فرصت‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم-۱۱؛
ونزوئلا؛ معدن طلای سرمایه‌گذاری در آمریکای لاتین/ سبحانی: دولت می‌تواند تحریم‌ها را در حیاط خلوت آمریکا خنثی کند/ امکان صادرات واکسن برکت به ونزوئلا
رابطه ایران با آمریکای لاتین موقعیتی طلایی بود که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به‌واسطه نگاه غربگرای دولت مغفول ماند و اکنون در دولت سیزدهم ایران می‌تواند در حیاط خلوت آمریکا به فکر توسعه روابط و خنثی کردن تحریم‌ها باشد.
گروه جهان خبرگزاری آنا، - مجتبی اسماعیلی، رابطه ایران با کشورهای حوزه آمریکای لاتین قدمتی بیش از یک قرن دارد، ولی از نظر دیپلماتیک چندین دهه بیشتر نیست که سفارتخانه‌های کشورمان در آن منطقه راه‌اندازی شده است. روابط ایران و آمریکای لاتین از سال ۱۹۰۲ آغاز شد؛ همان سالی که اسحاق‌خان مفخم‌الدوله، وزیر مختار ایران در واشنگتن به آمریکای جنوبی سفر کرد و عهدنامه‌های مودت و بازرگانی با کشورهای مکزیک، برزیل، آرژانتین، اروگوئه و شیلی امضا شد. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و متشنج شدن روابط ایران و آمریکا، برخی کشورهای آمریکای لاتین (مکزیک و شیلی) اقدام به قطع روابط با ایران کردند و برخی دیگر به شکل غیرفعال به کار خود ادامه دادند. در زمان جنگ ایران و عراق با دستور کار قرار دادن برقراری روابط دوستانه با کشورهای دنیا به‌وسیله وزارت امور خارجه کشورمان و برون‌رفت از انزوای سیاسی، گسترش روابط با کشورهای آمریکای لاتین در دستور کار قرار گرفت و تا پایان جنگ و بعد از آن سفارتخانه‌های ایران در کشورهای شیلی، اروگوئه، کوبا، نیکاراگوئه و کلمبیا افتتاح شد و آغاز بکار کردند. با توجه وضع تحریم‌ها علیه ایران به‌وسیله کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا، واردات از آمریکای لاتین افزایش یافت و کشورهایی همچون آرژانتین، برزیل و اروگوئه به ترمینال‌های ورود کالاها و اقلام مورد تحریم برای ایران تبدیل شدند.
با قدرت گرفتن حکومت‌های چپ‌گرا، ضد امپریالیسم آمریکا و ناسیونالیست و اولویت‌های آنان در سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی که در راستای منافع جمهوری اسلامی ایران نیز قرار داشت، روابط کشورمان با آمریکای لاتین وارد مرحله جدیدی شد. با روی کار آمدن دولت نهم و تلاش برای نزدیک‌شدن به آن دسته از کشورهای آمریکای لاتین که مخالف سیاست‌های سلطه‌گرانه آمریکا در آمریکای جنوبی بودند، روابط با برخی کشورهای طرفدار آمریکا رو به افول نهاد. با وجود اینکه در زمان دولت دهم، ایران سعی کرد در این منطقه نفوذ کند و با کشورهای منطقه ارتباط نزدیکی برقرار کند، ولی دولت یازدهم به ریاست جمهوری حسن روحانی، نشانه‌هایی دال بر بی‌میلی نسبت به ادامه روابط با این کشورها را بروز داد. تعطیلی دفتر شرکت ملی نفت ایران در دو کشور بولیوی و ونزوئلا ازجمله اقداماتی است که در ماه‌های نخست شروع به کار دولت یازدهم خبرساز شد و رویکرد سرد نسبت به کشورهای دوست ایران در آن منطقه و درمقابل گرایش افراطی و بدون منطق به آمریکا در دولت دوازدهم نیز ادامه یافت.
بیشتر بخوانید:
تاکید ایران و ونزوئلا بر توسعه همکاری‌های اقتصادی
نخستین محموله گازی ایران در ونزوئلا تخلیه شد
با روی کار آمدن دولت انقلابی سیزدهم در ایران به ریاست آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی و تغییر رویکرد سیاست خارجه ایران به روی خوش نشان دادن به دوستان و حامیان تهران در سراسر جهان، بارقه‌های امیدی در زمینه توسعه روابط با کشورهای حوزه آمریکای لاتین، ازجمله ونزوئلا، به‌وجود آمده است. ناگفته پیداست ایران در سال های اخیر همواره با برخی از کشورهای آمریکای لاتین مانند آرژانتین، برزیل و اروگوئه روابط تجاری داشته و واردکننده بزرگ مواد غذایی از این کشورهاست و بعضی مواد پتروشیمی و نفتی به این کشورها صادر می‌شود. ایران زمانی با اروگوئه روابط تجاری دوجانبه و مبادلات اقتصادی پایاپای داشت، از این کشور برنج وارد می‌کرد و به جای آن نفت می‌داد؛ آن هم با یک حساب مشترک که این حساب می‌تواند راهگشای تعامل با بسیاری از کشورها باشد.
