اسرائیل برای ترور رهبران ایران برنامه دارد/ قطر و عربستان از اول مخالف برجام بودند

مجتبی اسماعیلی، گروه بین‌الملل: هیثم ابوسعید، دبیرکل سازمان «اطلاعات و امنیت اروپا» و مذاکره‌کننده ارشد پارلمان بین‌المللی امنیت و صلح و همچنین فرستاده سابق سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر منطقه خاورمیانه، به جد اعتقاد دارد که برخی از کشورهای عربی به رهبری عربستان از برجام نگران هستند و حل پرونده هسته‌ای کشورمان را به معنای قدرت‌گیری تهران می‌دانند. او در گفت‌و‌گو با آنا تاکید کرد که عربستان برای بازگرداندن اوضاع منطقه به قبل از برجام از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد بود. به گفته او، اسرائیل نیز در این هدف، همراه عربستان است و حذف رهبران کشورهایی همچون ایران و عراق که در برابر آن‌ها ایستاده‌اند از جمله برنامه‌های این رژیم است.

مشروح گفت‌و‌گوی ابوسعید با آنا را در زیر می‌خوانید.

* شما پیشتر از تلاش برخی کشورهای عربی برای ایجاد مانع در برابر توافق هسته‌ای ایران گفته بودید؛ منظور شما به‌طور دقیق کدام کشورها است و انگیزه آن‌ها از این اقدامات چیست؟

- همانگونه که پیشتر در گزارشی نوشته بودم، کشورهای عربی حوزه خلیج(فارس) و در راس آن‌ها عربستان سعودی و قطر چه پیش و چه پس از توافق هسته‌ای و حتی در زمان اجرای آن، کوشیدند مانع دستیابی به این مهم شوند. در این میان عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان در چند نوبت به‌طور تلفنی با سرگئی لاوروف همتای روس خود در تماس بود و لاوروف به‌طور قاطعانه جواب منفی به مطالبات طرف سعودی داده بود.

اعراب در واقع از نفوذ و پیشرفت ایران می‌هراسند و آن را در لوای تهدیدات نظامی مخفی می‌کنند. این در حالی است که همه می‌دانند منبع صدور شر در منطقه عربستان سعودی است و نه کشوری همچون ایران که به‌گفته مقام‌های عالی‌رتبه‌اش داعیه‌دار صلح در منطقه و جهان است.

* شما از احتمال ترور برخی رهبران سیاسی کشورهای منطقه از جمله عراق و ایران خبر داده بودید. دلایلتان برای چنین احتمالی چیست؟

- پیشتر و به‌دنبال اجرایی شدن توافق هسته‌ای، در مطلبی علاوه بر ابراز تبریک این رخداد به حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران، بنا بر اطلاعاتی که از سوی منابع معتبر امنیتی و بین‌المللی به ما رسیده بود هشدار دادیم که امکان دارد منطقه با خطراتی مواجه شود و از جمله این خطرات، ترور برخی شخصیت‌های سطح اول لبنان، عراق و ایران است.

البته این موضوع، تازه نیست و آن را می‌توان در راستای طرح‌های استراتژیک «عودید ینون» تحلیلگر برجسته اسرائیلی دانست. وی پس از وضع طرح خطرناکی برای منطقه، آن را به وزارت‌خانه‌های امور خارجه و جنگ اسرائیل ارائه کرد تا اینکه در فوریه 1982 (بهمن 1360) به‌طور رسمی منتشر شد.

ینون در این طرح، پیشنهاد تجزیه خاورمیانه به بیش از 30 دولت سکولار و مذهبی برای حمایت از منافع آمریکا و اسرائیل را ارائه کرده بود. این طرح شامل تجزیه عراق به سه دولت، ایران به چهار دولت، سوریه به سه دولت، اردن به دو دولت، لبنان به پنج دولت و عربستان به چند دولت بود.

