به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، سه‌شنبه هفته‌گذشته بود که نشست خبری مستند «پرواز یک‌وبیست دقیقه» به کارگردانی مهدی نقویان و پژوهشگری حسین جودوی در محل موسسه مکتب حاج قاسم برگزار شد. هرچند این مستند در این نشست پخش نشد، پس از یکی، دو روز در تلویزیون و رسانه‌های مجازی پخش شد و در دسترس قرار گرفت. مستندی ۷۶ دقیقه‌ای که به‌واسطه وجود روایت، قصه و همچنین ریتم تند و استفاده از تصاویر و نامه‌های بدیع و دیده نشده، خودش را نسبت به مستندهای مشابه یک سروگردن بالاتر برده است و قابلیت دیده شدن چندین‌باره را دارد. براساس گفته سازندگان پرواز یک‌وبیست دقیقه، با وجود اینکه تولید این مستند در چندماه گذشته انجام شده اما شروع اولیه‌اش از اولین سالگرد شهادت حاج قاسم بوده است. در این مستند برای اولین‌بار خانواده شهید جلوی دوربین آمده‌اند و دیگر دوستان وی هم برای اولین‌بار روایت‌های ناگفته از شهید و زندگی‌اش را به کوتاه‌ترین و رساترین شکل ممکن ارائه می‌کنند. در این مستند سعی نشده تصویری معصوم و قدیس‌وار از حاج قاسم ارائه شود و حتی اصرار بوده که کمی فضای تصور عمومی هم شکسته شود. نمایش تصویری از وی درحالی‌که روی زمین افتاده و مشغول بازی با نوه‌هایش است، در همین راستاست. نمایش وجوه مختلف شخصیتی شهید سلیمانی در این مستند و استفاده از عکس‌ها و تصاویر دیده نشده وی برای اولین‌بار از نکات برجسته این مستند است. این مستند به بعد شخصیتی وی می‌پردازد که یک مساله مهم است، زیرا به‌گفته سازندگانش خصوصیات اخلاقی حاج قاسم می‌تواند کاملا جنبه بین‌المللی داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
«ژنرال» و نگاهی موشکافانه به یک عملیات نجات/ حاج قاسم حقیقتی غیرقابل انکار است!
یک بخش قابل‌اعتنای مستند پرواز یک‌وبیست دقیقه تلاش برای شناساندن تصویر واقعی حاج قاسم با نگاه به همین وضعیت جهانی فعلی و سمپاشی‌های رسانه‌های بیگانه است. در شرایطی که دشمن در خارج از کشور سعی دارد از او شخصیتی مخوف و ترسناک بسازد، این مستند بدون افتادن در دام اغراق و افراط و تفریط تلاش می‌کند سبک زندگی پنهان و البته واقعی شهید در خانواده را به‌تصویر بکشد و از این جهت بسیار تاثیرگذار است. همچنین مصاحبه‌هایی که در این مستند آمده است، به‌اندازه است و باعث شناخت بهتر وی در داخل و خارج از کشور می‌شود. با توجه به نگاه جامع و فراملی به شهید سلیمانی در این مستند به‌نظر می‌رسد ترجمه و پخش این مستند در کشورهای مختلف با بازتاب‌های مثبتی روبه‌رو شود.