گروه جهان خبرگزاری آنا برای بررسی بیشتر تحولات منطقه آمریکای لاتین، تغییر در رویکرد دولت ایران در تعامل با این منطقه و نیز ظرفیت‌های موجود در آمریکای لاتین برای بهره‌برداری به‌وسیله دولت سیزدهم، گفت‌وگوی مفصلی را با احمد سبحانی، سفیر سابق ایران در ونزوئلا انجام داده که به شرح زیر است.
ایران زمانی وارد کننده بزرگ کالاهای اساسی از آمریکای لاتین بود
آنا: با توجه به تجربه و سابقه‌ای که در حوزه دیپلماتیک در آمریکای لاتین دارید سیر روابط ایران با این حوزه را به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سبحانی: ایران و کشورهای حوزه آمریکای لاتین حدود یک‌صد سال است با یکدیگر در ارتباط هستند، ولی سفارتخانه‌های کشورمان در آن منطقه چندین دهه است راه‌اندازی شده. به‌عنوان نمونه پس از پیروزی انقلاب اسلامی که چندان موضوع تحریم مطرح نبود، میان ایران و اروگوئه حساب مشترک باز شد. ما ۵۰ میلیون دلار به آن‌ها اعتبار داده بودیم و آن‌ها نیز ۵۰ میلیون دلار به ما اعتبار داده بودند که می‌توانستیم تا سقف مذکور برنج وارد کنیم و بدهکار شویم، آن‌ها نیز می‌توانستند ۵۰ میلیون دلار نفت وارد کنند و به ما بدهکار باشند. حساب‌های دو طرف سالیانه بررسی و به‌عنوان نمونه مشخص می‌شد ما از آن‌ها ۳۲۰ میلیون دلار برنج وارد کرده بودیم و آن‌ها ۳۵۰ میلیون دلار از ما نفت خریده بودند. در این حالت بدون اینکه پولی پرداخت یا جابه‌جا شود، از محل اعتبار آن‌ها ۳۰ میلیون دلار به حساب سال آینده منتقل می‌شد. آن زمان تحریم مطرح نبود و این اقدام هزینه‌های بانکی را پایین می‌آورد.
احمد سبحانی، سفیر سابق ایران در ونزوئلا
این مدل می‌تواند برای خیلی از کشورها وجود داشته باشد. پیش از آنکه در ونزوئلا دولت انقلابی سر کار بیاید، وارد کننده بزرگ کالاهای اساسی از آمریکای لاتین بودیم و این رابطه همچنان ادامه دارد، ولی روی کار آمدن دولت‌های انقلابی در منطقه آمریکای لاتین این فرصت را برای ما ایجاد کرد که در آنجا بتوانیم به صادرات بپردازیم و روابط خود را مستحکم کنیم. روابط با آمریکای لاتین و سر کار آمدن هوگو چاوز، رئیس‌جمهور فقید ونزوئلا به دولت هفتم و هشتم برمی‌گردد، زمانی که من در اواسط این دولت به ونزوئلا رفتم و چاوز در قدرت بود. زمانی که چاوز به قدرت رسید، عده‌ای فکر کردند می‌توانند افکار و سیاست‌های وی را هدایت کنند و بخشی از جامعه و سرمایه‌داران نیز از وی حمایت می‌کردند، ولی وقتی مشخص شد نمی‌توانند و استقلال و استکبارستیزی خط قرمز چاوز است، از او دور شدند.
به‌جز دولت یازدهم و دوازدهم که کم‌توجهی زیادی به همه کشورهای دنیا شد، در سایر دولت‌ها توجه به آمریکای لاتین متوازن دنبال می‌شد
چاوز با سیاست‌هایش به ونزوئلا و باقی نهضت‌های منطقه آمریکای لاتین کمک می‌کرد و اقداماتش با فروپاشی شوروی و بازی دموکراسی‌ای که آمریکایی‌ها راه انداخته بودند، مصادف شد. آمریکایی‌ها برای اینکه بگویند خیلی دموکرات هستند و بتوانند در جمهوری‌های سابق شوروی نفوذ کنند، سعی کردند خود را دموکرات‌تر نشان دهند. هم‌زمان با بازتر شدن فضای سیاسی آمریکای لاتین، قدرت انباشته‌شده نیروهای انقلابی توانست از بالقوه به بالفعل تبدیل شود و یکسری از کشورها سلسله‌وار به این جریان انقلابی پیوستند. این تحولات با روی کار آمدن دولت‌های نهم و دهم در ایران مصادف شد و برخلاف برخی تصورات، روابط با آمریکای لاتین تنها منحصر به این دوره نیست، ولی هم‌زمان با دولت نهم و دهم در ایران دولت‌های بیشتری در منطقه به این جریان پیوستند.