طبعا باتوجه به فهرست تروری که در اختیار ما قرار گرفته بود، پیش‌بینی می‌شد در صورت تحقق چنین حادثه‌ای تنش‌ میان کشورهای منطقه شعله‌ور و فتنه‌ای خانمان‌سوز در خاورمیانه ایجاد شود.

* کشورهای عربی همچون عربستان سعودی و امارات برای مداخله نظامی در سوریه اعلام آمادگی کرده‌اند. به‌نظر شما دلایل این مداخله چیست؟

- لازم است قبل از پرداختن به این موضوع نکته‌ای را خاطرنشان کنم و آن این است که عربستان و ترکیه با راه‌انداختن فرماندهی مشترک برای حمله به سوریه از مرزهای ترکیه، خود را به درون قفس انداخته‌اند. این در حالی است که آمریکا به‌تازگی به سختی تلاش می‌کند تا راهکاری برای خروج از باتلاق یمن بیابد. باوجود این، عربستان همچنان خیره‌سری می‌کند و خود را پیروز معرکه می‌پندارد.

در هر صورت معتقدم که عربستان و هم‌پیمانان عربش نمی‌توانند از این معرکه طولانی که خود به راه انداخته‌اند بگریزند. نه عربستان و نه امارات تجهیزات و زمینه‌های لازم برای ورود به چنین معرکه‌ای را ندارند، آن هم در برابر ارتش عربی سوریه که از سوی هم‌پیمانانی همچون ایران و روسیه حمایت کامل می‌شود.

از سوی دیگر این شائبه ایجاد شده است که آمریکا برای راضی نگه داشتن سعودی‌ها تلاش برای کنار گذاشتن بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه از صحنه سیاسی سوریه را وعده و در این راستا از پیشنهاد مداخله نظامی سعودی در سوریه استقبال است. این در حالی است که مشاهده می‌کنیم عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان برخلاف اظهارات اولیه خود، اکنون ورود به معرکه نظامی سوریه را تنها با حمایت آمریکا ممکن می‌داند.

* واکنش روسیه به مداخله عربستان در سوریه چگونه خواهد بود؟

- روس‌ها و سوری‌ها یک روح در دو بدن هستند و این را به‌خوبی از نوع تعاملشان می‌توان فهمید. در مخیله هیچ‌کس نمی‌جنگید در بحبوحه جنگ داخلی دیدار محرمانه میان اسد و پوتین در مسکو انجام شود، ولی همگان دیدند که اگر خواست این دو کشور و البته حمایت‌های اطلاعاتی ایران باشد، همه چیز ممکن است.

اگر همه تهدیدات عربستان و هم‌پیمانانش تا حمایت‌های آمریکا تا مخالفت‌های روسیه را در کنار هم قرار دهیم و جدی تلقی کنیم، احتمال بروز جنگ شدید منطقه‌ای و شاید بروز جنگ جهانی بعید نباشد. این در حالی است که حتی روسیه به ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا هشدار داده است که در جنگ با داعش از اعزام نیروهای زمینی پرهیز کند.

* به‌نظر شما عربستانی که هنوز به‌طور کامل از جنگ خونین یمن خارج نشده است، می‌تواند آغازگر معرکه دیگری در سوریه باشد؟

- امروز ما نتیجه معرکه عربستان در یمن را به‌خوبی مشاهده می‌کنیم، موشک‌ بالستیک از نوع توشکا در مارب بیش از 104 نفر را می‌کشد و خون خیلی‌ها چه نظامی و چه غیرنظامی بر زمین ریخته می‌شود. هم‌اکنون در رسانه‌ها می‌خوانیم که ارتش یمن و نیروهای حوثی (جنبش انصارالله) موشک‌های بالستیک در اختیار دارند و هر اقدامی بخواهند، می‌توانند انجام دهند. طبعا عربستانی که این معرکه را راه انداخته است و هنوز در کنترل آن ناتوان است، نمی‌تواند وارد درگیری دیگری شود مگر اینکه بخواهد منطقه را متشنج و در این میان به برخی اهداف پنهان خود دست یابد.

