ثبت پایین‌ترین نرخ «تورم ماهانه تولیدكننده» در مرداد/ تشدید روند نزولی تورم مصرف‌كننده در نیمه دوم سال

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا به نقل از روابط‌عمومی وزارت اقتصاد، تورم تولیدکننده یکی از مولفه‌های مهم در پیش بینی تورم در ماه های آینده است، چرا که بخش عمده تورم، تورمی است که بعد از افزایش هزینه تولید و قیمت محصول تحویل داده شده توسط تولیدکننده، وجود دارد.

تورم تولیدکننده به معنای قیمت کالای عرضه شده توسط تولیدکننده است که البته از اصطلاح تحویل درب کارخانه هم استفاده می شود. یکی از شاخص هایی که برای پیش بینی تورم ماه‌های آتی قابل استناد است، تورم تولید کننده است.

جدول زیر برگرفته از آمارهای بانک مرکزی از تورم تولیدکننده از ابتدای سال 99 تا مرداد ماه سال 1401 است. طبق این جدول، تورم تولیدکننده در ماه های ابتدایی سال 99 به دلیل رکود در فعالیت های اقتصادی به دلیل شیوع کرونا و کاهش بهای نفت و به تبع آن، کاهش قیمت مواد اولیه و واسطه ای وارداتی، نزولی بود اما از مهر ماه همان سال مجددا تورم، سیر صعودی به خود گرفته است. این را در تورم نقطه به نقطه و تورم ماهانه ماه‌های قبل از آن می توان دید. در واقع از خرداد ماه به بعد تورم ماهانه و نقطه به نقطه تولیدکننده به صورت جهش وار افزایش یافته است به طوری که تورم نقطه به نقطه تولیدکننده از 16 درصد به 19 درصد در خرداد و 31.2 درصد در تیر ماه افزایش می یابد. در ماه های بعد هم تورم نقطه ای به ترتیب به 42.1 درصد، 61.3 درصد، 73.8 درصد افزایش می یابد.

نقطه اوج تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در اردیبهشت ماه سال 1400 است که این شاخص به 101.3 درصد افزایش می یابد. اما تورم تولیدکننده از مهر ماه 99 سیر صعودی به خود می گیرد و بالاترین رقم ثبت شده برای تورم تولیدکننده 80.9 درصد است که در شهریور ماه 1400 به ثبت می رسد.

اما چرا تورم تولیدکننده در سال 99 و نیمه اول 1400 رکورد زد؟

سیاست های تورم زای مجموعه دولت های یازدهم و دوازدهم در سال های 92 تا 1400 اقتصاد ایران را به ارقام جدیدی از تورم هدایت کرد. در 4 سال اول دولت قبل، سیاست های غلط پولی و مسامحه با بانک های متخلف، موجب افزایش شدید نرخ های سود و پمپاژ نقدینگی از منشاء نرخ سود سپرده و تبدیل نشدن آن نقدینگی به تقاضای موثر، موجب کاهش نرخ تورم در 4 سال اول دولت سابق شد.

 اما بعد از شکل گیری ناترازی های شدید در بانک ها و ثبت زیان های هنگفت، لنگر نرخ سود از بین رفت و نقدینگی که سال ها در قالب سپرده در بانک ها رسوب کرده بود، اندکی شروع به حرکت کرد. این حرکت در کنار از دست رفتن لنگر نرخ ارز در نیمه دوم سال 96 موجب افزایش قیمت کالاها و خدمات در اقتصاد ایران و افزایش نرخ تورم شد.

در 4 سال دوم، سیاست های غلط ارزی ازجمله فروش 18 میلیارد دلار ارز مداخله ای در بازار ارز، تعیین ارز 4200 تومانی و عرضه آن برای همه کالاها و خدمات در چند ماه اول، موجب از دست رفتن بخش زیادی از ذخایر بانک مرکزی شد.

استمرار سیاست غلط پرداخت ارز 4200 تومانی موجب شکل گیری رانت های گسترده در اقتصاد ایران شد و به دلیل فاصله گرفتن قیمت های واقعی از ارز 4200 تومانی، امکان حذف این ارز ضد تولید را سخت‌تر کرد.

اما یک منشاء اصلی تشدید تورم در سال 99 پرداخت ارز 4200 تومانی به میزان 11 میلیارد دلار با وجود خرید 5 میلیارد دلار ارز از دولت بود. در واقع بانک مرکزی در سال 99 فقط 5 میلیارد دلار ارز از دولت به قیمت 4200 تومان خریداری کرد اما دولت بانک مرکزی را موظف کرده بود به همه تقاضاهای ارز 4200 تومانی پاسخ دهد. بانک مرکزی معادل 6 میلیارد دلار دیگر از صادرکننده به قیمت نیمایی که در آن زمان حدود 20 هزار تومان بود، خریداری کرد اما به قیمت 4200 تومان به واردکننده فروخت. این مابه التفاوت در خرید و فروش ارز موجب پمپاژ پایه پولی و نقدینگی به اقتصاد کشور شد. نرخ ارز از 11 هزار تومان در آبان 1398 به 31 هزار تومان در مهر 1399 رسید و این پدیده، اثر بسیار زیادی در افزایش هزینه تولیدکننده داشت.