آنا: روابط با آمریکای لاتین در چه دوره‌ای با بی‌مهری مواجه شد و نتوانستیم بهره‌برداری لازم را انجام دهیم؟
سبحانی: فارغ از هرگونه گرایش سیاسی و جناح‌بندی‌های مرسوم باید بگویم قبل از دولت نهم نیز ارتباط با آمریکای لاتین وجود داشت. ما کارخانه تراکتورسازی را در ونزوئلا در دولت هفتم و هشتم افتتاح کردیم و قرارداد کارخانه سیمان با ونزوئلا پیش از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد امضا شد. خوشبختانه مواضع ما در ارتباط با آمریکای لاتین در همه دولت‌ها تقریباً یکسان بود، به‌جز دولت یازدهم و دوازدهم که کم‌توجهی زیادی به آمریکای لاتین و البته همه کشورهای دنیا شد. دولت روحانی تمرکز خود را تنها بر به فرجام رساندن برجام متمرکز و سیاست یک‌جانبه‌ای را دنبال کرد، ولی در سایر دولت‌ها توجه به آمریکای لاتین متوازن دنبال می‌شد.
روی کار آمدن دولت‌های انقلابی باعث شد در موضوعات سیاسی و بین‌المللی که بسیار زودبازده است، بتوانیم به موفقیت‌هایی دست یابیم و در مجامع بین‌المللی توانستیم شرکایی پیدا کنیم. وقتی در موضع بین‌المللی خاصی متمرکز می‌شدیم، با خیلی از کشورها هماهنگ بودیم و تعداد آرای بیشتری داشتیم. این موضوع به حوزه اقتصادی نیز تسری پیدا کرد و توانستیم تاریخی‌ترین صادرات خدمات فنی و مهندسی را در آن زمان در دورترین نقطه از ایران انجام دهیم. ما سفارش تولید کشتی‌های نفتکش اقیانوس‌پیما از ونزوئلا گرفتیم، کشتی‌هایی که قبل از آن حتی برای خودمان هم نساخته بودیم. با ونزوئلا توافق کردیم برایشان کشتی‌ها را بسازیم، به این فناوری دست یافتیم و امروز جزو سازندگان نفت‌کش‌های اقیانوس‌پیما هستیم.
شرکت‌های ایرانی توانستند در ونزوئلا رکورد خانه‌سازی را بشکنند. تقریباً اگر ۱۰ هزار واحد مسکونی را که در مدت یک سال و نیم ساخته شد، بر مبنای ساعت کاری حساب کنید، می‌توان گفت هر ۲۰ دقیقه یک خانه تحویل داده شد و این رکوردی بود که باعث شد شرکت ایرانی بخش خصوصی به‌وسیله مؤسسات آمریکایی (و نه داخلی) به‌عنوان هفتمین خانه‌ساز بزرگ دنیا معرفی شود و این برای ما موفقیت بزرگی بود.
همکاری با ایران ظرفیت های خفته ونزوئلا را آشکار کرد
آنا: چه شد که ایران در رابطه با کشورهای پیرامونی آمریکا از واردکننده به صادرکننده تبدیل شد؟
سبحانی: آمریکا کشوری بود که می‌خواست ایران را زیر بار فشار، تحریم و تهدید خفه کند، ولی ما با اتخاذ سیاستی راهبردی در حیاط خلوت سابق آمریکا نفوذ کردیم؛ نه‌تنها کالاهای صنعتی، بلکه بالاتر از آن صنعت را در یک همکاری مشترک صادر کردیم. وقتی کارخانه تراکتورسازی را در آنجا احداث می‌کنیم و برخی قطعات در آنجا ساخته می‌شود، یعنی توانسته‌ایم صنعت صادر کنیم و این موفقیت دیگری برای جمهوری اسلامی ایران است.
