کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو تفصیلی با آنا:
حاکمیت ملی با توسعه زیست‌بوم فضای مجازی ممکن می‌شود/ تأثیر مستقیم کیفیت سکوهای داخلی بر توسعه اقتصاد دیجیتال
علی حبیبی معتقد است که حاکمیت ملی و اعمال آن در فضای مجازی بدون توسعه زیست بوم آن بی معنی است، اگر حاکمیت ملی نباشد، رفاه یک ملت با مشکل مواجه می‌شود.
به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، رهبر معظم انقلاب در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست‌های کلی برنامه هفتم را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام و با اولویت پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت تعیین شده است، به سران سه قوه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت و رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح ابلاغ کردند. مقام معظم رهبری با تشکر از فعالیت فشرده اعضاء و دبیرخانه مجمع در ارائه نظرات و مشارکت فعال قوای سه‌گانه و سایر ارکان نظام، تهیه و تصویب قانون برنامه هفتم بر پایه این سیاست‌ها را گامی دیگر در تحقق اهداف نظام خواندند و بر نظارت فعال بر حسن اجرای سیاست‌ها تأکید کردند.
سیاست‌های کلی برنامه هفتم در ۷ سرفصل «اقتصادی»، «امور زیربنایی»، «فرهنگی و اجتماعی»، «علمی، فناوری و آموزشی»، «سیاسی و سیاست خارجی»، «دفاعی و امنیتی»، «اداری، حقوقی و قضایی» و در ۲۶ بند تصویب شده است. در حوزه «علمی، فناوری و آموزشی» ایشان به برقراری حاکمیت ملی و صیانت از ارزش‌های اسلامی ـ ایرانی در فضای مجازی با تکمیل و توسعه شبکه ملی اطلاعات و تأمین محتوا و خدمات متناسب و ارتقاء قدرت سایبری در تراز قدرت‌های جهانی با تأکید بر مقاوم‌سازی و امنیت زیرساخت‌های حیاتی و کلان داده کشور، تاکید دارند. در این راستا با علی حبیبی، کارشناس فضای مجازی به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
لزوم روزآمدسازی قوانین فضای مجازی
آنا: با توجه به تلاش‌هایی که برای قانون‌گذاری در فضای مجازی در مجلس در گذشته شده و هم‌اکنون هم مرکز ملی فضای مجازی به دنبال رگولاتوری در این حوزه است، میزان حاکمیت ملی ایران بر فضای سایبری را کافی می‌دانید؟
حبیبی: تحقق حاکمیت ملی بر فضای مجازی نیازمند عناصری مختلفی است که تنظیم‌گری از مهم‌ترین آن‌هاست. وجود نظام تنظیم‌گر کارآمد بسیار مهم است، ولی به تنهایی کافی نیست. در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی به روزآمدسازی کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی پرداخته شده است، این مهم منجر به ایجاد یک ساختار تنظیم‌گر مناسب، کارآمد و انعطاف‌پذیر نسبت به ظهور نوآوری و فناوری جدید در فضای مجازی می‌شود.
ما قبلا شاهد این بودیم که چندین تنظیم‌گر به طور موازی برای یک موضوع ادعا داشتند یا اصلا تنظیم‌گری برای یک موضوع خاص وجود نداشت. در این صورت توسعه‌گران و تولیدکنندگان فضای مجازی کشور دچار سردرگمی می‌شدند که از کدام تنظیم‌گر مجوز بگیرند یا کدام تنظیم‌گر ناظر است، مشکلاتی برای توسعه فضای مجازی کشور توسط این شرکت‌ها و فناوران به وجود آمده بود. نظام تنظیم‌گر تمام تنظیم‌گران را در ذیل خود قرار داده و به صورت منسجم به تنظیم‌گری مناسب با توجه به تحول بسیار پر‌سرعت دنیای مجازی می‌پردازد.