* یعنی ایران و روسیه تا چه حد می‌تواند در کاهش تنش در منطقه موثر باشد؟

این تنها اعتقاد من نیست بلکه دیپلمات‌های جهان نیز می‌گویند که دخالت کشورها در موضوع مبارزه با گروه داعش در سوریه نیازمند هماهنگی کامل با روسیه و ایران است. طبعا اگر خلاف این موضوع رخ دهد، مشکلات زیادی به‌وجود می‌آید کما اینکه می‌بینیم امروزه خاورمیانه در اوضاعی خطرناک و تاریک قرار گرفته است. طبعا در این اوضاع نمی‌توان چشم‌ها را بست و تهدیداتی را که به‌وجود می‌آید، حتی از کشوری که قدرت کمی در اختیار دارد، نادیده گرفت.

* تحولات عراق در سایه مبارزه با گروه داعش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

- اوضاع کنونی عراق از لحاظ سیاسی و نظامی بسیار حساس و دارای اهمیت است. باوجود این مشاهده می‌کنیم که نیروهای آمریکایی که وارد خاک عراق شده‌ اند تا با داعش مبارزه کنند، خود سنگ در مسیر مبارزه نیروهای عراقی با این گروه تروریستی می‌اندازند.

تیپ 101 آمریکا به‌تازگی و به‌دنبال سلسله موفقیت‌های میدانی نیروهای کمیته‌های مردمی در استان الانبار، اقدام به عملیات بازداشت مبارزان کمیته‌های مردمی عراق کرده است. البته در این عملیات برخی شیوخ الانبار نیز به‌طور محرمانه از آمریکا حمایت کردند. پیشتر در مصاحبه‌ای گفته بودم که آمریکا نگران قدرت یافتن این کمیته‌ها و تضعیف جایگاه نیروهای نظامی خود در عراق است. حتی آن‌ها فشارهایی بر دولت مرکزی وارد کرده‌اند تا بتوانند از نقش و جایگاه فعال این کمیته‌ها در عرصه نظامی عراق بکاهند.

* نشست ژنو 3 با همه زمینه چینی‌ها از سوی نهادها و مقام‌های مختلف بین‌المللی باز هم به بن‌بست خورد. علت به نتیجه دست نیافتن این مذاکرات چیست؟

- معتقدم که تاخیر انداختن مذاکرات ژنو 3 به‌وسیله معارضان سوری به‌دنبال آموزش‌هایی که به آن‌ها در کنفرانس ریاض داده شد، صورت گرفت. در آن کنفرانس از معارضان خواسته شد تا باتوجه به اوضاع میدانی در سوریه و بنا بر مقتضیات زمان، کناره‌گیری خود را از نشست اعلام کنند. آن‌ها با شعار حمایت از مردم سوریه وارد شدند و در مذاکرات تیر پیکان خود را به‌سوی روسیه، ایران و چین به‌عنوان هم‌پیمانان سوریه نشانه رفتند. این در حالی است که علاوه بر معارضان، برخی کشورهای غربی نیز از صمیم قلب خواهان نزاع در داخل سوریه هستند.

از سوی دیگر به‌دنبال اجرای توافق هسته‌ای و بازشدن دروازه‌های اروپا به روی جمهوری اسلامی ایران مرحله جدیدی از تحولات خاورمیانه در راستای مبارزه با تروریسم و گروه‌های تکفیری آغاز شده است. در این میان برخی کشورها همچون عربستان، قطر، ترکیه و انگلیس به همراه اسرائیل می‌کوشند با اعمال فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک، در مقابل این جریان بایستند.

در این میان، باز پس‌گیری شهرک‌های شیعه نشین نبل و الزهرا در شمال سوریه پیامی صریح به همه نزاع‌طلبان و حامیانشان است که هر چه سریع‌تر به کاروان خروج از بحران بپیوندند.