آنا: برخی‌ها تصور می‌کنند ونزوئلا از سر ناچاری یا به تعبیری فلج بودن اقتصادش ناگزیر به رجوع به ایران برای تعامل اقتصادی است. آیا این تعبیر و ذهنیت را درست می‌دانید؟
سبحانی: ونزوئلا هم‌اکنون که صحبت می‌کنیم در برخی زمینه‌ها از ایران پیشرفته‌تر است. به‌عنوان نمونه آن‌ها زمانی که ما پالایشگاه خون، شبکه انتقال برق فشار قوی در ولتاژ بالا، کارخانه نورد آلومینیوم و ... نداشتیم، این موارد را دراختیار داشتند. تعامل ایران و ونزوئلا همواره دوسویه بوده است؛ در خیلی از موارد ما از آن‌ها کمک گرفتیم و در خیلی از موارد آن‌ها از ما. در زمینه احداث کارخانه تراکتورسازی، کاراکاس در گذشته تراکتور تولید می‌کرد، ولی در قانونی که دولت‌های قبلی وضع کرده بودند، اگر تراکتور وارد این کشور می‌شد ارزان‌تر بود تا اینکه بخواهند قطعه بیاورند و در کشورشان مونتاژ کند. ونزوئلا در خیلی از موارد از ایران پیشرفته‌تر، در خیلی از موارد با ما برابر و در خیلی از موارد از کشورمان پایین‌تر است. ما در ونزوئلا با همکاری‌های دوجانبه و احداث کارخانه ظرفیت خفته مردم این کشور را بیدار کردیم.
در برخی امور پزشکی و لیزر، عمل‌های زیبایی و ... پزشکان ونزوئلایی در بخش خصوصی به تهران آمدند و به پزشکان ایرانی نکاتی را آموزش دادند. همچنین در ذوب آلومینیوم آن‌ها کارخانه‌ای در اختیار داشتند که در جهان سه یا چهار نمونه از آن بیشتر وجود نداشت.
آنا: توسعه همکاری‌های علمی میان ایران و ونزوئلا تا چه مرحله‌ای پیش رفته است؟
سبحانی: ما یکسری همکاری‌های دانشگاهی با کاراکاس آغاز کردیم و برخی از دانشمندان ونزوئلایی به تهران آمدند و در زمینه زمین‌شناسی آموزش‌هایی دیدند؛ حتی در برخی موارد کارشناسان ما به آنجا رفتند. ایران در زمینه نفت سنگین تجارب زیادی نداشت، ولی ونزوئلایی‌ها در این زمینه تجارب بسیار ارزشمندی داشتند و کارشناسان ما به آنجا رفتند و نکات زیادی یاد گرفتند. ما در زمینه ذخایر نفت دو پروژه از آن‌ها گرفتیم و تخمین مخازن‌شان را انجام دادیم، وقتی این مأموریت با موفقیت انجام شد، آن‌ها برخی مخازن خودشان را هم برای تخمین به شرکت‌های ایرانی دادند. درواقع همکاری برد-برد با ونزوئلا آغاز شد و به سایر کشورهای آمریکای لاتین تسری پیدا کرد، ولی از این دستاورد خوب محافظت نشد. اواخر دولت نهم و دهم مشکلات داخلی و برخی موضوعات خاص باعث شد این روابط مستحکم تحت تأثیر قرار بگیرد و دچار تنش شد.
در دولت یازدهم و دوازدهم همکاری‌های دوجانبه با همه کشورهای دنیا تحت تأثیر برجام، سفر به وین و مذاکرات هتل کوبورگ قرار گرفت؛ در نتیجه بسیاری از فرصت‌هایی که می‌توانست برای ایران ثروت و قدرت بیافریند، فراموش شد. همه تخم‌مرغ‌ها در سبدی گذاشته شد که در نهایت حاصلی از آن برای مردم ایران نداشت. وقتی صحبت از آمریکای لاتین می‌کنم به این معنی نیست که آمریکای لاتین مرکز دنیاست. فکر می‌کنم فرصت‌های زیادی با کشورهای همسایه داریم، با کشورهای آسیایی، آفریقایی و حتی برخی از کشورهای اروپایی و فکر می‌کنم دنیا پر از فرصت برای ماست که باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
آنا: در حوزه دانشگاهی روابط کشورمان با ونزوئلا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ظرفیت انتقال یا بورسیه دانشجو میان دو کشور وجود دارد؟
سبحانی: در حوزه همکاری‌های دانشگاهی، تعدادی دانشجوی ونزوئلایی به ایران آمدند و در دوره‌های مختلف در دانشگاه‌های کشورمان تحصیل کردند. تعدادی از دانشجویان ایرانی نیز به ونزوئلا رفتند و این همکاری‌ها در برهه‌ای از زمان به اوج خود رسید. با وجود این، در هشت سال اخیر این روابط کمی دچار افت شد و امیدوارم در دولت سیزدهم روابط با همه کشورها ازجمله ونزوئلا بار دیگر مورد توجه قرار بگیرد و با توجه به ظرفیت‌های زیادی که وجود دارد، بتوان از فرصت‌ها استفاده کرد.