در مورد قوانین موجود، بیشتر آن‌ها مربوط به فضای مجازی قدیمی هستند. عمده قوانین مربوط به عصر اینترنت دایلاب است که دنیای مجازی به مفهوم امروزی گسترش پیدا نکرده بود. در سال‌های اخیر چند مورد را شاهد بودیم که برای تخلف یک کاربر در یک سکوی فضای مجازی، مدیر عامل شرکت ارائه دهنده خدمت مورد محاکمه قرار گرفته بود، چون قوانین ما قدیمی هستند و حقوق و مسئولیت‌ها در دنیای مجازی مشخص نیست. ما کلی قوانین برای تعیین حقوق در زندگی فیزیکی مردم تعیین کردیم، ولی با وجود اینکه مردم مدت زیادی از وقت خود را در زیست بوم فضای می‌گذرانند و در واقع در آن زیست می‌کنند، قوانین کافی برای آن وجود ندارد.
از طرفی بحث مالکیت داده مشخص نیست. حقوق کاربران، حریم خصوصی آن‌ها، مسئولیت‌های دیگران، حقوق کودکان و حمایت از آن‌ها، قوانین حمایت از توسعه‌دهندگان و شرکت‌های فناور فضای مجازی و قوانین جرایم سایبری یا وجود ندارند یا روزآمد نیستند. همه این‌ها نیازمند ایجاد یک کمیسون دائمی برای فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی هستند. به طور کلی برای برقراری حاکمیت یک ملت برای فضای مجازی عناصر زیادی وجود دارد که عنصر مهم آن، نظام تنظیم گری، زیرساخت و تعیین حقوق و قوانین هستند.
در حال حاصر نظام تنظیم‌گری تشکیل شده و باید منتظر نتایج آن در سال‌های آتی بود. زیرساخت‌های ما جای کار زیادی دارد. برای یک زیست بوم قدرتمند فضای مجازی باید سکوهای قدرتمندی داشته باشیم. فقط توسعه فیزیکی شبکه و ارتباطات کافی نیست. ما نیازمند سیستم عامل، موتور جست‌وجوی قوی و سایر کاربرد‌های فضای مجازی هستیم.
مرز‌های گسترده‌تر با تقویت زیرساخت فضای مجازی
یکی از مهم‌ترین مسائل در مسیر توسعه شبکه ملی اطلاعات تأمین محتوا و خدمات متناسب با نیاز کاربران است، اگرچه پلتفرم‌های توانمندی در ایران مشغول فعالیت هستند، اما همچنان اقبال عموم با اپلیکیشن‌های خارجی است. علت چنین استقبالی از این اپلیکیشن‌ها را نبود زیرساخت‌های لازم در داخل کشور می‌دانید یا صرفا کیفیت پایین نرم‌افزار‌های ایرانی انگیزه لازم برای حضور گسترده کاربران را فراهم نمی‌کند؟
شبکه ملی اطلاعات پیش رو ایرانیان در شبکه جهانی اینترنت و فضای مجازی جهانی است. برخلاف تصور نه تنها این شبکه بسته و محصور در مرز‌های ایران نیست بلکه در‌های ایران را بر روی جهانیان باز می‌کند. بیشترین و مهم‌ترین سهم توسعه در حال حاضر و در جهان آینده در دنیای مجازی رقم خواهد خورد. ملتی در این عصر پیش رو خواهد بود و در تمامی ابعاد جامعه اعم از اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... سرآمد می‌شود که بر فناوری اطلاعات پیشتاز باشد و توسعه فضای مجازی خوبی داشته باشد. در دنیای آینده مرز‌های فیزیکی چندان معنایی ندارد، کشوری که صاحب خدمات و زیرساخت فضای مجازی قوی‌تری باشد مرز‌های گسترده‌تری هم خواهد داشت.
صادرات محصولات فضای مجازی بسیار ساده و سریع رقم می‌خورند. استفاده سایر مردمان دنیا از محصولات فناورانه پرداخت ذهن قوی و دستان توانمند ایرانیان، نفع اقتصادی خوبی را برای کشور دارد که حتی می‌تواند کشور را از وابستگی به نفت نجات دهد. همچنین صادرات فرهنگ غنی ایران را هم به طور ضمنی به ارمغان می‌آورد و به نوعی، گسترس مرز‌های کشور خواهد بود.
