چرا تبریز به شهر اولین‌ها معروف است ؟

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا، شهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی است و مرکز بازرگانی، ارتباطی، نظامی، سیاسی و اداری این منطقه به شمار می‌رود. در این شهر، دیدنی های تاریخی و طبیعی چشمگیر زیادی وجود دارد. ولی جاذبه‌های این شهر فقط به مقاصد گردشگری، خوراکی های خوشمزه و بهترین رستوران های تبریز ختم نمی‌شوند، بلکه یکی دیگر از دلایل جذابیت و معروفیت تبریز به خاطر پیشگام بودن در بسیاری از عرصه‌ها است و به همین دلیل از تبریز به عنوان شهر اولین ها یاد می‌کنند.

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که شهر اولین ها کجاست و اگر هم بدانید این شهر تبریز است، شاید با خود فکر کرده باشید که چرا تبریز شهر اولین ها است. برای پاسخ دادن به این سوال‌ها، در ادامه مطلب قصد داریم لیست اولین های تبریز را به همراه توضیحات در اختیار شما قرار دهیم، پس پیشنهاد می‌کنیم همراه علاءالدین تراول باشید.

چاپ و چاپخانه

هنوز به طور قطعی مشخص نیست که چه کسی برای اولین بار چاپخانه را در ایران به راه انداخت، اما طبق نظر تاریخ نویسان در سال 1227 میرزا زین العابدین تبریزی (پدر صنعت چاپ ایران)، اولین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی را در تبریز افتتاح کرد. سپس کتابی به نام رساله جهادیه میرزا عیسی خان قائم مقام در این چاپخانه منتشر شد.

در آن زمان هنوز از کلمه چاپخانه استفاده نمی‌کردند و این عمل را با عناوین دیگری مثل بصمه‌خانه، دارالطباعه و باسمه‌خانه می‌شناختند. گفته می‌شود که پس از شروع به کار این چاپخانه روزنامه ملتی به عنوان اولین روزنامه شهرستان های ایران، در شهر تبریز منتشر گردید.

فرهنگ و ادبیات

نخستین کتابخانه دولتی ایران با تلاش محمدعلی تربیت در سال 1300 در تبریز افتتاح گردید و کتابخانه عمومی تربیت، نام گرفت. همچنین در سال ۱۳۱۲ شمسی، میرزا حسن خان خازن اولین قرائتخانه کتابخانه عمومی‌ ایران را در تبریز راه اندازی کرد.

در زمینه ادبیات و نویسندگی اهالی تبریز به عنوان پیشگامان در این عرصه از سالیان بسیار دور حال فعالیت بوده‌اند. میرزا عبدالرحیم زاده تبریزی با کنار گذاشتن نوشتار زمان خود، مطالب را با زبانی ساده و قابل فهم منتشر می‌کرد و از این رو وی را به عنوان پایه گذار انشای جدید می‌نامند. همچنین در سال ۱۳۱۹ هجری قمری اولین کتاب نثر برای کودکان به وسیله وی انتشار پیدا کرد. از طرفی نخستین کتاب مصور کودکان هم با بهره‌گیری از اشعار ایرج میرزا و با نقاشی سید رضا تبریزی در این شهر چاپ گردید.

در سال ۱1۸۲ هجری شمسی اولین دایره المعارف اسلامی با نام ریاض الجنه، توسط یکی از روحانیون آذربایجان یعنی میرزا محمد حسن تبریزی نوشته شد.
در سال 1236 شمسی، پدر نمایشنامه نویسان ایران یعنی میرزا فتحعلی آخوندزاده کتاب ستارگان فریب خورده- حکایت یوسف شاه سراج را به زبان‌ترکی و با عنوان اولین رمان ایرانی، به تحریر درآورد. همین‌طور میرزا آقا تبریزی با نگارش نمایشنامه های فارسی، عنوان اولین نمایش نویس ایرانی را به خود اختصاص داده است.

میرزا عبداللطیف طسوجی تبریزی و میرزا رضا مهندس باش تبریزی، در سال ۱1۹۸ هجری شمسی اولین ترجمه کتاب خارجی را در ایران انجام دادند. آن‌ها کتاب پتر کبیر و شاعر دوازدهم را از زبان انگلیسی به فارسی برگرداندند.