آنا: در ماه می ۲۰۲۰ ایران تصمیم به صادرات بنزین به ونزوئلا گرفت و پنج نفتکش ایرانی راهی این کشور شدند. تهران در این فرایند چه هزینه‌فرصتی را مدنظر داشت؟ آیا دور زدن تحریم‌های آمریکا، شکستن تحریم‌های ایران و ونزوئلا یا تحقیر واشنگتن مدنظر بود؟
سبحانی: برای پاسخ به این سؤال باید کمی به قبل رجوع کنیم. زمانی‌که ما با آمریکایی‌ها دچار مشکل شدیم و واشنگتن تحریم بنزین ایران را در دستور کار خود قرار داد اوایل دولت نهم بود که در لیست تحریم بنزین آمریکا قرار گرفتیم و برای خرید سوخت دچار مشکل شدیم. در آن زمان ونزوئلا از تولیدکنندگان بزرگ بنزین بود و عمده بنزین صادراتی‌اش نیز به آمریکا می‌رفت. آن زمان از کاراکاس خواستیم در زمینه بنزین به ایران کمک کنند؛ آن‌ها با روی گشاده پذیرفتند و چند کشتی بنزین برای ما در نظر گرفتند، درحالی‌که خیلی از بنزین‌ها را پیش‌فروش کرده بودند و به فروش آن‌ها نیازی نداشتند، ولی از اضافه تولیدشان چند کشتی سوخت به ایران دادند.
ماجرای رسیدن کشتی‌ها به ایران در نوع خود غم‌انگیز بود که با یکسری مشکلات از سوی دولت، بروکراسی و دست‌های پیدا و پنهان برخی عوامل مواجه شدیم که می‌خواستند بنزین به ایران نیاید؛ ولی خوشبختانه بنزین ونزوئلایی به ایران آمد و در آن شرایط سخت، مردم کشورمان در تنگنا قرار نگرفتند که بعدها توانستیم با تلاش دلاورمردان صنعت نفت ایران در زمینه بنزین به خودکفایی برسیم و حتی آن را صادر کنیم. در آن زمان شرکت صادرکننده بنزین ونزوئلایی به ایران از سوی آمریکا تحریم بود و تا سال گذشته میلادی صنعت نفت ونزوئلا با تحریم‌ها و خرابکاری‌های غرب مواجه و در جنگ اقتصادی بود. در چنین وضعیتی صنعت نفت این کشور دچار مشکل شد و نتوانستند به مردم‌شان بنزین برسانند. حال نوبت ایران بود که پاسخ بدهد و بنزین به ونزوئلا صادر کند.
امروزه شورش‌ها در ونزوئلا فروکش کرده و جنگ اقتصادی که علیه ونزوئلا به راه افتاده بود و می‌خواستند دولت را فلج کنند، شکست خورده است
صادرات بنزین ما به ونزوئلا با صادرات بنزین ونزوئلا به ایران تفاوت بزرگی داشت؛ آن زمان آن‌ها بازار بنزین را دراختیار داشتند، تحریم نبودند و به فروش بنزین نیازی نداشتند، ولی به ایران بنزین دادند، سختی را پذیرفتند و تحریم را به جان خریدند. این در حالی است که وقتی ما به آن‌ها بنزین فروختیم تحریم بودیم و خریداری برای بنزین خود نداشتیم؛ این یک معامله دو سر برد بود، یعنی بنزین را فرستادیم و تحریم‌های خود و ونزوئلا را نیز شکستیم. به‌تدریج کاراکاس توانست خود را پیدا کند و امروز می‌تواند بخش مهمی از بنزین داخلی را تأمین کند و اگر بتواند به ظرفیت گذشته برگردد، صادرکننده بزرگ بنزین است.
