ویروس کرونا و انقلاب اقتصادی در جهان

به گزارش اقتصاد خبرگزاری آنا، با شیوع ویروس کرونا، اقتصاد در سرتاسر جهان به حالت تعطیلی درآمده‌است. ذخیره فدرال (Federal Reserve) تریلیون‌ها دلار به اقتصاد ایالات متحده تزریق کرده، صنایع چین به حالت تعلیق درآمده و این قضیه، زنجیره تأمین جهانی را با مشکل مواجه کرده... و این فقط آغاز ماجراست!

جهان در حال فرورفتن به رکود بلندمدتی است که عواقب فراوانی به دنبال خواهد داشت. بعضی از آن‌ها را می‌توان پیش‌بینی کرد و بعضی دیگر غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. البته سیستم اقتصادی جهان پیش از این هم شاهد تغییرهای بزرگی بوده است.

همین بازه زمانی که با نام «تاریخ مدرن» شناخته می‌شود، با انقلاب صنعتی آغاز شد. اقتصاد بازار جهانی که امروز در آن زندگی می‌کنیم، به‌لطف همان انقلاب شکل گرفت که اواخر قرن هجدهم در انگلستان آغاز شد، و تولید انبوه مکانیزه را امکان‌پذیر کرد.

اقتصاد سیاسی فعلی هم بدون جنگ‌های جهانی اول و دوم، انقلاب سبز و شکل‌گیری اینترنت، اکنون وجود خارجی نمی‌داشت. بنابراین شوک‌های بازار و ارزیابی مجدد اقتصادی، مفهوم جدیدی نیست.

اما هر سالی که می‌گذرد، اقتصاد جهانی به‌طور فزاینده‌ای درهم‌تنیده شده و اجزای آن وابستگی بیشتری به یکدیگر می‌یابند. جهانی‌سازی مدام قوی‌تر و گسترده‌تر می‌شود؛ به این معنی که هرگونه لرزش اقتصادی در هر نقطه از کره زمین، عواقب گسترده‌تری می‌یابد.

برای کسانی که با پس‌زمینه رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸، بهار عربی، اشغال وال استریت (Occupy Wall Street) و سایر تغییرها و انقلاب‌های اقتصادی، بحران‌ها و جنبش‌های این سال‌ها بزرگ شده‌اند، به نظر می‌رسد که سیر اقتصادی نئولیبرالی که در آن هستیم به مرزهایش نزدیک شده و جهان در آستانه پایان است.

طی همین سال گذشته، کشورهای مختلف گرفتار اعتراضات، شورش‌ها و قیام‌ها شدند. در لبنان مردم علیه قانون مالیات بر واتساپ و همین‌طور فساد داخلی اعتراض کردند؛ در شیلی، افزایش کرایه مترو و نابرابری‌های گسترده باعث شورش شدند؛ ‌ در هنگ‌کنگ، لایحه استرداد و اقتدارگرایی؛ در الجزایر، پنجمین دوره ریاست‌جمهوری رئیس‌جمهوری مسن... این اعتراضات و شورش‌ها علت‌های متفاوتی داشتند، اما جان کلام «رکود اقتصادی طبقه متوسط» بود.

در این میان، شیوع کرونا هم ناخوشایندی این حال‌وهوا را تشدید کرد و احتمالا از این به بعد هم عواقب دیگری را در پی خواهد داشت. از سوی دیگر، دانشمندان عقیده دارند ما باید منتظر همه‌گیری‌های بیشتری در آینده باشیم. شکل شهرنشینی، گسترش حومه شهر، جنگل‌زدایی و افزایش بیش از حد جمعیت، موانع موجود بین انسان و حیات وحش را از بین برده، حیات وحشی که ویروس‌های ناشناخته زیادی در دل خود دارد و این یکی از مهم‌ترین علت‌های همه‌گیری‌ها در آینده خواهد بود.

بحرانی که شیوع کرونا ایجاد کرد، زمینه را برای یکی از بزرگ‌ترین تغییرات جهانی در تخصیص سرمایه فراهم نمود. نسل جدید سرمایه‌گذاران، با اضطراری کار می‌کنند که پیش‌تر احساس نمی‌شد. آن‌ها عقیده دارند که آخرین خط دفاعی برای نجات جهان هستند.