خاستگاه شعر نو و نقد ادبی را می‌توان در شرایط دوران انقلاب مشروطه مشاهده کرد که توسط نویسندگانی همچون تقی رفعت، جعفر خامنه ای و شمس کسایی به وجود آمدند و با وجود این شخصیت های برجسته امروزه می‌گوییم که تبریز شهر اولین هاست.

آموزش و پرورش

میرزا حسن رشدیه در دوران جوانی به بیروت، استانبول و کشور مصر سفر کرد تا از نزدیک شیوه تدریس در دبستان‌های این مناطق را بررسی کند. وی با بازدید از این روش‌ها موفق شد اولین مدرسه ابتدایی ایران را با شیوه ای نو، در ششگلان تبریز افتتاح کند. این مدرسه با نام مدرسه رشدیه شروع به فعالیت کرد و نکته قابل توجه در آن استفاده از اصول آموزش الفبا بود که نه تنها در تبریز عملی شد بلکه او این شیوه را کم کم در دیگر نقاط ایران رواج داد.

در سال ۱۳۰۱ شمسی، محمدعلی تربیت که در آن زمان شهردار وقت تبریز بود اولین مدرسه بازرگانی ایران را برای پرورش متخصصان بازرگانی، افتتاح کرد. همه ما نام باغچه بان را به عنوان شخصیتی برجسته شنیده‌ایم، در حقیقت این اسم لقب فردی به نام جبار عسگرزاده است که در سال ۱۳۰۳ موفق شد اولین مدرسه کر و لال ها را در ایران و در تبریز افتتاح کند. به دنبال این اقدام بزرگ، فرد دیگری به نام ابوالقاسم فیوضات به سرپرستی جبار باغچه بان، باغچه اطفال را به عنوان اولین کودکستان ایران در شهر تبریز پایه گذاری کرد.

پایه گذاری این مدارس فقط محدود به کودکان ناشنوا نشدند، بلکه در سال ۱۳۰۵ اولین مدرسه نابینایان ایران نیز از طریق گروهی آلمانی بنا گردید. تبریز نه تنها در زمینه مدرسه سازی بلکه در عرصه آموزش عالی هم به عنوان اولین ها به حساب می‌آمده و دانشکده‌های زیادی برای نخستین بار در این شهر افتتاح شده‌اند که می‌توان به اولین دانشکده پرستاری (در سال ۱۲۹۵)، اولین دوره دکتری پرستاری و اولین دانشکده فرش (در سال ۱۳۷۳) اشاره کرد.

سینما و هنر

سینما سولی، به عنوان اولین سینمای عمومی‌ ایران در سال ۱۲۷۹ در تبریز افتتاح گردید. سالن این سینمای نسبتا بزرگ در کنار کلیسای کاتولیک ها تاسیس شد و این در حالی بود که از اختراع جهانی سینما فقط ۵ سال می‌گذشت. در ادامه‌ی رشد هنری تبریز نیز می‌توان گفت که این شهر در عرصه هنرهای نمایشی هم پیشتاز بوده و میرزا آقا تبریزی در زمان ناصرالدین شاه، اولین نمایش ها را اجرا می کرده است. نه تنها در زمینه سینما بلکه در عکاسی هم تبریز اول بوده و فردی به نام ملک قاسم میرزا در سال ۱۷۸۵ برای نخستین بار در ایران هنر عکاسی را پایه گذاری کرد.

تکنولوژی

در سال ۱۲۸0 فردی به نام قاسم خان والی توانست که اولین مرکز تلفن ایران را در شهر تبریز تاسیس کند. پس از چند سال او به عنوان اولین شهردار تبریز برگزیده شد. قاسم خان والی علاوه بر تلفن، اولین مرکز برق ایران را نیز در تبریز پایه گذاری کرد. وی موفق شد که ابتدا اطراف خیابان مجیدی یا همان مجدالملک را روشن کند.

تبریز به عنوان اولین شهر در ایران شناخته می‌شود که اتوبوس‌های شهری آن به جای بلیط های کاغذی از کارت های هوشمند استفاده می‌کنند. علاوه بر اتوبوس های شهری داوطلبان این شهر برای تماشای مسابقات فوتبال، به عنوان اولین شهر در ایران به جای بلیط کاغذی از کارت هوشمند استفاده کردند.