آنا: یکی از موضوعات حاشیه‌ای در زمینه انتقال بنزین ایران به ونزوئلا موضوع شمش طلا در برابر بنزین بود. لطفاً دراین‌باره توضیحات شفافی ارائه کنید؟
سبحانی: بعضی موضوعات مالی و تجاری محرمانه می‌ماند. ایران پول بنزین ارسال‌شده را دریافت کرد، همان‌طور که پول بنزینی را که خریده بودیم پرداخت کردیم. حال آن را چطور اخذ کردیم؟ ایران در تحریم است و برای دور زدن آن، ممکن است به روش‌های مختلفی اقدام کند و طلا یا چیزهای دیگری گرفته باشد، اما بدخواهان همیشه می‌خواهند از این‌گونه موضوعات تئوری بسازند. چه اشکال دارد اگر ما طلا، دلار، یورو یا هر ارزی را که با آن بتوان خریدهای دیگر انجام داد یا نیازهای خود را برآورده کرد، دریافت کنیم؟
وقتی در ونزوئلا سوپرمارکت ایرانی راه‌اندازی شد، مخالفان می‌گفتند نفت‌های ما را بردند و پفک به‌جایش آوردند. با همه این حواشی، مهم این است ایران در اوضاع سخت به ونزوئلا بنزین داد و هزینه‌اش را دریافت کرد؛ حال هزینه‌اش را به هر وسیله‌ای گرفتیم، دیگر زرنگی ماست. اتفاقی که افتاد، این بود که ما باید جنسی می‌دادیم و پولش را می‌گرفتیم. این پول را به هر وسیله‌ای که توانستیم بگیریم ناز شست ما و ونزوئلایی که توانستیم توافق کنیم. منظورم این است دشمنان داستان‌سرایی نکنند. حالا اگر ما طلا گرفته باشیم مگر اشکال دارد؟
در تجارت سلاح از کسی دستور نمی گیریم
آنا: نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا پس از انتقال سوخت ایران به این کشور و وسط صحبت تلویزیونی‌اش، برای نشان دادن علاقه به ایران و دور زدن تحریم‌ها به وزیر دفاعش گفت «چه اشکال دارد موضوع خرید موشک‌های بالستیک را از ایران پیگیری کنیم»؟ این اتفاق و رویکرد مهم ونزوئلا را که تحقیر تحریم آمریکا محسوب می‌شود، چگونه تحلیل می کنید؟
سبحانی: بخشی از تسلیحات در دنیا متعارف است و کشورها می‌توانند آن را بفروشند. ما تسلیحات، صنایع و هر چیزی که دوستان و شرکایمان نیاز داشته باشند و در قوانین بین‌المللی (نه قوانینی که آمریکایی‌ها برای ما وضع می‌کنند) مجاز باشد، در چارچوب قوانین بین‌المللی می‌توانیم با کشورهای مختلف تجارت کنیم. چیزی که برای ما غیرمجاز است و برای خود و دیگران نمی‌پسندیم، اسلحه‌های ممنوعه است که متأسفانه کشورهای ابرقدرت به برخی کشورهای دیگر می‌دهند تا علیه مردم استفاده شود و شاخص‌ترین مورد در این زمینه رژیم اشغالگر قدس است که اسلحه ممنوعه به آن می‌دهند؛ وگرنه کشورهای دنیا برای دفاع از خود به اسلحه‌های متعارف نیاز دارند. اگر کشورهای دنیا چنین سلاح‌هایی از ما درخواست کنند، خوشبختانه در این زمینه توانایی‌های بسیار زیادی داریم و می‌توانیم شریک خوبی برای آن‌ها باشیم.
آنا: چند ماه پیش موضوع مصالحه مادورو و خوان گوایدو، رهبر مخالفان ونزوئلا مطرح شده بود، سرنوشت این موضوع چه شد؟
سبحانی: یکسری موضوعات به اوضاع داخلی ونزوئلا مربوط است که خودشان باید حل کنند. آنچه مسلم است، اینکه دولت مرکزی رأی منسجمی در ونزوئلا دارد و مخالفان پراکنده هستند. گوایدو از سوی برخی کشورها به‌عنوان رئیس‌جمهور پذیرفته شده و این، دخالت آشکار در امور داخلی کشوری مستقل است. گوایدو در داخل ونزوئلا طرفدار زیادی ندارد و عمدتاً به‌وسیله غربی‌ها و جنجال‌های رسانه‌ای در سر خط خبرها قرار می‌گیرد.
مذاکرات میان دولت و اپوزیسیون در ونزوئلا همواره وجود داشته است. آزادی‌های خاصی که ونزوئلایی‌ها دارند، گوایدو هم می‌تواند داشته باشد، شخصیت‌های دیگر نیز وجود دارند که اهل مذاکره هستند، ولی امروزه شورش‌ها در این کشور فروکش کرده و جنگ اقتصادی که علیه ونزوئلا به راه افتاده بود و می‌خواستند دولت را فلج کنند، شکست خورد و دولت مادورو توانست تا حد زیادی اوضاع را به دست بگیرد. تحریم باعث شد خیلی موضوعات و چالش‌ها خود را نشان دهد و ظرفیت بالای اقتصادی کاراکاس بکار گرفته شود تا بتوانند از بحران عبور کنند.
