شرکت‌های دانش‌بنیان عراق چگونه بستر آموزش روستاییان را فراهم کردند؟

گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، در عصری قرار داریم که مردمانش در بسیاری از نقاط جهان با تهدید معیشتی مواجه هستند و در کشورهای جهان سوم ترجیح می‌دهند برای کسب معیشت و رفاه نقاط بیشتر برخوردار شهر و کشورشان را برگزینند. در این میان «وارونگی جمعیت» رخ می‌دهد و با وجود اینکه باید روستاها به‌عنوان موتور محرک و عامل مولد کشورها در زمینه تولید محصولات دامی و کشاورزی عمل کنند، شاهد موج مهاجرت از روستاها به شهرها هستیم. طبق آماری که سازمان ملل متحد اعلام کرده بود، نسبت جمعیتی که در مناطق شهری سراسر جهان زندگی می‌کنند از ۳۳ درصد در سال ۱۹۶۰ به ۵۴ درصد در سال ۲۰۱۶ افزایش یافت و این روند تا سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۰ درصد رسیده که این رشد به‌ویژه در آسیا و آفریقا محسوس‌تر است.

تنها در سال گذشته میلادی حدود ۱۷۰ میلیون کشاورز (که بیشترشان جوان و آماده به کار هستند) روستاها و موطن اصلی خود را به‌دلیل یافتن کار به مقصد شهرها ترک کردند. این روند باعث شد تا تعداد مشاغل موجود در روستاهای این کشور بیش از ۲۰ درصد کاهش یابد. در هر صورت موج ترک روستاها معضلی جهانی و از آمریکا و سوئد گرفته تا جنوب صحرای آفریقا، شکاف میان روستا و شهر در حال افزایش است. شهرها بیشترین سرانه را از بودجه دولتی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حتی تحقیقات علمی جذب می‌کنند. عواقب این وضعیت بیشتر دامن کشورهای فقیر را می‌گیرد، جایی که مردم برای بقا، فرار به شهر را بر قرار در روستاها ترجیح می‌دهند. این موضوع باعث شده است شاهد افزایش زاغه‌نشینی در حاشیه کلان‌شهرها باشیم که نمونه بارز آن پورت هارکورت در نیجریه، بمبئی در هند و مکزیکوسیتی است که کارگران روستایی فقیر و بی‌سواد در جست‌وجوی ثروت به آنجا مهاجرت می‌کنند.

روستاییان به پلتفرم‌هایی نیاز دارند که بتوانند هم‌زمان با فراگرفتن آموزش، کشورزی و دامداری را انجام دهند و به مزارع رسیدگی کنند

با وجود این، در سال‌های اخیر با توجه به افزایش شدید آلودگی هوا، تهدیدات زیست‌محیطی و افزایش حجم آلاینده‌های معلق در هوا که زندگی را بر مردم شهرها سخت کرده، سیاست‌گذاران کلان کشورها تصمیم گرفته‌اند با فرهنگ‌سازی توجه مردم را به زندگی روستایی جلب کنند و یکی از بارزترین این سیاست‌ها که در کشورهای غرب آسیا به‌ویژه ایران و عراق نمود بیشتری دارد، توجه به دو موضوع آموزش عالی روستاییان و جذب گردشگر است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بازسازی روستاها و محلات شبه‌روستایی با بهبود زیرساخت‌ها، توسعه منابع محلی و توسعه گردشگری و صنایع دستی امکان‌پذیر است.

نیاز روستاییان به دسترسی رایگان به آموزش عالی

اگر یکی از عوامل موج مهاجرت مردم مناطق روستایی را در دسترس بودن آموزش عالی و علم و فناوری در شهرها به‌دلیل مشکلات معیشتی یا فقر علم در محیط پیرامونی بدانیم، فاصله گرفتن از سیاست‌های مغرضانه نسبت به روستاها و توجه به آموزش عالی در مناطق روستانشین می‌تواند بخش عمده‌ای از موج مهاجرت را خنثی کند و در صورت کنترل این روند، می‌توان بیش از پیش به تقویت ظرفیت روستاها به‌عنوان عامل مولد شهرها و کشورها دل بست. تایوان و کره‌جنوبی از کشورهای پیشرو در این زمینه هستند که در آن، دولت زمین‌های تحت مالکیت خود را میان کشاورزان توزیع کرد و برای تشویق توسعه کشاورزی، اجاره زمین‌ها را تا حد زیادی تخفیف داد. مالزی، فیلیپین و تایلند نیز در زمینه بهداشت عمومی و سوادآموزی به فقرای روستایی سرمایه‌گذاری کردند که به بهبود امید به زندگی و نرخ بقا در میان مردم و افزایش فرزندآوری کمک کرده است.