اقتصاد

اولین پول کاغذی ایران که چاو نام داشت، در زمان ایلخان مغول در سال ۶۹۳ هجری در این شهر به چاپ رسید. از حدود سال ۱۲۲۲ هجری قمری، زمانی که عباس میرزا نایب السلطنه ولیعهد تبریز بود، ایده ساخت ضرابخانه‌ای در میان بود، که این کار صورت گرفت ولی به دلیل گرانی هزینه‌ها پس از مدتی ضرابخانه تعطیل شد. اما سرانجام در سال ۱۲۹۸ هجری قمری اولین ضرابخانه ماشینی ایران به طور رسمی در شهر تبریز شروع به فعالیت کرد.

جالب است بدانید که اولین اتاق بازرگانی ایران در سال ۱۲۸۵ هجری خورشیدی در این شهر تاسیس شد و به عنوان اولین اتاق تجارت در کشور شروع به فعالیت کرد.

گردشگری

همان‌طور که اشاره کردیم شهر تبریز به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی به حساب می‌آید و علاوه بر وجود جاذبه های طبیعی و تاریخی، این شهر در ارائه خدمات گردشگری هم پیشگام بوده است. کافه و رستوران‌ها از جمله مهمترین قسمت های مربوط به صنعت گردشگری به حساب می‌آیند و این صنعت وابستگی زیادی به رستوران‌ها دارد. باز هم اولین کافه رستوران ایران که به سبک مدرن ساخته شد، در سال ۱۲۸۴ شمسی در تبریز افتتاح گردید.

آقا بیگ ایستگاهی یکی از مبارزان دوران مشروطه بود و به آذربایجان شوروی سفرهای زیادی می‌کرد. وی در سفرهایش از کافه رستوران‌های آن کشور الگوبرداری کرد و سپس کافه خورشید را در تبریز افتتاح نمود. در آن زمان این کافه مورد استفاده مرفهین، مسافرین خارجی و رجال شهر بود و در حال حاضر این مکان با نام قدیمی خود در قالب قهوه خانه در حال فعالیت است.

همچنین ساخت اولین هتل به سبک امروزی در این شهر اتفاق افتاد و این کار توسط فردی به نام میرزا اسحق خان معزالدوله انجام شد. این هتل با نام مهمانخانه نظافت، در سال ۱۲۸۲ در نزدیکی پل قاری بنا گردید و اولین رستوران ایران هم در این محل تاسیس شد.

در سال ۱۳۹۴ با تلاش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شهردار تبریز و مدیر عامل سازمان این شهر موفقیت‌های زیادی را در عرصه گردشگری کسب کرد. به همین جهت یکی از افتخارات دیگر این شهر رقم خورد، به طوری‌که در سال 2018 میلادی عنوان پایتخت نمونه گردشگری اسلامی دنیا و همچنین شهر جهانی بافت فرش را به خود اختصاص داد.

پزشکی

شهر تبریز در حوزه پزشکی هم مقام‌های زیادی را به عنوان اولین ها کسب کرده که در این راستا می‌توان به اولین عمل قلب باز (در سال 1341)، اولین عمل پیوند کلیه (در سال 1347) و اولین عمل پیوند قلب بر روی سگ ها (در سال 1348) اشاره کرد. از طرفی ساخت نخستین دندان مصنوعی ایران و اولین آبله کوبی نیز در این شهر صورت گرفتند.

عباس میرزا نایب السلطنه در زمان حاکمیت خود اولین طبیب محصل را از شهر تبریز به خارج از کشور اعزام کرد. همچنین دکتر محمد تقی خانی به عنوان پدر علم روانشناسی ایران از اهالی این شهر است. نخستین کتاب های حوزه پزشکی ایران هم در تبریز ترجمه، تالیف و چاپ شده‌اند.

