به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در دومین مقصد از تور منطقه‌ای با سفر روز گذشته خود به قطر، با «تمیم‌بن‌حمد آل‌ثانی» امیر این کشور گفت‌وگو کرده و سپس جلسه‌ای نیز با «محمدبن‌عبدالرحمن آل‌ثانی» وزیر امور خارجه قطر داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان از روز دوشنبه با سفر به عمان تور منطقه‌ای خود را آغاز کرده بود. سفر امیرعبداللهیان به مسقط حین برگزاری دور هشتم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی در وین یک تلاقی زمانی و جغرافیایی با فرآیند مذاکراتی پیشین در قضیه هسته‌ای به حساب می‌آمد که در دور گذشته منجر به امضای توافق برجام در سال۲۰۱۵ شده بود. عمان پیش‌تر در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا با میانجی‌گیری بین واشنگتن و تهران زمینه‌ساز مذاکرات پنهانی دو کشور در مسقط شده بود. همین سابقه کافی بود تا پس از ابراز خوش‌بینی مقامات رسمی کشورهای حاضر در مذاکرات هسته‌ای از ایران گرفته تا فرانسه و حتی آمریکا، رسانه‌ها نسبت به سفر وزیر امور خارجه تهران به مسقط حساسیتی ویژه پیدا کنند. امیرعبداللهیان نیز در عمان با اشاره به ابعاد گسترده سفر خود به این کشور ازجمله گفت‌وگو درباره مسائل جاری منطقه مانند تحولات یمن، افغانستان و فلسطین، گریزی بزرگ به موضوع هسته‌ای زد و گفت: «با توجه به مذاکرات جاری در وین برای لغو تحریم‌ها، گفت‌وگوی مفصلی را با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه عمان داشته است.» وزیر امور خارجه ایران پس از آن نیز به سوابق مثبت عمان در به‌نتیجه رسیدن برجام اشاره و تاکید کرد: «عمانی‌ها همچنان برای اینکه این مذاکرات به نتیجه خوب و پایداری برسد از نیات صادقانه‌ای برخوردارند و تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای کمک به میز مذاکرات در دستیابی به یک توافق خوب ادامه می‌دهند.»امیرعبداللهیان در مسقط بدون پرده‌پوشی از دستورکار هسته‌ای در این سفر صحبت کرد اما به‌نظر می‌رسد در سفر او به قطر نیز همانند عمان، بخشی از دستورکار به موضوع هسته‌ای اختصاص داشته است. قطر همانند عمان در سال‌های اخیر کوشیده با استفاده از روابط همزمان مثبت خود با ایران و آمریکا برای ایفای نقش در قضیه هسته‌ای بهره ببرد. با وجود برخی تحلیل‌ها از سفر وزیر امور خارجه ایران به عمان و قطر اما بیشتر موارد مطرح‌شده درباره این دو سفر در رسانه‌ها به مسائل کلی محدود شده‌اند، حال آنکه چنین سفری دارای اهداف و پیامدهای گسترده‌تری نسبت به این موارد است.
اهداف و پیامدهای سفر وزیر امور خارجه به عمان و قطر
سفرهای امیرعبداللهیان به مسقط و دوحه قطعا از جهاتی دارای اهداف و پیامدهای عمومی است که به‌طور عادی میان همسایگان و کشورهای مختلف جریان دارد. ازسوی دیگر ایران نیز در سال‌های اخیر گسترش روابط با همسایگان را جزء اهداف کلان خود معرفی کرده و می‌کوشد آن را توسعه دهد. کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس نیز به‌دلیل مجاورت با ایران بین اهداف منطقه‌ای ایران برای گسترش روابط هستند اما به‌دلیل وجود سوءتفاهم در روابط تهران با ریاض و ابوظبی، سفر مقامات ایرانی به مسقط، دوحه و کویت محدود می‌شود؛ با این حال سفرهای اخیر وزیر امور خارجه ایران فارغ از مسائل عمومی دارای اهداف و پیامدهای خاصی نیز است. در ادامه به برخی از این اهداف و پیامدهای خاص پرداخته شده است.
۱- وجهه‌دهی به عمان-قطر به زیان عربستان-امارات: درحالی که محور عربستان-امارات در اقداماتی مشترک با ایجاد منازعات فراوان در منطقه از عراق گرفته تا یمن و لیبی به‌دنبال در دست گرفتن رهبری اعراب و بهره‌گیری از ظرفیت شورای همکاری خلیج‌فارس هستند، تلاش ایران برای وارد کردن عمان و قطر و فضادهی به آنها برای ایفای نقش در پرونده هسته‌ای به این دو کشور که رفتار عاقلانه‌تری نسبت به محور عربستان-امارات دارند، وجهه می‌بخشد. وجهه‌دهی تهران به مسقط و دوحه باعث کاهش غلظت سیاسی و وزن نسبی ریاض و ابوظبی در حوزه خلیج‌فارس می‌شود. باید تاکید کرد گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران از لحاظ سیاسی و بین‌المللی برای طرف‌های حاضر در این مناقشه به‌ویژه کشورهای کم‌وزن‌تر حاوی تاثیرات پرستیژی سنگینی است.
