ساخت دستگاه پرچم‌زدای برقی انار توسط دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی

نسترن صائبی، گروه علم و فناوری آنا- حسن فرازمند به کمک حسین فرازمند، دکترای در رشته گیاه پزشکی گرایش فیزیولوژی حشرات- دانشگاه ایالتی مسکو-روسیه و نرگس بهار، کارشناس ارشد علوم محیط زیست دانشگاه تهران موفق به طراحی و ساخت این دستگاه شده‌اند.

حسین فرازمند در مورد اهمیت دستگاه پرچم‌زدای برقی انار گفت: «این دستگاه با توجه به شناخت زیست‌شناسی آفت کرم گلوگاه و نحوه تخمگذاری حشره بالغ آن روی میوه‌های انار و در راستای تولید محصول سالم و ارگانیک طراحی شده است. دستگاه پرچم‌زدا با حرکت چرخشی برس انتهای دستگاه، موجب حذف پرچم‌ها (جایگاه تخم‌ریزی آفت) از داخل تاج میوه انار می‌شود. این روش موجب جلوگیری از تخم‌ریزی آفت روی میوه شده و در نهایت از کرمی شدن میوه جلوگیری می‌کند».

وی افزود: « انار یکی از درختچه‌های بومی ایران است. این درختچه به صورت چند منظوره (صنایع غذایی، دارویی، پزشکی و زینتی) در بسیاری از نقاط کشور ما به طور طبیعی رشد می‌کند و همچنین در وسعت زیادی کاشته و مورد بهره‌‌برداری قرار می‌گیرد. توجه به شرایط مناسب تولید انار در ایران و امکان گسترش آن در مناطق خشک و نیمه خشک و همچنین سازگاری درخت انار با شرایط آب و هوایی ایران، کشت و کار آن را در اکثر مناطق کشور متداول کرده است».

به گفته وی، سطح زیر کشت این محصول در کشور، حدود 65 هزار هکتار و تولید آن بالغ بر 700 هزار تن است .با توجه به اینکه انار به عنوان یک محصول ارگانیک کشور است و هیچ‌گونه حشره‌کش در آن مصرف نمی‌شود و اکثر کشاورزان تمایل به استفاده از کودهای حیوانی و شخم (به جای استفاده از علف‌کش در حذف علف‌های هرز) دارند و همچنین مرغوبیت آن باعث شده است که انار به عنوان یکی از مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور و استان مرکزی به کشورهای آسیایی (کره جنوبی، ژاپن، حوزه خلیج فارس)، اروپایی (آلمان و اتریش) با صادرات سالیانه 113 هزار و 760 تن محسوب شود. لذا کنترل غیر شیمیایی آفات مهم و محدود کننده تولید این محصول امری ضروری به نظر می‌رسد.

یکی از مسائل مهم در مناطق کشت و پرورش انار، وجود آفت مهم و خطرناک شب‌پره کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae است. این آفت به محصول انار در دو مرحله درختی و انباری به طور متوسط تا 45 درصد خسارت می‌زند. با توجه به انتشار وسیع شب‌پره کرم گلوگاه انار در مناطق انارخیز کشور و بالا بودن خسارت اقتصادی ناشی از این آفت، ضرورت مبارزه با آن عملی اجتناب‌ناپذیر است.

در همین راستا روش‌های مختلف کنترل این حشره در شرایط آزمایشگاهی و صحرایی به مرحله اجرا در آمده است که شامل مبارزه مکانیکی (جمع‌آوری میوه‌های آلوده)، زراعی، بیولوژیک، گرما درمانی، مواد جلب کننده، نر عقیمی، استفاده از پوشش‌های میوه و گل گرفتن گلوگاه بوده است. ولی هیچکدام از این روش‌ها کارایی لازم را نداشتند.

یکی از روش‌هایی که می‌تواند ضمن حفظ ظاهر میوه‌ها، از آلودگی میوه‌ها جلوگیری کند، ممانعت از تخم‌گذاری شب‌پره و در نتیجه جلوگیری از ورود لاروهای آفت به داخل میوه است که برای این امر نیاز به زدودن داخل تاج میوه انار و به عبارتی حذف پرچم‌های میوه است. لذا هدف از ساخت این دستگاه، تسهیل کردن اجرای روش حذف پرچم جهت باغداران است تا در زمان کوتاهتر و صرف هزینه کمتر و آسیب‌رسانی کمتر به میوه‌ها روش مذکور را انجام دهند.

فرازمند گفت: «یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش خسارت آفت کرم گلوگاه انار، روش حذف پرچم به جهت جلوگیری از تخم‌ریزی آفت در داخل تاج میوه است. از چندین سال قبل کشاورزان به طریق سنتی اقدام به حذف پرچم می‌کردند کـه در این روش با کمک یک تکه چوب صورت می‌گرفته است. این روش به غیر از آسیب ‌رساندن به داخل تاج میوه موجب افزایش ریزش گل و میوه نیز می‌شود و علاوه بر آن مستلزم به کارگرفتن تعداد زیادی کارگر و صرف هزینه بیشـتر است. در همین راستا دستگاه پرچم زدا طراحی و ساخته شد».

این دستگاه ضمن رفع اشکالات روش سـنتی از مزایای زیادی نیز برخوردار است. همچنین کارایی روش پرچم‌زدایی در طی پروژه‌های تحقیقاتی در سـال‌های 1387 لغایـت 1390 در باغات انار استان‌های خراسان رضوی، مرکزی، سمنان، اصفهان و کرمان به اثبات رسید؛ به طوری‌که اجرای روش حذف پرچم موجب کاهش آلودگی آفت به زیر 5 درصد در مقایسه با درختان دیگر شد.

ویژگی‌ها

به گفته فرازمند، سبک و قابل حمل بودن دستگاه، ارزان بودن، کارایی بسیار بالا در حذف اندام زایشی داخل تاج میوه انار به جهت حذف جایگاه تخم‌ریزی آفت در زمان بسیار کوتاه به جهت مکانیسم خاص دستگاه، عدم زخمی کردن داخل تاج میوه به دلیل طراحی برس مناسب، حداقل مصرف انرژی و کاربرد طولانی مدت آن به دلیل نحوه مناسب عملکرد آن، امکان راحت شارژ باتری روی دستگاه و یا تعویض باتری‌های دستگاه در حین کار در جمله ویژگی‌های این دستگاه است.

از دیگر مزایای این روش می‌توان به عملی بودن روش مبارزه، کارایی بالا در کاهش خسارت آفت و افزایش عملکرد محصول را نام برد .

مزایای

فرازمند مزایای این دستگاه را سبک و قابل حمل بودن، ارزان بودن و کاهش هزینه اجرا، کارایی بسیار بالا در حذف اندام زایشی داخل تاج میوه انار به جهت حذف جایگاه تخمریزی آفت در زمان بسیار کوتاه به جهت مکانیسم خاص دستگاه، عدم زخمی کردن داخل تاج میوه به دلیل طراحی برس مناسب نام برد و گفت: «این دستگاه حداقل مصرف انرژی را دارد و کاربرد طولانی مدت آن به دلیل نحوه مناسب عملکرد آن امکان‌پذیر است. همچنین امکان راحت شارژ باتری روی دستگاه و یا تعویض باتری‌های دستگاه در حین کار نیز میسر است».

کاربرد

این دستگاه در تمام باغات انار کشور (بیش از 65 هزار هکتار) جهت مبارزه با آفت کرم گلوگاه انار قابل استفاده است. گفتنی است که این دستگاه در اسفند سال گذشته ثبت اختراع شده است.