اسناد تازه هم روایت می‌خواهند
با اینکه مستندهای مختلفی با موضوع شهید قاسم سلیمانی در این دوسال ساخته شده و هر کدام سعی داشته‌اند با تکیه بر اطلاعات و تصاویر تازه، مخاطب را دنبال خودشان بکشند، بررسی دقیق نشان می‌دهد مستندهای کمی بوده‌اند که توانسته‌اند روی عنصر روایت تمرکز کنند و صرفا دل‌شان خوش بوده به سندهای تازه‌ای که نشان داده‌اند. فارغ از اینکه با هر نگاه و رویکردی به شخصیت حاج قاسم، مستندها باید یک هدف فرمی هم داشته باشند. بی‌توجهی به فرم در این مستندها و شتاب بی‌مورد در ساختن آنها باعث تولید تعداد زیادی مستند معمولی و ضعیف شده است. در مستند پرواز یک‌وبیست دقیقه اما با عنصر روایت مواجهیم؛ سازندگانش با محوریت شخصیت حاج قاسم و با تمرکز بیشتر روی روزهای آخر زندگی او داستانی را تعریف می‌کنند که در ورطه تقدس‌گرایی و سانتیمانتالیسم نمی‌افتد و رسالتش را نمایش تصویر مردی می‌داند که قرار نیست صرفا یک فرمانده باشد و انگار در قامت یک پدر یا پدربزرگ و حتی همسر، تصویر نزدیک‌تر و جذاب‌تری برای مخاطب دارد. قرار دادن سکانس‌ها و مصاحبه‌ها کنار هم، پازل نسبتا دقیقی از انسانی می‌سازد و به همان اندازه که عاشق شهادت و رفتن است به همان اندازه هم دلش برای تلاش برای زنده ماندن کودکان مظلوم می‌تپد و هیچ‌کدام تناقضی برایش ایجاد نمی‌کند.
یکی از وجوه قابل‌تامل این مستند -و مستندهای تولیدشده در روزهای اخیر- اصرار بر این نکته است که شهید سلیمانی با علم بر شهادت به عراق سفر کرده و از زمان شهادتش آگاه بوده است. واقف بودن بر زمان مرگ البته خاص این روزها و این شهید عزیز نیست و از ویژگی‌های علما و عرفا درطول تاریخ بوده است. پرداختن به چنین موضوعی البته نیاز به ظرافت بیشتری دارد و مخاطب در این مستند با حجم قابل‌توجهی از ممانعت از سفر حاج قاسم به عراق روبه‌رو می‌شود که از آن سو جواب درخوری برای این سفر نمی‌گیرد.
نزدیک‌تر، مستندتر
یکی از ویژگی‌های دیگر مستند پرواز یک و بیست دقیقه حضور خانواده حاج قاسم و نزدیکان وی است. در این‌گونه مستندها هرچند حضور اعضای خانواده می‌تواند فضا را شخصی و احساسی کند اما تعریف کردن خاطرات مستند و شخصی می‌تواند به جذاب‌تر و مستندتر شدن آن اثر کمک شایانی کند. مشخص نیست گفت‌وگوهای پخش‌شده از دل چندین ساعت گفت و شنود بیرون آمده اما نکته مهم، طولانی نشدن و به‌اندازه بودن آنهاست. گفت‌وگوها به کمک مستند می‌آیند و بار اضافه‌ای تحمیل نمی‌کنند و جداگانه راه خودشان را نمی‌روند. افراد نزدیک به موضوع یا سوژه، فارغ از زیاده‌روی در بیان ویژگی‌های مثبت که آفت این‌گونه مستندهاست، حال‌وهوای خودشان را بیان و موقعیت‌شان را توصیف می‌کنند. از این نظر هم این مستند خودش را بالاتر از مستندهای مشابه نشان می‌دهد و خودش را وصل به چهره‌های مشهور گفت‌وگوکننده نمی‌کند و از آنها برای پیشبرد مستند استفاده می‌کند. تنوع و فراوانی چهره‌های مصاحبه‌شونده، فارغ از اینکه تعداد کمی از آنها به‌واسطه موقعیت‌شان، تصویرشان مشخص نیست از عوامل جذاب شدن و دقیق بودن این مستند در بیان حالات روزهای آخر حاج قاسم است. روزهایی که مشخصا با روزهای قبل زندگی او تفاوت‌هایی داشته و این تفاوت‌ها به‌خوبی نمایش داده شده است. کارگردان در این مستند با علم بر اینکه درباره ویژگی‌های نظامی و نقش شهید سلیمانی در منطقه بارها صحبت شده سراغ افراد نزدیک وی رفته تا با وجوه شخصیتی و احساسی او نیز آشنا شویم و تصویری تک‌بعدی را شاهد نباشیم.