سکوهای داخلی مورد اقبال عموم مردم نیستند
سکوهای ایرانی فضای مجازی کیفیت بسیار مناسبی دارند و با نمونه‌های خارجی قابل رقابت هستند. به نظر من نمی‌شود گفت در جذب مخاطب موفق نبوده‌اند. هنوز سکوهای داخلی مرجع و مورد اقبال عموم قرار نگرفتند، ولی بسته به خدمت مورد ارائه مخاطبان خوبی دارند. سکوهای خارجی خدمت مشابهی را ارائه می‌دهند و طبیعتا مشکلات جذب مخاطب برای این سکو‌ها فقط مربوط به رقابت با رقبای خارجی نیست، اما در جذب مخاطب، عملکرد خوبی نشان داده‌اند. در بحث زیرساخت هم وضعیت مطلوب است، ولی گاهی در افزایش ناگهانی کاربران مشکلاتی را شاهد بودیم که این نیازمند توجه بیشتر مسئولان امر برای توسعه زیرساخت و ارتباطات شبکه کشور است.
نکته دیگر درباره سکوهای داخلی این است که باید از کپی‌کاری و ارائه خدمات مشابه با تولیدات خارجی فاصله بگیریم. خدمات مشابه به اندازه کافی در کشور ایجاد شده است. هم‌اکنون زمان نوآوری است و این نوآوری می‌تواند ما را به برتری برساند. این نوآوری نه تنها در ایران محبوبیت پیدا می‌کند و مخاطبان زیادی را جذب می‌کند بلکه ارائه خدمت‌رسانی جهانی را باعث می‌شود. درآمد‌های جهانی تاثیرات خوبی در توسعه سکو‌ها و زیست بوم فضای مجازی کشور خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
- فقط ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه هفتم کافی نیست/ کمتر شاهد عملیاتی شدن سیاست‌ها بوده‌ایم!
- تمامی سامانه‌ها و پلتفرم‌های داخلی در دسترس مردم قرار دارد/ محدودیت اتصال به اینترنت بین‌الملل رفع شد +فیلم
- اجرای سیاست‌های برنامه هفتم منجر به ارتقای امنیت سایبری می‌شود/ افزایش رانت در فضای مجازی نتیجه اعمال محدودیت در شبکه‌های اجتماعی
- خلأ قانون‌گذاری عامل نابه‌سامانی فضای مجازی برای کودکان/ محیط رقابتی امن میان تولیدکنندگان محتوا ایجاد شود
برای گسترش انرژی نو مدیریت سنتی جوابگو نیست
فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های ارتباطی منحصر به حوزه‌ای خاص نیست، ولی تمامی صنایع از خدمات آن استفاده می‌کنند، توسعه صنعت فناوری اطلاعات چگونه می‌تواند زمینه استفاده گسترده از انرژی‌های نو را فراهم کرده و در حوزه تأمین انرژی به کشور کمک کند؟
فناوری اطلاعات به طور کلی در مدیریت مصرف انرژی، مدیریت و تسهیل تولید انرژی می‌تواند بسیار موثر واقع شود. در بحث مدیریت مصرف می‌تواند مدیریت هوشمند و بهینه مصرف انرژی را رقم بزند که این منجر به کاهش هدفمند و بهینه مصرف انرژی می‌شود. در بحث تولید انرژی، می‌تواند نقش تسهیل‌گر را به خوبی ایفا کند.
با ظهور دستگاه‌های اینترنت اشیا و گسترش شبکه اینترنت اشیا قطعا فناوری اطلاعات می‌تواند کمک شایانی برای تسهیل فرآیند‌های مدیریتی و تولید انرژی‌های نو انجام بدهد. این دستگاه‌ها و شبکه‌ها بسیار گسترده شدند و انرژی‌های نو همچون پنل‌های خورشیدی می‌توانند توسط فناوری اطلاعات به شبکه جامعی متصل شوند، چون در بحث انرژی‌های نو و پنل خورشیدی تولیدکنندگان زیادی خواهیم داشت. مد نظر این است که مردم زیادی وارد تولید بشوند و از پشت‌بام منزل برای تولید انرژی استفاده کنند، بفروشند که در این موضوع فناوری اطلاعات نقش مهمی دارد.
