سقوط آزاد گیشه سینما با کاهش ۱۱ میلیون نفری تماشاگران/ «مریم مقدس» با چه میزان مخاطب پرفروش‌ترین فیلم سال ۸۰ شد؟

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.

از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.

این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.

ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور، محبوب‌ترین ژانر سینمایی و گران‌ترین و ارزان‌ترین فیلم‌های سال.

سینمای سال ۸۰ در یک نگاه

وضعیت سخت‌افزاری سینمای ایران در سال‌های پایانی دهه هفتاد با تغییرات ریز و درشت فراوانی مواجه بود. در آن دوران بسیاری از سالن‌های سینما کاربری خود را ارتقا بخشیدند و تعداد سالن‌های خود را افزایش دادند. برخی سینماها نیز برای اینکه مجموعه خود را به روزرسانی کرده باشند، سالن‌های قدیمی که بعضا بیش از ۶۰۰ صندلی گنجایش داشتند را به دو یا سه مجموعه ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفره تبدیل کردند، تا هم بتوانند طیف مخاطبی بیشتری را به سمت خود جذب کنند، هم با نمایش چند فیلم بعضا از ژانرهای مختلف فکری به حال سلیقه‌های متفاوت تماشاگران بکنند.

در سال ۸۰ شرایط اما از این منظر نیز با تغییرات ریز و درشت فراوانی مواجه شد. در آن روزها بسیاری از سینماهای قدیمی از رده خارج شدشند و جایگزین‌های آن‌ها نیز یا اصلا ساخته نشدند و نتوانستند آن خلأ را پر کنند، یا به مجموعه‌های کوچکتر تبدیل شدند. به همین واسطه در این سال تعداد سینماها و سالن‌های نمایش فیلم با کاهاش چشمگیری مواجه شد. ۲۷۸ مجموعه سینمایی با ۳۱۲ سالن نمایش، فیلم‌های مهم این سا ل را به روی پرده فرستادند. آماری که نشان می‌داد از نظر تعداد سینما و سالن ۶ مجموعه کمتر از سال قبل فعال بود.

با یک حساب و کتاب ساده و سریع مشخص می‌شود که این کم شدن سالن‌های سینما در سال ۸۰ باعث کمتر شدن ظرفیت سالن‌های سراسر کشور هم شد. در این سال، سالن‌های سینما با ظرفیت بیش از ۱۶۷ هزار صندلی از مخاطبان میزبانی کردند، اما این آمار نشان می‌دهد که نسبت به سال قبل از آن، ظرفیت سینماها با کاهش چشمگیری مواجه شده و بیش از ۲ هزار صندلی از ظرفیت کلی کم شده بود. به این کمتر شدن سخت افزاری افزایش قیمت بلیت ۱۰۰ تومانی سالن‌ها (به طور متوسط) را هم اضافه کنید تا بهتر بفهمید دلیل کاهش مخاطبان سینما در سال ۸۰ که در پاراگراف بعد به طور مفصل به آن پرداخته می‌شود چه چیزی بود.

کاهش ۱۱ میلیون نفری مخاطبان

در سال ۸۰ سینمای ایران یک بار دیگر شوک عجیبی از جانب مخاطبانش دریافت کرد و تعداد بلیت‌های فروخته شده در این سال به نسبت سال قبل از آن، با افت عجیب و غریبی مواجه شد. درحالی که سال‌های پیش از آن منحنی فروش به صورت سینوس وار بالا و پایین می‌شد و اغلب به سمت کمتر شدن بود، اما در این سال میزان افت فروش گیشه به قدری چشمگیر بود که اصلا کسی نمی‌توانست آن را پیش‌بینی کند. سال ۸۰ سینمای ایران بیش از ۲۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تماشاگر داشت، رقمی که شاید برای امروز قابل دفاع و حتی خوب باشد، اما در آن دوران یک شکست بزرگ برای سینما محسوب می‌شد، مخصوصا وقتی سال قبل از آن تعداد تماشاگران بیش از ۳۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بود و فاصله یازده میلیون نفری، چیزی نبود که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد. این افت عجیب و غریب زمانی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد که بدانید چند سال پیش از این و در میانه‌های دهه هفتاد (سال ۷۵) تعداد تماشاگران سینما ۴۴ میلیون نفر بود و ۱۰ سال قبل (یعنی سال ۱۳۷۵) این رقم به ۶۶ میلیون نفر در یک سال هم رسیده بود.