انرژی سبز، کربن‌زدایی، عدالت اجتماعی، حاکمیت مناسب، پایداری و انعطاف‌پذیری، سرمایه‌گذاری هوشمندانه بر اساس اقلیم و حقوق برابر، از این پس صرفا عبارت‌های قلمبه‌سلمبه نخواهند بود، بلکه در دستورکار سازمان‌ها قرار خواهند گرفت.

اکنون سرمایه‌گذاران از پول خود به‌عنوان صدایی برای تغییر استفاده می‌کنند. همین امروز سه عامل مهم محیط زیست، پایداری و حاکمیت (ESG) بیش از ۳۰تریلیون دلار را در دست دارند. این‌ها فراتر از یک روند اداری هستند؛ در حقیقت آینده را شکل می‌دهند.

شرکت کانادایی کوچکی به‌نام فیس‌درایو (FaceDrive) با این جاه‌طلبی‌های بزرگ به‌خوبی آشناست. این شرکت کوچک با یک فلسفه ساده اما مهم، به دنبال آن است که برخی از بزرگ‌ترین نام‌های جهانی حمل‌ونقل را زیر سیطره خود بکشد. فلسفه ساده فیس‌درایو این است: «چیز ساده‌ای مانند به‌اشتراک‌گذاری یک تاکسی را به نیروی جمعی برای تغییر تبدیل کنید.»

این شرکت جایگاه خود در این جنبش را فعالانه کنترل کرده و به شکل‌گیری جهانی بهتر کمک می‌کند. از همه مهم‌تر آنکه فیس‌درایو قابل‌عرضه در بازار است. این همان ویژگی است که در گزینه‌های سبزتر موجود، وجود نداشت.

تجارت به شکل معمول، برای خیلی‌ها درآمد فراوانی به همراه داشته و باعث ایجاد نوآوری و کیفیت بهتر زندگی در تاریخ بشر شده است. برای نمونه مجتمع صنعتی نفتی، راه را برای پزشکی مدرن که میلیون‌ها انسان را نجات داده، هموار کرده است؛ یا سیستم‌های غذایی که قحطی گسترده را از بین برده‌اند؛ یا همین که برق، گرما و تهویه هوا را در محل زندگی خود به‌راحتی استفاده می‌کنیم؛ سفرهای هوایی و هزاران پیشرفت عینی دیگر در زندگی روزمره هم جزو همین‌ها هستند.

حالا باید نتایج ناخواسته این رشد اقتصادی را هم در نظر بگیریم. خاک تخریب شده، اقیانوس‌ها آلوده و اسیدی شده، تنوع زیستی با سرعت زیادی از دست رفته و زمین مدام گرم‌تر می‌شود. سرمایه‌گذاران اگر باهوش باشند، شروع به سرمایه‌گذاری روی آینده می‌کنند.

کسی نمی‌تواند انکار کند این مسیری است که اقتصاد سیاسی جهانی در آن قدم گذاشته است. بیشتر کشورهای توسعه‌یافته که مسئولیت این امر را برعهده دارند، مانند کانادا، گام‌های بزرگی برای حذف کربن از انرژی‌های مورداستفاده خود برداشته‌اند. پاک‌سازی حمل‌ونقل با اتوبوس برقی، و شرکت‌هایی مانند فیس‌درایو با راه‌حل‌های سبز برای بزرگ‌ترین چالش‌ها به وجود آمده‌اند.

دانشمندان در سرتاسر جهان برای بهبود انرژی‌های سبز و یافتن راه‌حلی برای استفاده بیشتر از انرژی سبز در تلاش هستند. این تلاش‌ها جدی گرفته می‌شوند و مهم‌تر از همه آنکه، سرمایه‌گذاری‌های لازم برای تحقق بخشیدن به چشم‌اندازها انجام می‌شوند.

معترضان در کشورهای شیلی، هنگ‌کنگ، الجزایر، عراق و لبنان شاید نمی‌دانند دقیقا چه تغییری می‌خواهند، اما افرادی هم هستند که می‌دانند. بعضی از آن‌ها طبقه جدیدی از سرمایه‌گذاران را تشکیل می‌دهند.

