چرا می‌گوییم آلمان و چین و نه جرمنی و چاینا؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، تا حالا فکر کرده‌اید چرا اسم کشورها در زبان‌های مختلف با یکدیگر فرق دارد؟ مگر اسامی خاص نباید در همه زبان‌ها یک‌جور ادا بشود؟ خیلی وقت‌ها تفاوت این اسامی از حد اختلاف در نوع تلفظ که ذاتیِ هر زبان است، فراتر رفته و اساسا چند کلمه کاملا بی‌ارتباط به‌هم برای نامیدن یک محدوده جغرافیایی به‌کار می‌رود؛ مثلا کشوری که ما در زبان فارسی، «لهستان» صدایش می‌کنیم، در انگلیسی «پولند» خوانده می‌شود. این تفاوت از کجا می‌آید؟ در خور ذکر است برای پاسخ دادن به این سوال از مقاله‌ای به‌نقل از «rfi» کمک گرفته شده است.

«لهستان» از کجا آمد؟

از لِهستان آغاز کنیم. لِهستانی‌ها کشورشان را «پولْسْکا» می‌نامند. در انگلیسی آن را پولند و در فرانسه پولونْی می‌خوانند اما چرا در فارسی به آن لِهِستان می‌گویند؟ این نام احتمالا از زبان ترکی عثمانی وارد فارسی شده‌است.

می‌دانیم که پسوند فارسی «ستان» (به‌معنای جا و مکان و سرزمین) را در ترکی هم به‌کار می‌برند. البته امروز لهستان را در ترکیه «پولونیا» می‌نامند که نام آن کشور در بیشتر زبان‌های لاتینی است. لهستان یعنی سرزمین لِخ‌ها یا لِح‌ها. لِخ‌ها قومی بودند که بیش از هزار سال پیش در کشور کنونی لهستان می‌زیستند. آن کشور را در زبان ارمنی هم لِهستان می‌نامند.

«چین» و «ژاپن» را چرا این‌طور صدا می‌کنیم؟

در فارسی نام ژاپن را از زبان فرانسه گرفته‌اند. خود ژاپنی‌ها کشورشان را «نیپون- کُکو» می‌نامند که معنای آن «کشور خورشید تابان» است. در متن‌های کهن فارسی «چین» تنها به ایالت کنونی «سین کیانگ» گفته می‌شد. این ایالت را زمانی ترکستان چین یا ترکستان شرقی هم می‌نامیدند. در نوشته‌های کهن فارسی از مناطق دیگر جمهوری خلقِ چین کنونی زیرعنوان «ماچین» یاد کرده‌اند که به‌معنای «چین بزرگ» است.

«چین»، در اصل نام سلسله ای از پادشاهان آن سرزمین بود که از سال 221 تا 206 پیش از میلاد بر آن حکومت ‌کردند. در سانسکریت به آن سرزمین «چینا» می‌گفتند. احتمال می‌دهند این نام را مارکوپولو در قرن سیزدهم میلادی در زبان‌های اروپایی رایج کرده‌است.

سرزمین ژرمن‌ها را چه کسی آلمان نامید؟

نام آلمان را هم در فارسی از فرانسه گرفته‌اند. آلمانی‌ها کشورشان را «دویچلند» و انگلیسی‌ها آن را «جرمنی» می‌نامند. «دویچ» را در آلمانی علیای قدیم برای نامیدن «زبان‌های ژرمنی» به‌کار می‌بردند که زبان‌های توده مردم دربرابر لاتینی، زبان نخبگان، بودند. «آلامان‌ها» اتحادیه‌ای از قبایل ژرمن سوئِبی بودند که در سال 260 میلادی سرزمین‌های پهناوری را از شمال سوئیس تا بادِن و آلزاس تصرف کردند و زبان آلمانی را در آن‌ها رواج دادند.

از آلامان‌ها نخستین‌بار در سال 213 میلادی در نوشته‌های رومیان یادکرده‌اند. نام کشور پرتغال از «پُرْتوس کاله»، نام لاتینی-سِلتیِ شهر «پورتو»، یکی از شهرهای آن کشور گرفته شده و معنی‌اش «بندر کاله» است. کاله در سِلتی «کالِسی» تلفظ می‌شد و نام اتحادیه‌ای از قبایل سِلتی بود.

نام «گالیسیا»، یکی از ایالت‌های امپراتوری روم در شمال غربی شبه‌جزیره ایبِری هم از نام آن قبایل گرفته شده‌است. گالیسیا امروز یکی از مناطق خودمختار اسپانیاست. در تاریخ «عالم‌آرای عباسی» نام کشور پرتغال به‌صورت «پرتکال» آمده‌است. شاید به‌دلیل دشواری تلفظ پرتکال، نام این کشور رفته‌رفته در فارسی به پرتغال تغییر یافته‌است.

انگلستان یا انگلیس یا اینگلند؟

حالا ببینیم نام کشور انگلستان چگونه وارد زبان فارسی شده‌است و چرا این کشور نام‌های گوناگون دارد؟ کشوری که در فارسی با عنوان انگلستان می‌شناسیم، درواقع مجموعه چهار کشور اسکاتلند، وِلْز، انگلستان و ایرلند شمالی است. نام رسمی این مجموعه «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی» است. سه کشور نخست روی هم جزیره «بریتانیای کبیر» را تشکیل می‌دهند که بزرگ‌ترین جزیره اروپاست.

صفت «کبیر» را در فارسی به‌معنای بزرگی در توانایی و دولت و ثروت هم به‌کار می‌برند اما کبیر در ترکیب «بریتانیای کبیر» به‌معنای ساده «بزرگ» است زیرا بریتانیای کوچک هم وجود دارد که همان استان بروتانْی فرانسه است. از پایان قرن سوم به‌ویژه از قرن ششم میلادی گروه‌های بزرگی از مردم بروتانْی به جزیره «بریتانیای کبیر» رفتند و گویا از همان زمان آن جزیره را به این نام خواندند. در تاریخ‌ آمده‌است که این نام در سال 1603 در زمان «جیمز اول»، پادشاه انگلستان، رسمیت یافت.

یکی دیگر از نام‌های رایج مجموعه چهار کشورِ اسکاتلند، ولز، انگلستان و ایرلند شمالی «یونایتد کینگ‌دام» یعنی «پادشاهی متحد» است اما این نام در فارسی رایج نیست. در ایران «بریتانیا» و «بریتانیای کبیر» نام‌های آشنایی هستند اما فارسی‌زبانان برای نامیدن آن مجموعه کمتر از آن‌ها استفاده می‌کنند. خود انگلیسی‌ها «بریتانیا» را برای نامیدن آن مجموعه به‌کار می‌برند. در فارسی از گذشته‌های دور برای نامیدن آن مجموعه از «انگلستان» و شکل ساده‌ترش، «انگلیس» استفاده کرده‌اند.

در آغاز ایرانیان هم به تقلید از زبان‌های هندی، پنجابی، اردو و سندی انگلیس را ا«َنگریز» تلفظ می‌کردند. در زبان فرانسه نیز «آنگلوتر» به همان معنای «اینگلند» یعنی انگلستان است. فرانسویان آن را مانند فارسی‌زبانان برای نامیدن «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی» به‌کار می‌برند. «اَنگل‌ها» که واژه اینگلند را از آن ساخته‌اند، قبیله مهمی از اتحادیه قبایل ژرمنی بودند که پس از رومی‌ها در انگلستان ساکن شدند.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/