حجت‌الاسلام‌والمسلمین نخعی در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا مطرح کرد؛
امام جواد(ع)؛ ارائه ویرایش جدید از امامت و زدودن خطر نسبیت‌گرایی غرب
پژوهشگر علوم دینی گفت: امام جواد(ع) با رقم زدن تنوع علمی و ویرایش جریان امامت، تهاجم نسبیت‌گرایی و بی‌اعتقادی غرب و معتزله را دفع کرد.
به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگ گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، ۲۵ ذی‌القعده مصادف با شهادت امام جواد(ع) است. در مورد نقش علمی و تمدنی این امام بزرگوار شیعیان با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدامین نخعی، پژوهشگر علوم دینی و مشاور عالی مدیر کل سازمان مدارس صدرا به گفتگو پرداخته‌ایم که مشروح آن تقدیم مخاطبان می‌شود.
دوره امامت امام جواد(ع) با حکومت عظیم عباسیان هم عصر است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین نخعی دباره وضعیت تمدنی در دوره امام جواد(ع) گفت: دوره امام جواد(ع) دوره‌ای است که تمدن اسلامی - که البته با تسامح می‌توانیم تمدن اسلامی بنامیم و درست‌تر آن است که عبارت تمدن مسلمین را به کار ببریم- به لحاظ وسعت جغرافیایی تقریبا نیمه اروپا را در اختیار دارد و از غرب تا مرزهای فرانسه و از شرق هم تا نزدیک هند و چین رسیده است. در دوره هارون‌الرشید بزرگترین امپراتوری‌های جهان با مرزهای مسلمین همسایه شدند. البته تمدن مسلمین امکان توسعه بیشتر هم داشته اما در آن زمان نیازی برای گسترش دیده نمی‌شده و اگر اراده می‌کرده کل اروپا را در اختیار می‌گرفته است و توقف گسترش هم به علت کمبود تجهیزات و نفرات یا ناتوانی نبوده است.
این پژوهشگر علوم دینی افزود: نکته دیگر این است که این دوران از جهت تنوع فرهنگی و حضور اقوام مختلف تقریبا بی‌نظیر است و دوره دیگری مانند آن را نداریم. در نرم‌افزار و سخت‌افزار حکمرانی در دوران بعد از هارون الرشید یعنی در دوران مامون تحولی ایجاد می‌شود و مامون عملا طرفدار جریان عقل‌گرا یا به عبارت بهتر معتزله در جهان اسلام شد.
امام جواد(ع) ویرایش جدیدی از نهاد امامت ارائه کردند و خطر نسبیت‌گرایی را زدودند
مشاور عالی مدیر کل سازمان مدارس صدرا تاکید کرد: باید دقت کنیم که مساوی قرار دادن جریان معتزله یا عقل‌گرا در جهان اسلام با جریان رسونالیزم در غرب غلط است. جریان عقل‌گرا و جریانی که به گزاره‌های عقلی در دوران مامون بها می‌داد برای نهاد امامت و شیعی هم یک فرصت بود و هم یک تهدید.
وی گفت: فرصت بود از این جهت که فضای تعامل و گفت‌وگو و مناظرات علمی را فراهم می‌کرد و از این نمونه مناظرات علمی هم در دوران امام رضا(ع) و هم در دوران امام جواد(ع) بسیار داریم و هم یک تهدید بود از این جهت که جریان نسبیتی را وارد جهان اسلام می‌کرد و گویی حالتی از بی‌دینی را در ادبیات اعتقادی به خصوص در جوانان رقم می‌زد و این اتفاق می‌توانست در طول زمان موجب وقایعی شود که ادبیات نسبیت‌گرایی در غرب ایجاد کرد و کل ایمان آنها را شست و از بین برد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین نخعی ادامه داد: لذا جریان امامت باید رفتار بسیار ظریفی را اتخاذ می‌کرد که از این فرصت استفاده کند و در عین حال تهدیدات آن را بزداید. این بود که امام رضا(ع) توانست در ماجرای ولی عهدی خودش را در فضای سیاسی و عینی پایتخت امپراتوری جهان اسلام نشان دهند و به عنوان پایگاه جدی علمی و سیاسی جهان اسلام مطرح شدند آنقدر قدرت و عظمت و شخصیت امام رضا(ع) بالا بود تا امام حسن عسکری(ع) را به عنوان ابن‌الرضا می‌شناسیم.