آنا: در دولت سیزدهم چه زمینه‌ها و هزینه‌فرصتی برای رابطه با ونزوئلا وجود دارد؟
سبحانی: فکر می‌کنم در دولت سیزدهم توجه به کشورها، رابطه دوجانبه با کشورها در اولویت است و بارها نیز مقام‌های دولت سیزدهم بر این موضوع تأکید کردند که همسایگان و دوستان ایران در اولویت روابط سیاسی قرار دارند. در این رابطه انتظار می‌رود رابطه با آمریکای لاتین و ونزوئلا در رابطه برد-برد بتواند گسترش یابد و ظرفیت مغفول مانده‌ای که در چند سال گذشته به امید سرابی به نام برجام به فراموشی سپرده شده بود را بتوان دوباره احیا کرد. همچنین بتوان صادرات و واردات مفیدی از آمریکای لاتین انجام داد.
ونزوئلا دارای میلیون‌ها هکتار زمین کشاورزی حاصلخیز است. آمریکای لاتین و ونزوئلا برای دامداری بسیار مناسب است، تا حدی که برای دام‌هایشان علوفه از جای دیگر نمی آورند و آن‌قدر سرزمین سبز است که دام‌ها آنجا می‌چرند. می‌توانیم دامداری و کشت فراسرزمینی را در آنجا توسعه دهیم، لوازم و ادوات کشاورزی به آن‌ها بدهیم و به جایش محصولات کشاورزی وارد کنیم. می‌توان رابطه برد-برد دوجانبه با ونزوئلا و بقیه کشورهای آمریکای لاتین داشت. برزیل در نوع خود یک قاره است. مکزیک کشوری است که بیش از ۸۰ درصد روابط اقتصادی‌اش فقط با آمریکاست و امروز دولتی چپ‌گرا در این کشور در قدرت قرار دارد، ولی اشتباه بزرگ مکزیکی ها در چند دهه گذشته این بود که خود را بیش از اندازه به آمریکایی‌ها وابسته کردند. با آن‌ها نیز می‌توان همکاری کرد؛ صنایع بسیار خوبی دارند که می‌تواند برای ما مکمل باشد.
اگر مشکل واکسیناسیون داخل را حل کنیم، هم‌اکنون مشتری برای چند میلیون دوز واکسن در آمریکای لاتین از انواع برکت، فخرا و بقیه واکسن‌های ایرانی وجود دارد
در زمینه توسعه همکاری‌ها با برزیل در حوزه دانش‌های نوین، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و... می‌توان همکاری کرد. مدت‌ها پیش وقتی رئیس‌جمهور برزیل به ایران آمد از پیشرفت جمهوری اسلامی ایران تعجب کرد. همکاری‌های دوجانبه می‌تواند گسترش یابد و زمزمه‌هایی در این زمینه از سوی دولت شنیده می‌شود و برزیلی‌ها نیز در سیاست‌هایشان بر توسعه همکاری‌ها با ایران تأکید کرده‌اند.
آنا: با توجه به تجربه‌ای که در حوزه آمریکای لاتین دارید، فضای حاکم بر آنجا نسبت به ایرانی‌ها، تجار و کالای ایرانی چگونه است؟
سبحانی: تقریباً در کل آمریکای لاتین نظر مثبتی درباره ایران وجود دارد. زمانی که اوج صادرات تراکتور ایران به آن منطقه بود، در سفر ایرانی‌ها به کشورهای آمریکای لاتین متقاضیان زیادی از امکان واردات تراکتور ایرانی سوال می‌کردند. تراکتور ایران از ونزوئلا به ۱۱ کشور آمریکای لاتین صادر شد. در زمینه صنایع نفت و پتروشیمی بازار بسیار خوبی در آنجا برای همکاری با کشورمان وجود دارد. در زمینه فناوری‌های نوین، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و حتی توریسم بهداشتی و پزشکی آنجا زمینه‌های بسیار خوبی وجود دارد که تجار ایرانی می‌توانند کار کنند.
بیشتر بخوانید:
آمریکا تحریم‌های نفتی ایران و ونزوئلا را تمدید کرد
هیچ محدودیتی برای گسترش روابط با ونزوئلا نداریم
ایران می‌تواند از تجار و صنعتگران ونزوئلایی دعوت کند در زمینه‌هایی که بیشتر پیشرفت کرده‌اند، به همتایان ایرانی خود کمک کنند. زمانی با کشور اروگوئه همکاری داشتیم. فناوری و سیستمی داشتند که در شالیزارهای برنج، ماهی نیز پرورش می‌دادند و مذاکراتی برای انتقال تجارب با آن‌ها انجام دادیم. به هر حال کشورهای دنیا به هم وابستگی دارند و می‌توانند خیلی حوزه‌ها را به هم پیوند بدهند و خیلی چیزها از هم بگیرند. شاید امروز نباید از صادرات هندوانه خوشحال باشیم، زیرا آب‌بری زیادی دارد. شاید اگر هندوانه را وارد کنیم و بتوانیم به جایش صادرات زعفران را گسترش دهیم که به آب کمتری نیاز دارد، توجیه‌پذیر باشد. معتقدم دامداری و کشاورزی فراسرزمینی در آمریکای لاتین برای ایران می‌تواند خیلی مفید باشد.