۲-افزودن واسطه‌گر مطمئن: گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران با آمریکا از طریق واسطه‌گری قدرت‌های بزرگ حاضر در مذاکرات هسته‌ای در جریان است و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد فضا برای آنها جهت پیگیری منافع‌شان شود. افزوده شدن احتمالی یک واسطه مطمئن که دارای قدرت چندان بزرگی نیست و ظرفیتی برای سوءاستفاده از میانجیگری ندارد، می‌تواند خطرات پیش‌رو را در مذاکرات غیرمستقیم کاهش دهد.
۳-برهم زدن بازی سیاسی-روانی سعودی‌ها در وین: در هفته‌های گذشته سعودی‌ها با اعزام یک هیات دیپلماتیک به وین و مذاکره با مذاکره‌کنندگان کشورهای حاضر در گفت‌وگوهای هسته‌ای تلاش کردند با بزرگنمایی این دیدارها خود را یک‌طرف موثر بر مذاکرات جا بزنند. سفر امیرعبداللهیان از لحاظ رسانه‌ای و عملی خنثی‌کننده بخشی از تلاش‌های سعودی برای موثر نشان دادن خود است. درحالی که سعودی‌ها موفق به دیدار با مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران نشده‌اند، اشتراک‌گذاری جزئیات مذاکرات با مسقط و دوحه توسط تهران می‌تواند با تولید دو میانجی‌گر مرضی‌الطرفین در قضیه هسته‌ای، تصویرسازی ریاض را تخریب کند.
۴-کاهش فضای اخلال‌گری اروپا: کشورهای اروپایی در دورهای هفتم و هشتم مذاکرات هسته‌ای تلاش‌های مخربی را برای اخلال در مذاکرات صورت دادند. این تلاش‌ها با استفاده از فضای عدم مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا رخ داد. تهران که براساس سیاستی اصولی و بنابر مصلحتی بالاتر تاکنون مذاکره مستقیمی با واشنگتن در دور جدید مذاکرات هسته‌ای نداشته است، با انجام تلاشی احتمالی برای واسطه‌گری عمان، به‌دنبال کاهش فضای مانور اروپا برای اخلال در مذاکرات است.
۵- تلاش برای مدیریت تنش‌ها: با وجود درجریان بودن مذاکرات هسته‌ای در وین، به‌طور همزمان دولت بایدن دست از اجرای سیاست فشار حداکثری خود علیه ایران برنداشته و ازسوی دیگر وضعیت میدانی برای این کشور در منطقه نیز به موازات آن درحال وخامت است. اجرای همزمان سیاست فشار حداکثری ازسوی آمریکا علیه محور مقاومت و پاسخ‌های نامتقارن این محور به آمریکا باعث تشدید وضعیت در منطقه شده و احتمالا طرفین را به فضایی برای مدیریت تنش‌ها سوق داده است. در اینجا شاید طرفین با مذاکره‌ای نزدیک‌تر که شامل برخی موارد غیرهسته‌ای نیز می‌شود به‌دنبال کاهش زدوخوردهای تحریمی و نظامی باشند.
۶- تلاش برای «منطقه‌زدایی» از «مذاکرات هسته‌ای»: گفت‌وگوهای ایران و عربستان‌سعودی درباره ازسرگیری روابط‌شان با میانجیگری عراق در بغداد باعث‌شده برخی با سوءاستفاده از این مذاکرات، آن را یک مذاکره جانبی و پیوست منطقه‌ای مذاکرات هسته‌ای جا بزنند. تلاش ایران برای پررنگ‌سازی کانال عمان در موضوع هسته‌ای یک اقدام برای منطقه‌زدایی مذاکرات هسته‌ای است. آمریکا با یک طراحی هوشمندانه قصد دارد حالا که ایران قائل به مذاکره برسر مسائل منطقه‌ای نیست و آن را در مذاکرات هسته‌ای نفی می‌کند، تهران را به شکلی دیگر وارد نوعی از تعاملات منطقه‌ای کند که می‌تواند همانند یک سرعت‌گیر در نفوذ منطقه‌ای ایران عمل کند.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درجریان سفر خود به تعدادی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس در مهرماه گذشته گفته بود درصورت احیای برجام، آمریکا و کشورهای حوزه خلیج‌فارس آماده گسترش روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود با ایران هستند. مالی در آن برهه تاکید داشت شیخ‌نشین‌های حاشیه جنوبی خلیح‌فارس موافق احیای برجام هستند و قصد دارند منطقه را از نظر اقتصادی و دیپلماتیک کامل کنند.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