یک نقش آن می‌تواند محاسبه درآمد شخص از تولید انرژی باشد. با توجه به کثرت تولیدکنندگان انرژی نو می‌تواند مدیریت شبکه انتقال قدرت را در دست بگیرد، چون همه تولیدکنندگان هر لحظه تولید نمی‌کنند و ممکن است قطع و وصلی وجود داشته باشد. این مورد باید در شبکه انتقال قدرت به صورت درست مدیریت شود چرا که مدیریت سنتی و دستی برای آن جوابگو نیست و باید مدیریت هوشمند انجام شود.
توجه ویژه به اعضای مجازی و فناوری اطلاعات
نکته حائز اهمیت در سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه توجه به افزایش شتاب پیشرفت نوآوری علمی و فناوری است، سال‌ها در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور پژوهش انجام می‌شود و از این نظر دارای رتبه بین‌المللی بسیار خوبی هستیم، ولی حالا زمان آن رسیده که شتاب توسعه علمی کشور را فراهم کنیم، در این زمینه مهم‌ترین نیاز کشور چه خواهد بود؟
در بند‌های ۱۹ و ۲۰ سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه به مبحث علم، فناوری و آموزش پرداخته شده است. در هر ۲ بند توجه ویژ‌ه‌ای به اعضای مجازی و فناوری اطلاعات شده است. در بند ۱۹ به برقراری حاکمیت ملی در فضای مجازی با تکمیل و توسعه شبکه ملی اطلاعات اشاره شده است. حاکمیت ملی و اعمال آن در فضای مجازی بدون توسعه زیست بوم آن بی معنی است. اگر حاکمیت ملی نباشد امنیت، اقتصاد، اشتغال و آموزش، فرهنگ و تمام آن‌چه که برای برقراری رفاه یک ملت نیاز است، با مشکل مواجه می‌شود.
ما هرروز به جست‌وجو در اینترنت می‌پردازیم. اکثر مردم جامعه این‌کار را انجام می‌دهند و با موتو‌های جست‌وجو در ارتباط هستند، ولی این موتور‌ها خارجی هستند. ما باید سکوی ایرانی در این زمینه داشته باشیم که بتواند در عرصه جهانی فعالیت کند و منافع اقتصادی خوبی را برای ما داشته باشد. اگر این ابزار و شرکت ارائه دهنده آن تصمیم بگیرد به کشور ما خدمات ارائه ندهد، رفاه ملت ما با مشکل بزرگی مواجه می‌شود و نیازمند توسعه زیست بوم فضای مجازی کشور هستیم.
روزآمدسازی دروس دانشگاهی در راستای سیاست‌های کلی برنامه هفتم
در بند ۲۰ به روزآمدسازی و ارتقا نظام آموزشی و پژوهشی کشور اشاره شده است. همه چیز در حال پیش روی به سمت فضای مجازی است. کشوری که نیرو‌های زیاد و قوی برای توسعه فضا فناوری اطلاعات داشته باشد، کشور موفقی خواهد بود که لزوم تربیت نیروی انسانی موردنیاز برای فضای مجازی کشور را نشان می‌دهد. این امر نیازمند روزآمدسازی و کارآمدسازی دروس دانشگاهی است که به غیر از چند دانشگاه سرآمد کشور این کارآمدسازی در دانشگاه‌های دیگر به چشم نمی‌خورد.
در بحث پژوهش، دانشگاه‌ها بیشتر به تولید مقاله اهمیت می‌دهند تا تولید علم. باید توجه داشت که مقاله شیوه ارائه و محصول علم تولید شده است نه علم محصول مقاله. البته نمی‌شود منکر شد که شیوه پژوهشی که در دانشگاه‌ها وجود دارد باعث تربیت افراد پژوهشگر می‌شود، اما ما سه سال از عمر دانشجو ارشد و ۵ سال از عمر دانشجوی دکتری را هزینه می‌کنیم که این سرمایه بسیار گرانبها است. باید ین سرمایه مهم، هدفمند و در مسیر رفع مشکلات علمی کشور استفاده شود. راه حل این است که دانشگاه با جهت گیری مناسب به تولید علم با توجه به نیازمندی‌های کشور بپردازد. همچنبن دانشگاه بتواند علمی که تولید می‌کند را تبدیل به ثروت کند تا بخشی از هزینه‌هایش را با درآمد خود تامین کند. این نیازمند ارتقا دانشگاه‌ها به نسل سوم و چهارم است.
انتهای پیام4144/110/
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
