روابط ایران و روسیه در دوران پسابرجام

در پی توافق هسته ای بین ایران و 1+5، روز 26 دی 1394 (مصادف با 16 ژانویه 2016) تحریم‌های تحمیلی علیه ایران به خاطر برنامه هسته‌ای رفع شد. توافق هسته‌ای، یک «موفقیت بزرگ» برای ایران، «حل یک مسأله غیرضروری»، و ایجاد یک سابقه خوب برای حل مسایل جهانی از مسیر دیپلماسی بود. به علاوه این امید شکل گرفت که مسایل متعدد منطقه‌ای دیگر نیز از مسیر دیپلماسی و مذاکره قابل حل و فصل است.

رفع تحریم‌ها اثرات مثبتی بر فضای سیاست خارجی و تجارت خارجی ایران دارد. به گفته رییس جمهوری اسلامی ایران؛ «اجرای برجام به ضرر هیچ کشوری نیست؛ دوستان ایران خوشحالند و رقیبان نیز نباید نگران باشند.»

با توجه به مسؤولیتی که به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه دارم، فکر می‌کنم رفع تحریم‌ها، نتایج مثبت و محرک جدیدی در روابط ایران و روسیه وارد خواهد کرد. در این زمینه می توانم به موارد زیر اشاره کنم:

1) تحریم‌ها بر مبادلات اقتصادی ایران و روسیه طی سال‌های گذشته اثر منفی داشته و منجر به کاهش مبادلات دو کشور شده بود. رفع تحریم‌ها می‌تواند زمینه‌ای برای گسترش و تقویت همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های مختلف را فراهم کند.

2) یکی از مشکلات اصلی در روابط اقتصادی و تجاری، مشکل تصفیه حساب بانکی و نقل و انتقال پول بوده است. با رفع تحریم‌های ایران این مشکل حل شد و بانک‌های دو کشور می‌توانند به راحتی کار کنند.

3) یک مشکل دیگر روابط دو کشور، نبود منابع مالی کافی برای اجرای پروژه‌های مورد توافق بود. با گشوده شدن خط اعتباری از سوی روسیه و هم چنین آزاد شدن پول‌های مسدود شده ایران، برای تأمین منابع مالی پروژه‌های مورد توافق گشایش ایجاد شد.

4) طی ماه‌های گذشته دیالوگی در سطح دو رییس‌جمهور برای گسترش و تقویت روابط دو کشور برقرار شد. رفع تحریم‌ها، می‌تواند زمینه گسترده‌ای را برای اجرای توافقات مقامات عالی دو کشور فراهم کند.

5) طی سال‌های تحریم، عامل سوم یعنی غرب بر روابط روسیه و ایران اثرگذار بوده است. در شرایط جدید اثر عامل سوم بر روابط دو کشور کاهش می‌یابد.

6) کاهش تعرفه‌ها، یکی از ضروریات در روابط تجاری دو کشور است. این روند آغاز شده و امیدواریم که موضوع کاهش تعرفه‌ها در تمام زمینه‌های دارای منافع متقابل دو کشور گسترش یابد.

7) برداشته شدن تحریم‌های ایران تأثیر چندانی بر کاهش قیمت نفت نخواهد گذاشت. قیمت نفت، تاکنون تحت تأثیر عوامل دیگر تا حد زیادی کاهش یافته است. ایران نیز از کاهش قیمت نفت متضرر می‌شود و با رفع محدودیت‌ها، ورود ایران به بازار نفت تدریجی و حساب شده خواهد بود.

8) بوروکراسی پیچیده، یکی از موانع اصلی کار در دو کشور است. امید است با شرایط جدید و توجه دو رییس‌جمهور به گسترش و تقویت روابط دو کشور، برای کاهش بوروکراسی ابتکارات جدیدی ارایه شود.

9) گردشگری، یکی از زمینه‌های لازم برای همکاری دو کشور است. دو کشور از ظرفیت‌های گسترده‌ای برای جذب توریست برخوردار هستند. موضوع گردشگری علاوه بر کسب منافع اقتصادی، زمینه‌ای برای افزایش آشنایی متقابل مردم دو کشور از یک دیگر می‌شود. تغییر نگاه به ایران در افزایش سفرهای گردشگری به این کشور نیز اثرگذار بوده است. سفر مردم روسیه به کشور همسایه با ایجاد تسهیلات جدید در صدور روادید آسان‌تر از گذشته خواهد بود.

10) در شرایط جدید ضرورت دارد، کمپانی‌های روس با تمام توان در بازار سرمایه‌گذاری و صنایع ایران حضور یابند و در این بازار رقابتی از طریق مشارکت در تأمین مالی و انتقال فن‌آوری، یک مزیت برای خود ایجاد کنند.

10) ایران و روسیه می‌توانند در زمینه برقراری تسهیلات لازم برای واردات مواد غذایی از ایران همکاری گسترده‌تری داشته باشند. تسریع در صدور مجوزهای لازم برای واردات مواد لبنی از ایران ضروری است.

11) ایران چند سال است که عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای است و مایل به تقویت این سازمان است. با رفع تحریم‌ها، زمینه عضویت کامل ایران در این سازمان فراهم شده است.

12) ایران مایل به تقویت همکاری‌های اقتصادی و بانکی با روسیه و باز کردن حساب مشترک و بانک مشترک برای تصفیه به روبل و ریال است. امیدوارم بانک مرکزی روسیه در پاسخ به ابتکارات ایران، گام‌های جدی بردارد.

13) گسترش همکاری با چین، روسیه و هند، اولویت تغییر ناپذیر سیاست خارجی دولت کنونی در ایران است. طی دو سال گذشته نیز میان دو رییس‌جمهور، گفتگوی سازنده شکل گرفته است. ایران از روسیه برای همکاری در همه مراحل دست یابی به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها سپاسگزار است.

14) شرایط منطقه، ضرورت همکاری‌های جدی‌تر ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف را ایجاب می‌کند. در شرایطی که برخی کشورهای منطقه درصدد ایجاد تنش و مشکل هستند، لازم است نیروهای همسو در جهت برقراری ثبات و امنیت و مبارزه با تروریسم، همکاری نزدیک‌تر و جدی‌تری داشته باشند.

* سفیر ایران در روسیه