این پژوهشگر علوم دینی گفت: هر چند امام جواد(ع) (به علت جبر زمانه) هم داماد خلیفه زمان مامون و هم پسر ولیعهد و هم در مرکز توجهات شیعیان بود اما استفاده از فرصت ایجاد شده و زودودن تهدیدات آن پروژه امام جواد(ع) هم هست و ایشان برای استفاده از این فرصت سعی کردند از جهت کلامی و اعتقادی و مذهبی و فکری ویرایشی جدید از نهاد امامت را در دوره خود ارائه کنند.
علوم در دوران امام جواد(ع) تنوع بسیاری یافتند
وی افزد: در این دوران شاگردان امام رضا(ع) که اصحاب‌الرضا نام داشتند در مباحث علمی نسبت به دیگران در اوج بودند افرادی چون ابن‌ابی‌عمیر، بزنطی، فضل‌بن‌شاذان، صفوان‌بن‌یحیی و ... آنقدر بزرگ بودند که شروع به نگارش کتاب‌هایی کردند که در حوزه‌های مختلف تنوع داشتند و منحصر به حدیث نبودند و کتاب‌هایی هم در حوزه اخلاق و نقد فلسفه و رد نظرات ارسطو و نقد یونان و عرفان‌های شرقی و هم در حوزه تبیین نظریه امامت و فقه و اخلاق تدوین می‌شد و امام جواد(ع) این تنوع نخبگانی و علمی را رهبری می‌کرد به نحوی که میزان نگاشته‌های مکتوب در دوران ایشان بسیار زیاد است که نشانه شدت تاثیر عینی ایشان بر جریان علمی است. یک پیشرانی هم از پشت این نهضت محتوایی را در سراسر جهان اسلام ترویج می‌کرد این پیشران هم همان نهاد امامت و جریان وکالتی است که از دوران ائمه قبلی در تمام جهان اسلام ریشه دوانده بود.
مشاور عالی مدیر کل سازمان مدارس صدرا گفت: در دوره امام جواد(ع) جریان امامت هم محتوای کافی و هم هم قدرت پیشرانی به نام جریان وکالت داشت که بتواند این محتوا را در تمام جهان اسلام منتشر کند آسیبی که می‌توانست در دوره بسط تمدنی بنی‌عباس اتفاق بیفتد جهان اسلام را مبتلای نسبی‌گرایی کند با مدیریت کلان امام جواد(ع) رفع شد و کمتر کسی به این ویژگی امام جواد(ع) پرداخته است.
نخبگی امام جواد(ع) خلافت عریض و طویل عباسی را به ستوه آورده بود
وی گفت: همچنین نحوه امامت امام جواد(ع) ویژه است ایشان در ۹ سالگی به امامت می‌رسند و بسیاری باور نمی‌کردند که ایشان در این سن امام باشند و مرتب ایشان را امتحان می‌کردند که ایشان از همه امتحانات سربلند بیرون آمدند. که این ویژگی منحصر به فرد ایشان در بین نخبگان جهان اسلام به خصوص نخبگان علمی و مذهبی بود و موجب سرآمد شدن ایشان نسبت به بقیه شد و به راحتی نمی‌شد چنین شخص بزرگی را ندید و از کنار آن رد شد. کودک ۹ ساله‌ای که در اوج زعامت سیاسی و مباحث علمی و فضائل اخلاقی بود.
این پژوهشگر علوم دینی عنوان کرد: مجموعه این برخوردها جریان خلافت بنی‌عباس را به جایی رساند که ایشان را به شدت کنترل کند و از کودکی در دربار نگاه داشتند و به اجبار داماد خلیفه کردند تا شبیه شاهان عباسی تربیت کنند تا مانند امامان قبلی نباشند اما شکست خوردند لذا پروژه قتل امام را از دورن خانه او و توسط ام‌الفضل همسرش طرح‌ریزی کردند.
وی در پایان افزود: حاکمیتی چون بنی‌عباس با آن طول و عرض خلافتی با چنین شخصیتی ساده برخورد نمی‌کند و اینکه دختر خلیفه همسر امام بشود و او را مسموم کند و به شهادت برساند مسئله‌ای رایج و پذیرفته شده برای آن حکومت بود. اما نکته این است کسی که مدت امامت او از ۹ تا ۲۵ سالگی است و توسط حکومت به شهادت رسیده است نشان می‌دهد که این شخصیت در همین مدت خلیفه را در مقیاس تمدنی اذیت کرده است. چرا که کسی که بزرگتر است وقتی بچه‌ای او را اذیت کند معمولا از رفتار او عبور می‌کند تا به ملت نشان دهد من آدم اهل تسامحی هستم و زمانی دست به حذف فیزیکی آن هم به این نحو می‌زند که او را تهدیدی جدی برای خود و بزرگتر از خود بداند.
انتهای پیام/۴۱۶۲/
انتهای پیام/