دستاوردهای پزشکی این شهر به همین جا محدود نمی‌شوند، بلکه به دستور دکتر محمد حسین لقمان ادهم که پزشکی تبریزی بود، اولین دانشکده های پزشکی، داروسازی ایران، دندانپزشکی و انستیتو پاستور در این شهر نیز بنا گردیدند. همین‌طور پروفسور یحیی عدل تبریزی جراحی نوین ایران را نیز پایه گذاری کرد.

انجمن ها

دلایل زیادی باعث شدند که شهر تبریز شهر اولین ها نام بگیرد، یکی از آن‌ دلایل استقبال مردم این شهر از نوگرایی و پیشرفت بود. یکی از این نوگرایی ها را در اولین انجمن زنان ایران که در این شهر تشکیل شد، می‌بینیم. این انجمن برای ایجاد مشارکت زنان در کارهای سیاسی و اجتماعی تاسیس شد. علاوه بر این، اهالی تبریز در سال ۱۲۸۵ شورای مردمی ‌را تشکیل دادند تا از این طریق گام مثبتی برای مردم سالاری و تصویب قوانین برداشته باشند.

اداره و مدیریت شهری

نخستین شهرداری ایران که در زمان قدیم با نام بلدیه شناخته می‌شد، در سال 1278 در شهر تبریز احداث شد. همانطور که اشاره کردیم قاسم‌خان والی فردی بود که مرکز تلفن و کارخانه برق را در تبریز برقرار کرد. وی فارغ التحصیل از دانشگاه سن سیرو فرانسه بود و به عنوان اولین شهردار تبریز انتخاب گردید.

اولین سازمان آتش نشانی ایران و تجهیزات مربوط به آن در سال 1221 شمسی در تبریز ساخته شد و برج آتش نشانی موجود در این شهر هم یادگار آن زمان است. همچنین اولین شهربانی در این شهر احداث شد و پس از چندی این سازمان نشریه‌ای را با نام نظمیه تبریز منتشر کرد.

حمل و نقل

اولین تراموا یا قطار شهری ایران در سال 1280 شمسی در شهر تبریز افتتاح گردید. این قطار در میدانی به نام قونقا باشی قرار داشت و حدود ۴۰ سال مردم تبریز را از ایستگاه راه آهن شهر تا قونقا باشی جابه جا می‌کرد. نوع کارکرد این قطار به این شکل بود که واگنی به نام قونقا با نیروی اسب‌ها کشیده می‌شد و بر روی ریل‌ها به حرکت در می‌آمد.

جالب است بدانید که در ایران اولین تاکسی هوایی از تبریز به منطقه ارس پرواز کرد و امروزه گردشگران و سرمایه‌گذاران می‌توانند برای جابجایی بین این دو منطقه از تاکسی هوایی استفاده کند. زمان این پرواز حدود 40 دقیقه است و در حال حاضر در باند منطقه آزاد ارس دو هلیکوپتر برای این جابه جایی فراهم شده‌اند.

سایر موارد

• تاسیس خیریه نوبر به عنوان اولین موسسه خیریه غیردولتی ایران
• برقراری امنیت کشوری و شهری به شکل مدرن در زمان ناصرالدین شاه قاجار
• پایه گذاری کشاورزی مکانیزه توسط احمد حسین عدل تبریزی
• تاسیس اولین موزه فوتبال ایران
• تاسیس اولین پارک مینیاتور ایران
• تاسیس اولین مرکز زلزله نگاری ایران
• ساخت اولین سامانه بلیط الکترونیکی
• تاسیس اولین کارخانه در ایران (کارخانه اسلحه سازی)
• وجود شخصیت‌های برجسته‌ای همانند حسین صدقیانی، اولین فوتبالیست مشغول به کار در اروپا
• عظیم قیچی ساز، اولین ایرانی فاتح ۱۴ قله‌ی بالای ۸۰۰۰ متر در جهان
• آتیلا کارآفرین نابغه 8 ساله اهل تبریز، اولین ایرانی قهرمان در مسابقات جهانی ریاضی ذهنی
• کلنل محمدتقی خان پسیان، اولین خلبان ایرانی
• قاسم میرزا، اولین عکاس ایرانی
• مصطفی عدل، پدر حقوق و عدلیه ایران
• دکتر حمید نطقی، پدر روابط عمومی‌ ایران

منبع: سایت علاءالدین

انتهای پیام/