داروهای ایرانی در ونزوئلا خریدار دارد
آنا: با توجه به تولید واکسن‌های داخلی ازجمله واکسن برکت، موضوع صادرات آن مورد توجه قرار گرفته است؟ آیا در زمینه صادرات این نوع واکسن، انتقال تجربه در زمینه پزشکی و صادرات دارو به آمریکای لاتین زمینه همکاری برای ایران وجود دارد؟
سبحانی: در حال حاضر ونزوئلایی‌ها ازجمله خریداران داروهای ایرانی هستند. مشکل در داخل و بروکراسی اداری است که نمی‌توانیم دارو صادر کنیم. بخشی از داروهای ما مواد اولیه دارد که آن را باید با ارز ترجیعی وارد کرد. این موضوع باعث شده است تقریباً صادرات ما قفل شود؛ درحالی‌که کارخانجات دارویی ما با حداقل ظرفیت درحال تولید دارو هستند. اگر در این زمینه تسهیلات بیشتری فراهم و سرعت عمل بیشتر شود، می‌توانیم فقط و فقط از صادرات دارو به ونزوئلا نسبت به صادرات دارو به کل کشورهای دنیا دست‌کم پنج برابر صادرات داشته باشیم و ارزآوری کنیم.
داروی ایرانی به‌دلیل قیمت بسیار مناسب به ونزوئلا می‌رود که آن هم باید از فیلترهای بسیار زیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بگذرد. داروهای ایرانی آن‌قدر مرغوب است که ونزوئلایی‌ها آن را می‌پسندند. از داروخانه‌دارهای این کشور شنیدم بعضی از مشتریان می‌گویند داروهای ایرانی را بیشتر قبول دارند. این داروها آن‌قدر باکیفیت و قیمت مناسب عرضه می‌شود که بعضاً از این کشور به سایر کشورها قاچاق می‌کنند، زیرا آنجا معمولاً داروهای اروپایی با قیمت‌های بسیار بالا عرضه می‌شود.
اگر بتوانیم مشکل واکسیناسیون داخل را حل کنیم و مشکلات واکسن برکت حل شود و به ظرفیتی که پیش‌بینی کرده بودند، برسد؛ هم‌اکنون مشتری برای چند میلیون دوز واکسن در آمریکای لاتین از انواع برکت، فخرا و بقیه واکسن‌های ایرانی مشتری وجود دارد.
آنا: چندی پیش شایعاتی در زمینه حضور حزب‌الله در ونزوئلا مطرح شد، این را تا چه حد مطابق با واقعیت می‌دانید؟
سبحانی: بعد از بحرانی که در لبنان پیش آمد، مردم این کشور به کشورهای مختلف کوچ کردند، طوری که جمعیت لبنانی‌های خارج از کشور بیشتر از لبنانی‌های داخل لبنان است. بخشی از آن‌ها به آفریقا و بخش مهمی به آمریکای لاتین رفتند و آنجا کلونی‌هایی را درست کردند. مدت زیادی بود که در مرز آرژانتین و برزیل جنجال به‌پا بود، آنجا کلونی شیعیان یا حزب‌الله وجود دارد. در ونزوئلا نیز لبنانی‌ها زیاد هستند. در کل آمریکای لاتین لبنانی‌تبارها حتی به سمت‌هایی در حد وزارت رسیدند و وزیر لبنانی در کشورهای آمریکای لاتین به‌ویژه ونزوئلا زیاد است.
حالا اینکه بگویند حزب‌الله حضور دارد، ممکن است خیلی از لبنانی‌ها طرفدار گرایش‌های حزب‌الله باشند و نباید به سروصدای غربی‌ها و امپریالیسم توجه کرد. در عین حال در کشورهای برزیل، آرژانتین، شیلی و تمام کشورهای آمریکای لاتین که لبنانی‌ها حضور دارند، بخش مهمی از آن‌ها طرفدار حزب‌الله هستند. حتی خیلی از مسیحی‌های لبنانی که در آمریکای لاتین هستند از حزب‌الله طرفداری می‌کنند.
انتهای پیام/۴۰۳۳/
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