انرژی پاک و فناوری‌های مناسب برای آب‌وهوا از مدت‌ها پیش در سطح تحقیق‌وتوسعه مانده‌اند، زیرا پول کافی برای سرمایه‌گذاری وجود نداشته است. اما این شرایط به‌سرعت در حال تغییر است. برخی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های جهانی روی انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکز شده‌اند، طوری که همین پنج‌ده سال پیش افسانه به نظر می‌رسید. چهار شرکت بزرگ فعال در سیلیکون‌ولی هم پیشگام این تغییرات هستند.

فیس‌بوک به‌عنوان غول رسانه‌های اجتماعی، وظیفه خود را انجام می‌دهد. آن‌ها نه‌تنها به پیشرفت چشم‌گیری در رسیدن به هدفشان مبنی بر مصرف ۱۰۰درصدی انرژی تجدیدپذیر تا پایان سال ۲۰۲۰ دست یافته‌اند، بلکه مشغول ساخت مراکز داده‌ای با مصرف بهینه آب هستند. مراکز داده آن‌ها ۸۰درصد کمتر از مراکز داده معمولی آب مصرف می‌کنند؛ و این با توجه به تعداد و اندازه مرکز داده‌های فیس‌بوک، عدد بزرگی است.

شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیک هم پا جلو نهاده و در این مسیر از غول‌های رسانه‌ای عقب نمانده‌اند. شرکت آمریکایی پی‌پل (PayPal) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌کننده‌های درگاه پرداخت و خدمات مالی آنلاین به کاربران خود در سرتاسر دنیا، خود را مفتخر به همکاری با سازمان‌های فعال در زمینه ساخت آینده پایدار برای نسل‌های بعدی می‌داند. البته در ایران هم شرکت‌های خوب و مطرحی هستند که خدماتی مثل دریافت درگاه اینترنتی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند و با ارائه درگاه مطمئن به رشد کسب و کار شرکت‌های دیگه کمک می‌کنند.

بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی دنیا هم به این بخش ورود کرده‌اند تا حضور خود را در حوزه‌های درحال‌تغییر اقتصادی تثبیت نمایند. آن‌ها در همه تلاش‌های خود، چشم‌انداز تصویر کلان را حفظ می‌کنند. آن‌ها در تلاش برای ایجاد جهانی بهتر برای همه، متعهد شده‌اند تا به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل هم کمک کنند.

شرکت بزرگ نفت و گاز هلندی بریتانیایی رویال داچ شل (Royal Dutch Shell) در حال افزایش سرمایه‌گذاری‌های تجدیدپذیر برای رسیدن به هدف خود مبنی بر آینده‌ای با کربن کمتر است. این غول نفتی در حال حاضر ۳درصد از انرژی جهان را تأمین می‌کند؛ عددی که وقتی کل جهان را در نظر بگیریم، بسیار تکان‌دهنده می‌نماید.

شرکت نفت و گاز بریتانیایی بی‌پی (The British Petroleum) هم نمی‌تواند تقاضای سرمایه‌گذاران برای تمرکز بیشتر بر انرژی پاک را نادیده بگیرد. بیش از ۹۹درصد سهامداران این شرکت به تصویب قطعنامه تغییرات آب‌وهوایی در سال ۲۰۱۹ رأی دادند. آن‌ها از این غول نفت و گاز انگلستان خواستند استراتژی تجاری مطابق با اهداف آب‌وهوایی توافق‌نامه پاریس پیاده‌سازی کند.

آینده سبز، شعار سرگرم‌کننده سیاسی نیست. سرمایه‌گذاری برای چنین آینده‌ای، منطقی و انسانی است. بدون تخصیص سرمایه به این حوزه، آینده‌ای وجود نخواهد داشت. با این تغییر نمی‌توان مقابله کرد، چراکه بحران‌های بعدی، از قبیل همه‌گیری‌ها، وجود خواهند داشت و ما باید آماده باشیم. انقلاب اقتصادی جهانی در راه است.

انتهای پیام/۴۱۲۹/ر