در گزارش آنا بخوانید؛
تنش جدی بین اتیوپی، سودان و مصر بر سد آبگیری سد النهضه/ ضرورت دخالت نهادهای قاره‌ای و بین‌المللی
سد بزرگ رنسانس یا النهضه اتیوپی تقریباً یک دهه است که منشأ یک بن‌بست دیپلماتیک بین کشورهای آفریقایی اتیوپی، مصر و سودان شده است.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، اتیوپی یک سد عظیم برق‌آبی بر روی رودخانه طویل نیل آبی ساخته و بدون توجه به پیامدهای آن برای کشورهای پایین‌دست رودخانه یعنی سودان و مصر شروع به مهار جریان آب برای پر کردن مخزن پشت آن برای دومین سال پیاپی کرده است.
لازم به ذکر است که مصر نگران است که آبگیری این سد بر جریان کلی رودخانه نیل تأثیر بگذارد و به همراه دیگر کشور پایین‌دست رودخانه یعنی سودان لایحه‌ای را برای دستیابی به یک توافق الزام‌آور در مورد بهره‌برداری از سد به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرده‌اند.
در این میان اتیوپی توجیه اقتصادی خاص خود را از ساخت این سد دارد. این کشور به دنبال صادرات حدود ۶ هزار مگاوات برق به دیگر کشورهای منطقه پس از تکمیل آبگیری سد النهضه است.
پرهیز از نظامی کردن بحران سد النهضه
به همین دلیل است که حتی قبل از به پایان رسیدن برخی از بخشه‌ای ساختمانی این سد، اتیوپی در سال ۲۰۲۰ اقدام به شروع عملیات آبگیری کرد. این اقدام اتیوپی با مخالفت سودان و مصر روبرو شد اما اتیوپی بدون توجه به این مخالفت‌ها در سال ۲۰۲۱ هم اقدام به آبگیری پشت این سد کرد تا سطح آب مخزن را به ۵۹۵ متر از ۶۳۲ متر ارتفاع نهایی برساند.
بر اساس گزارش‌های رسانه دولتی اتیوپی، پس از نهایی شدن، تبدیل به بزرگ‌ترین تولیدکننده برق‌آبی آفریقا و هفتمین سد بزرگ جهان خواهد شد.
احداث و آبگیری سد النهضه اگرچه اقتصاد اتیوپی را متحول خواهد ساخت اما کشوری بزرگ و پرجمعیت مصر را به‌احتمال فراوان با مشکل کم‌آبی روبرو خواهد ساخت. مصر که دارای جمعیتی بیش از ۱۰۰ میلیون نفر است به‌سرعت در حال رشد است. این کشور برای تأمین حداقل ۹۰ درصد از آب شیرین خود به رود نیل متکی است.
مصر از اتیوپی خواسته تا در صورت نیاز، مخزن سد النهضه را در مدت طولانی‌تری پر کند تا به تنظیم جریان خروجی سد و رسیدن آب رودخانه به مصر و سودان خللی وارد نشود
مصر که عمدتاً بیابانی است در حال حاضر با کمبود آب روبروست. به همین دلیل است که این کشور حدود نیمی از محصولات غذایی خود را وارد می‌کند و سالانه حدود ۲۵ میلیارد مترمکعب آب را بازیافت می‌کند تا بتواند از پس تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی برآید.
بیشترین نگرانی مصر از بروز خشک‌سالی است. این کشور طعم تلخ خشک‌سالی اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی را چشیده است. قاهره به همین دلیل از اتیوپی خواسته است تا در صورت نیاز، مخزن سد النهضه را در مدت طولانی‌تری پر کند تا به تنظیم جریان خروجی سد و رسیدن آب رودخانه به مصر و سودان خللی وارد نشود.
قاهره می‌گوید اگر جریان آب در شرایط خشک‌سالی محدود شود، مصر ممکن است سالانه بیش از یک‌میلیون شغل و ۱.۸ میلیارد دلار از تولیدات اقتصادی خود را از دست بدهد، هرچند که چنین سناریویی را بعید می‌داند.
به‌طورکلی، مصر این سد را به‌عنوان یک تهدید وجودی برای منابع آبی خود در نظر گرفته است و از بابت قانونی هم به‌شدت به دنبال یارگیری درصحنه بین‌المللی برای مقابله با اقدامات اتیوپی است.
اما اتیوپی با جمعیتی بیش از ۱۱۰ میلیون نفر، مصر را متهم می‌کند که با اعمال قوانینی بر پر کردن و بهره‌برداری از سد النهضه، تلاش می‌کند تا کنترل دوران استعمار بر آب‌های نیل را حفظ کند.