در این سال میزان فروش کل سینماهای کشور بیش از ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان بود، رقمی که بیش از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به نسبت سال قبل از آن کمتر بود. این تقریبا برای اولین بار بود که فروش یک سال سینمای ایران، با وجود افزایش قیمت بلیت سینماها، با افتی چنین وحشتناک مواجه می‌شد. در سال ۸۰ که جمعیت ایران چیزی بالغ بر ۶۴.۵ میلیون نفر بود و هر ایرانی ۳۴/۰ بار به سینما رفته بود، عددی که نشان می‌داد درصد قابل توجهی از ایرانی‌ها دیگر سینما رفتن را از تفریحات خود کنار گذاشته بودند و فیلم دیدن در سبد فرهنگی آن‌ها جایی نداشت.

عصر جدید، سینمایی که امروز خراب شد و آن دوران پرچمدار بود

در بین سینماهای پرمخاطب و پرفروش سال ۸۰، جایگاه‌های اصلی در اختیار سالن‌های تهرانی بود و برخلاف سال‌های پیش از آن، سینماهای شهرستان‌ها (به خصوص مشهدی‌ها) مخصوصا در جدول پرفروش‌ترین سینماها، اصلا رتبه‌های قابل توجهی را به دست نمی‌آوردند. به عنوان مثال در زمینه میزان فروش، ۶ سینمای اول فهرست موفق‌ترین‌ها، سینماهای پایتخت بودند. «قدس»، «عصر جدید»، «استقلال»، «فرهنگ»، «مرکزی» و «ایران» مجموعه‌های سینمایی بودند که موفق‌ترین سینماهای کشور در آن سال به حساب می‌آمدند و مجموعه درصد قابل توجهی از تماشاگران سینما در سال ۸۰ را به خود اختصاص داده بودند.

یکی از موارد عجیب و غریب سینما در آن سال، موفقیت سینما «عصر جدید» بود، مجموعه سینمایی که با سه سالن سینما، جزو مجموعه‌های پرقدرت و محبوب بود در این سال نیز از نظر میزان فروش و تعداد مخاطب در رتبه دوم جدول رده بندی قرار گرفت. این حجم از محبوبیت که از اواسط دهه هفتاد، شکل گرفته بود، اما باعث نشد که این سینما همچنان سرپا بماند و اتفاقا همین چند وقت پیش با انتشار عکس‌ها و اخباری از این مجموعه و جمع کردن صندلی‌هایش، مشخص شد که صاحبان سالن به دنبال تغییر کاربری هستند و به زودی احتمالا در خیابان طالقانی شاهد یک پاساژ تجاری جدید به جای سینما خواهیم بود.

«مریم مقدس» شخصیتی محبوب برای سینما

در سال ۸۰، شوک ناشی از افت مخاطب را می‌شد در میزان تماشاگران فیلم‌ها نیز مشاهده کرد. وقتی اکثر آثار موفق در آن دوران بیش از دو میلیون مخاطب داشتند و اکثر فیلم‌های پرفروش سال می‌توانستند مخاطبان میلیونی داشته باشند، اینکه یک فیلم با یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر پرمخاطب‌ترین فیلم سال شود اتفاق عجیبی بود. ماجرایی که برای فیلم سینمایی «مریم مقدس» به کارگردانی شهریای بحرانی رخ داد و این فیلم با بازیگر جدید خود (شبنم قلی‌خانی) صدرنشین جدول فروش شد.

بعد از این فیلم تاریخی – مذهبی فیلم‌های درام اجتماعی محبوب‌ترین آثار برای مخاطبان سینما رو بودند، فیلم‌هایی که فروش‌های خوبی در این سال راکد سینما به دست آوردند. دومین فیلم پرمخاطب و پرفروش سال «آواز قو» به کارگردانی سعید اسدی و نویسندگی پیمان معادی بود. اثری عاشقانه که نقش اصلی آن را بهرام رادان ایفا می‌کرد و در زمان اکرانش بسیار مورد توجه نسل جوان قرار گرفت. پس از این فیلم نیز آثاری همچون «دختری به نام تندر»، «شب‌های تهران»، «پارتی»، «سگ‌کشی» «پر پرواز»، «چتری برای دو نفر»، «همسر دلخواه من» و «تو را دوست دارم» به عنوان فیلم‌های اولیه جدول فروش و میزان مخاطب مشخص شدند.

انتهای پیام/۴۱۷۳/