منشاء دیگر تورم در سال 99 افزایش های شدید و بی قاعده در حقوق و دستمزد کارمندان دولت به خصوص برخی وزارتخانه ها بود. این افزایش ها موجب شد در بودجه سال 1400 میزان کسری بودجه به حدود 450 هزار میلیارد تومان برسد. همین سیاست ها بود که رکوردشکنی رشد نقدینگی در سال 1399 را پدید آورد. رشد نقدینگی در سال 99 به 40.6 درصد رسید که این رقم در طول سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بی سابقه است.

*کاهش نرخ تورم باوجود حذف ارز 4200 تومانی در دولت سیزدهم

پس از شهریور 1400، تورم میانگین، روند نزولی پیدا کرد و تا پایان مرداد ماه سال جاری به رقم 42.1 درصد رسید. همچنین تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در پایان مرداد ماه به 35.8 درصد کاهش یافت.

نکته قابل تامل در این میان، روند کاهشی تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در 6 ماه دوم سال 1401 است. این شاخص از عدد 101.3 درصد در اردیبهشت ماه 1400 به 32.5 درصد در پایان اسفند ماه می رسد. سیاست های دولت از نیمه دوم سال 1400 تغییر کرد. به ثمر نشستن سیاست های دولت در جهت افزایش فروش نفت در شرایط تحریم موجب افزایش درآمدهای ارزی دولت و عدم نیاز به خرید ارز از صادرکننده و فروش آن به واردکننده به قیمت کمتر شد.

ضمن اینکه دولت و بانک مرکزی از نیمه دوم سال 1400 سیاست کنترل مقداری ترازنامه را در دستور کار خود قرار دادند و این سیاست موجب کاهش سرعت رشد خلق پول بانک ها شد.

 اما افزایش قیمت های جهانی انرژی و غلات پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین روند نزولی تورم نقطه به نقطه تولیدکننده را صعودی می کند. البته احتمالا باید سهمی هم برای انتظارات تورمی هفته های قبل از اجرای سیاست حذف ارز 4200 تومانی برای کالاهای اساسی قائل شد.

علاوه بر این، دولت در حوزه افزایش تولید محصولات کشاورزی برنامه‌ریزی مناسبی انجام داد و افزایش 30 درصدی تولید دو محصول استراتژیک گندم و برنج به ثبت رسید.

*ثبت کمترین نرخ تورم ماهانه در مرداد 1401

دولت سیزدهم در اردیبهشت ماه 1401 برای یک بار برای همیشه سیاست ضدتولیدی ارز 4200 تومانی را کنار گذاشت. اثر کوتاه مدت و مقطعی این سیاست افزایش تورم بود به طوری که طبق گزارش بانک مرکزی تورم ماهانه تولیدکننده 8.5 درصد می شود و تورم نقطه به نقطه هم از 34.8 درصد و به 38.3 درصد افزایش می یابد. اما از خرداد ماه تورم ماهانه مجددا کاهش می یابد و این روند در ماه های تیر و خرداد هم تکرار می شود به طوری که نرخ تورم ماهانه تولیدکننده در ماه های خرداد تا مرداد به ترتیب 4.3 درصد، 2.5 درصد و 0.2 درصد می شود.

متعاقب این کاهش تورم ماهانه، تورم نقطه به نقطه تولیدکننده هم کاهش می یابد و از 40.3 درصد به 35.8 درصد می رسد. نرخ تورم ماهانه 0.2 درصد از اردیبهشت ماه سال 99 تاکنون فقط 2 بار سابقه داشته است. این نرخ یک بار در بهمن ماه سال گذشته و یک بار هم در مرداد ماه امسال ثبت شده است.

*روند نزولی نرخ تورم تولیدکننده و مصرف کننده ادامه می‌یابد

در همین راستا سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و سخنگوی اقتصادی دولت تاکید کرده است: با توجه به اقدامات دولت، منشا تورم به شکل مدیریت شده در تیرماه و مردادماه نسبت به خردادماه کاهش پیدا می‌کند بنابراین چشم‌انداز تورمی به طور قطع در ماه‌های آینده به سمت کنترل و مهار تورم است.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: بنده به عنوان سخنگوی ستاد اقتصادی دولت اعلام می‌کنم که کنترل تورم اولویت دولت است و برنامه ریزی و تمرکز تمام دستگاه‌های دولتی برای کنترل هر سه منشا تورم است و مهار و مدیریت و تورم در ماه‌های آینده را به مردم وعده می‌دهیم.

باتوجه به روند نزولی تورم ماهانه و نقطه به نقطه تولیدکننده در ماه های اخیر و همچنین استمرار اولویت مهار تورم در سیاست‌های پولی و مالی دولت و بانک مرکزی از یک طرف و کاهش قیمت‌های جهانی غلات و کالاهای اساسی (به غیر از انرژی) در هفته‌های اخیر، به نظر می‌رسد نرخ تورم تولیدکننده در ماه‌های آینده به میزان قابل توجهی نزولی شود.

انتهای پیام/