روستاییان به پلتفرم‌هایی نیاز دارند که بتوانند هم‌زمان با فراگرفتن آموزش، کشورزی و دامداری را انجام دهند و به مزارع رسیدگی کنند. این بستر در شهرها با آموزش از راه دور فراهم شده است، ولی در روستاها همچنان نیاز به ورود شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه آموزش و ایجاد کردن بسترهای آموزشی احساس می‌شود. در این میان می‌توان از ظرفیت‌های موجود در شهر و شهرک‌های حاشیه کلان‌شهرها به‌عنوان پلی استفاده کرد که با آن خدمات آموزشی، بهداشتی، اجتماعی و اداری به روستاییان در دورافتاده‌ترین نقاط ارائه شود.

تجربه آموزش روستاییان در عراق

زنان روستایی ستون فقرات تولیدات کشاورزی و دامپروری در کشورهای مختلف جهان هستند، اما در کشورهای در حال توسعه با آزار و اذیت، تبعیض و محرومیت از ادامه تحصیل و توسعه و دسترسی به حقوق کامل خود مواجه هستند. این زنان ۴۳ درصد از نیروی کار کشاورزی را تشکیل می‌دهند، زیرا بیشترشان برای امرار معاش به منابع طبیعی، کشاورزی و دامداری وابسته هستند و از فقر و همچنین بیکاری رنج می‌برند. همان‌گونه که پیش‌تر مطرح شد، یکی از بارزترین سیاست‌های جذب افراد به روستاها که در کشورهای غرب آسیا به‌ویژه عراق نمود بیشتری دارد، توجه به موضوع آموزش عالی روستاییان است.

دولت عراق در سال‌های اخیر تلاش کرد مؤسسات آموزشی مختلفی را به روستاها منتقل کند و طرح‌هایی برای آشنایی روستاییان حومه شهرها با علم روز دنیا انجام شده است

زنان روستایی عراق در دوران فعالیت خود در زمینه‌های کشاورزی و دامداری بسیار سختی می‌کشند و از آزار و اذیت و بار مسئولیت تأمین غذا برای خانواده‌های خود رنج می‌برند. با وجود این، سهمشان در مالکیت و استفاده از زمین‌های کشاورزی از ۲۰ درصد کل مالکان زمین تجاوز نمی‌کند.

با توجه به این موضوع، دولت عراق در سال‌های اخیر تلاش کرد مؤسسات آموزشی مختلفی را به روستاها منتقل کند و طرح‌هایی برای آشنایی روستاییان حومه شهرها با علم روز دنیا انجام شده است، هرچند اختلافات طبقاتی و طایفه‌ای همه این اقدامات را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. ازجمله نهادهای دولتی عراق که پای کار آموزش روستاییان آمد، وزارت کشاورزی است که بستر ورود سرمایه‌گذاران خرد و شرکت‌های دانش‌بنیان را در حوزه زراعی فراهم کرد. این وزارتخانه تلاش کرد هم‌زمان با اینکه روستاییان برای کشاورزی و دامداری اقدام می‌کنند، زمینه‌های آموزش را تا سطوح عالی فرابگیرند و با همکاری وزارت آموزش عالی عراق اساتید دانشگاهی در زمینه‌های زراعی به آن‌ها به‌عنوان مشاور معرفی شدند. این اقدام باعث شد تا در سال گذشته علاوه بر افزایش میزان سواد روستاییان، پروژه اصلاح بذر در عراق شکل بگیرد و تولیدات روستایی باکیفیتی عرضه شود. در نتیجه این اقدامات سطح درآمد خانواده‌های روستایی افزایش یافت و میزان مهاجرت عراقی‌ها به شهرها کمتر شد.

چندین شرکت دانش‌بنیان عراقی نیز با حمایت وزارت کشاورزی کارگاه‌های آموزشی در دامان روستاها برگزار کردند که بستر آموزش‌ها در زمینه کشاورزی، تولید محصولات لبنی و تولید دام بود. در هر صورت در زمینه اقتصادی، کل عراق به‌ویژه روستاها نیاز مبرمی به افزایش ظرفیت های خود در زمینه پروژه‌های تولیدی خرد، متوسط ‌و کلان و نیز حمایت از روستاییان با اعطای وام‌های بلاعوض دارند. اگر این بسترها هماهنگ با یکدیگر انجام شد، می‌توان به فراهم شدن سازوکارهایی برای توسعه کشورها با محوریت روستاها امید داشت.

انتهای پیام/۴۰۳۳/