزی با یونسکو به این منجر شد که این رشته اصیل به نام ایران، اما به کام آذربایجان در سازمان یونسکو به ثبت برسد. نکته جالب توجه اینکه در کشور آذربایجان حتی یک گود زورخانه‌ای هم وجود ندارد، اما در مقابل در ایران ۹۰۰ گود زورخانه وجود دارد؛ ضمن اینکه ایران در سال‌های پیش که حدودا ۱۰ تا ۲۰ سال پیش بوده در کشور‌های مثل افغانستان و تاجیکستان هم گود زورخانه‌ای ساخته و الان با این شرایط ممکن است این کشور‌ها هم مدعی شوند؛ در حالی که همگان به خوبی می‌دانند این گود‌های زوخانه‌ای به خاطر ترویج این رشته توسط ایران در یک دهه پیش در این کشور‌ها ساخته شده است.

**ثبت ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای به آذربایجان ابلاغ شده است؟

به طور معمول هر موضوعی که در مجمع عمومی سازمان یونسکو تصویب می‌شود به ابلاغ هم خواهد رسید، در واقع قطعا، مصوبه‌ای که مجمع عمومی به تصویب می‌رسد به کشور مربوطه هم ابلاغ می‌شود و این صحبت که هنوز به آذربایجان ابلاغ نشده در واقع به نوعی نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب است! در سال ۲۰۱۰ که ورزش زورخانه‌ای به نام ایران در سازمان یونسکو ثبت شد؛ نمایندگانی از فدراسیون ایران و میراث فرهنگی به همراه سفیر یونسکو چهارسال فعالیت کردند و حتی یک تیم اعزامی به مقرر یونسکو اعزام شد و با هفت زبان زنده دنیا در مورد این ورزش و آیین آن صحبت کردند تا در سال ۸۹ این اتفاق تاریخی برای ورزش ایران رقم خورده و این موضوع یک شبه رخ نداده است.

**ثبت ملی یا جهانی؛ مسئله این است؟

باران چشمه رئیس فدراسیون زورخانه‌ای مدعی شده «با موافقت یونسکو، ورزش زورخانه‌ای و فرهنگ پهلوانی به نام آذربایجان ثبت ملی شد و موضوع ثبت جهانی آن به نام آذربایجان درست نیست چرا که کماکان ثبت جهانی آن به نام ایران است.» رئیس فدراسیون زورخانه‌ای در حالی این ادعا را مطرح می‌کند که هیچ یک از آثاری که در یونسکو ثبت می‌شوند؛ ملی نیست و همگی آثار جهانی هستند؛ حتی زمانی که ورزش زورخانه‌ای در سال ۲۰۱۰ به نام ایران در یونسکو ثبت جهانی شد؛ پیش از آن در دی‌ماه ۸۷ ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران به ثبت ملی رسیده بود. در واقع ثبت ملی یک موضوع داخلی برای کشور مورد نظر است و ثبت آثار در یونسکو جهانی محسوب می‌شود. با توجه به این موضوع به راحتی مشخص است که آذربایجان با برنامه‌ریزی و ارتباط با سازمان یونسکو و در خواب و غفلت مسئولان ورزش ایران در ثبت ورزش زورخانه‌ای با ایران سهیم شدند!