بیشتر بخوانید:
احتمال جدی وقوع جنگ در شاخ آفریقا؛ سودان و اتیوپی به جنگ بر سر زمین و آب نزدیک می‌شوند
سامح الشکری: سد النهضه بحرانی پیچیده برای منطقه خواهد شد
اتیوپی قول داده است که منافع مصر و سودان را در نظر می‌گیرد و درخواست مصر برای ضمانت برقراری جریان آب رودخانه را رد کرده است.
این کشور همچنین گفته است که می‌تواند ظرف دو تا سه سال پر کردن مخزن را به پایان برساند، اما با پیشنهاد یک فرآیند چهارتا هفت‌ساله امتیازی انحصاری در اختیار طرف مقابل قرار داده است.
اتیوپی همچنین می‌گوید که نیروی تولیدشده توسط پروژه عظیم برق‌آبی سد النهضه برای توسعه آن ضروری است.
ضلع سوم مناقشه بر سر احداث و آبگیری سد النهضه سودان است. سودان در منابع آب نیل با کمبود مواجه نیست و می‌تواند از تولید برق سد و همچنین کاهش سیل سود ببرد.
بااین‌حال، سودان نگران ایمنی سد است که درست در آن‌سوی مرز خود با اتیوپی قرار دارد.
خارطوم به‌منظور به حداقل رساندن تأثیر بر سدها و ایستگاه‌های آبی خود، خواستار اشتراک‌گذاری اطلاعات بین دو کشور شده است، و اقدامات پیشگیرانه را در سدهای خود قبل از پر کردن دوم سد النهضه هم انجام داده است، زیرا به گفته خارطوم مقامات اتیوپی اطلاعات کافی را در اختیارشان قرار نداده است.
مذاکرات به‌منظور حل‌وفصل اختلافات بر سر آبگیری سد النهضه سال گذشته به میزبانی واشنگتن برگزار شد اما به شکست انجامید و تلاش برای راه‌اندازی مجدد آن‌ها در کینشاسا در اوایل سال جاری نیز شکست خورد. هر دو طرف یکدیگر را به دلیل توقف مکرر مذاکرات سرزنش کرده‌اند.
درحالی‌که اتحادیه آفریقا تلاش‌های اخیر برای رفع تنش بین سودان و مصر از یک‌سو و اتیوپی از سوی دیگر را تسهیل کرده است، سودان و مصر از ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل خواستند تا مستقیماً میانجیگری کنند.
سودان به‌منظور به حداقل رساندن تأثیر آبگیری سد النهضه بر سدها و ایستگاه‌های آبی خود، خواستار اشتراک‌گذاری اطلاعات با اتیوپی شده است
اتیوپی در برابر این موضوع مقاومت کرده و گفته است که دیپلماسی خارج از فرآیند اتحادیه آفریقا برای تلاش‌های این نهاد آفریقایی «تحقیرآمیز» است.
اواخر شهریورماه بود که «سامح الشکری» وزیر خارجه مصر در اظهاراتی مدعی شد که حل شدن اختلافات بر سر پرونده سد النهضه از ورود منطقه به بحرانی تازه جلوگیری خواهد کرد.
وی در جریان نشست وزرای خارجه عرب افزود: «موضع مصر در قبال پرونده سد النهضه ثابت است. هرچه سریع‌تر بایستی به توافق برسیم به‌گونه‌ای که حقوق تمامی طرف‌های درگیر در این پرونده رعایت شود.»
سد النهضه
لزوم بررسی کارشناسانه برای آبگیری و تنظیم خروجی سد النهضه
قابل‌ذکر است که پیش‌تر «آبی احمد» نخست‌وزیر اتیوپی از اتمام مرحله دوم آبگیری سد النهضه خبر داده بود.
اواسط تیرماه سال جاری، تونس پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ارائه کرد که بر اساس آن از اتیوپی خواسته‌شده بود فرایند آبگیری در سد النهضه متوقف کند.
در پیش‌نویس قطعنامه تونس تأکید شده بود: شورای امنیت از مصر، اتیوپی و سودان می‌خواهد بنا به درخواست رئیس اتحادیه آفریقا و دبیرکل سازمان ملل ظرف ۶ ماه به توافق الزام‌آوری برای آبگیری سد النهضه و اداره آن برسند.
این توافق‌نامه باید امکان تولید برق از سد النهضه را برای اتیوپی فراهم کند و درعین‌حال مانع رسیدن خسارات هنگفت به امنیت آبی سودان و مصر شود.
همچنین در این پیش‌نویس از سه کشور خواسته شد از هرگونه اقدامی که احتمالاً روند مذاکرات را در معرض خطر قرار می‌دهد، امتناع کنند و اتیوپی نیز باید از ادامه آبگیری سد النهضه به‌صورت یک‌جانبه خودداری کند.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
