قانونگذار در خصوص میزان مرخصی سالانه کارمندان چه می‌گوید؟

به گزارش خبرنگار قضایی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، یکی از مهمترین مسائلی که هر کارمندان ادارات دولتی و خصوصی با آن مواجه هستند، نحوه استفاده از مرخصی‌‌های اداری و شیوه اجرای آن‌ها است. در قانون، شیوه‌های متفاوتی برای اخذ مرخصی وجود دارد که به استحقاقی، استعلاجی، فوت اقوام درجه یک مانند پدر، مرخصی عروسی و غیره تقسیم می‌‌شود.

مرخصی عبارت است از حقی که برای کارمند در ترک کار برای روزهای غیرتعطیل در نظر گرفته شده و این حق از دیرباز برای کارمند به رسمیت شناخته شده و در قانون کار جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید قرار گرفته است.گرفتن مرخصی از کارفرمایان یکی از دغدغه‌های اساسی کارکنان و کارگران خود به شمار می‌رود و گاهی پیش آمده است که افراد برای انجام کاری نیاز ضروری به گرفتن مرخصی دارند اما با مخالفت کارفرمای خود مواجه می‌شوند، در حالی که برابر قانون گرفتن مرخصی حق بدیهی و طبیعی هر فرد در طول ایام کار به شمار می‌رود.

قانون کار جمهوری اسلامی ایران ضمن آنکه مرخصی را یکی از حقوق کامند قلمداد کرده، به تفکیک اننواع مرخصی پرداخته است، که عبارتند  از:

مرخصی استحقاقی

مرخصی سالانه یا استحقاقی تعطیلات، یکی از انواع مرخصی است که در آن کارفرما حقوق روزهای مرخصی را هم به کارمند پرداخت می‌کند و به عبارتی کسری به دلیل مرخصی در حقوق اعمال نمی‌شود. اکثریت قریب به اتفاق کشورها امروز قانون حداقل پرداخت مرخصی سالانه را دارند. مطابق قانون کار کارمندان حق دارند در هر ماه 2.5 روز به مرخصی بروند و در مجموع در طول سال یک کارمند ۲۶ روز به مرخصی استحقاقی برود. به این مرخصی، مرخصی استحقاقی می‌‌گویند که چهار جمعه در هر ماه  به آن اضافه می‌‌شود.

علاوه بر این، طبق ماده 63 قانون کار کارگران غیر از تعطیلات رسمی کشور، یک روز دیگر هم تعطیل هستند و آن تعطیلی ۱۱ اردیبهشت برابر با روز کارگر است که کارفرمایان نباید در این روز کارگران را به خدمت بگیرند یا وادار به کار کنند. ضمن آنکه حقوق و دستمزد و اضافه کار روز تعطیل کارگر باید محاسبه شود.

لازمم به ذکر است در مشاغل سخت و زیان آور میزان مرخصی استحقاقی  ۵ هفته در سال (تقریبا ۳ روز در ماه) است. با این حال ماده ۶۵ قانون کار به صراحت اعلام کرده است که حتی الامکان در مورد این مشاغل استفاده از مرخصی باید در دو نوبت در طول سال صورت گیرد.

مرخصی استعلاجی

یکی از مرخصی‌های چالش برانگیز کارگران مرخصی استعلاجی است که باید به تایید سازمان تامین اجتماعی برسد. در قانون کار هیچ محدودیتی برای گرفتن مرخصی استعلاجی کارگران مشمول قانون کار پیش بینی نشده و به هر میزان که پزشک معالج تجویز کرده باشد، امکان استفاده از مرخصی استعلاجی وجود دارد، منتها براساس ماده۷۴ قانون کار این نوع مرخصی اعم از کوتاه مدت یا بلندمدت تابع ضوابط و مقررات قانون تامین اجتماعی است، به نحوی که مدت مرخصی استعلاجی باید توسط پزشک معتمد و معالج و یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی تایید شود تا هم جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران به شمار آید و هم مشمول پرداخت غرامت و دستمزد شود.

سقف استعلاجی چهار ماه است ولی اگر پزشک معتمد و شورای عالی پزشکی تائید کنند و مرخصی به یک سال برسد و بیماری صعب الاعلاج باشد، کارگر را بازنشسته می‌کنند.

مرخصی ساعتی

مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر می‌شود، میزان این مرخصی در کارگاه‌ها و شرکت‌های مختلف متفاوت است. در برخی شرکت‌ها دو ساعت و برخی دیگر تا ۵ ساعت و حتی ۶ ساعت در روز هم مجاز است اما در هر صورت جمع مرخصی‌های ساعتی زمانی که به 8 ساعت برسد، یک روز مرخصی محسوب می‌شود.

افراد معمولا در صورت وجود کارهای  ضروری یا کارهای اداری که نیاز به مراجعه صبح دارد، از این نوع تعطیلی کاری استفاده می‌کنند. نکته دیگر اینکه اگر در شرکتی افراد ساعات کاری روز پنجشنبه را موظف باشند در طول هفته پر کنند و به صورت توافقی پنجشنبه تعطیل باشد بنابراین استفاده از مرخصی استحقاقی در طول هفته نباید بیشتر از مجموع ساعات کاری موظفی شود.

طبق ماده ۷۰ قانون کار مرخصی کمتر از یک روز کار جزو مرخصی استحقاقی محسوب می‌‌شود. در برخی ادارات و سازمان‌ها عنوان «مرخصی کمتر از دو ساعت و سه ساعت» برای انجام کار‌های ضروری کارگران تعریف شده که بیش از آن، مرخصی یک روز کامل محاسبه می‌‌شود.

مرخصی ازدواج و فوت

کلیه کارگران در صورت ازدواج دائم، فوت همسر، پدرو مادر و فرزندان ۳ روز مرخصی با استفاده ازحقوق برخوردارند. این حق که در ماده ۷۳ قانون کار برای کارمند در نظر گرفته شده با مرخصی استحقاقی سالانه کارمندان بی‌ارتباط بوده و جداگانه محاسبه می‌شود. ضمناً زمان استفاده از این سه روز، قابل انتقال و استفاده در زمان‌های دیگر نیست.

مرخصی زایمان

طبق ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392/03/20 مدت مرخصی زایمان زنان شاغل در بخش‌های دولتی و غیردولتی ۹ ماه تمام است. همسران افراد یاد شده نیز از دو هفته مرخصی اجباری علاوه بر مرخصی‌های استحقاقی از بدو تولد نوزاد برخوردار می‌شوند.

مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن ۹ ماه است. حقوق این ایام، توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود و کارفرما در لیست وارد می‌کند. براساس تبصره ۱، ماده ۷۵ قانون کار پس از پایان مرخصی زایمان، کارمند زن به کار سابق خود باز می‌گردد و این مدت با تائید سازمان تأمین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می‌شود.

مرخصی حج

هر کارمند حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خود فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان استحقاقی استفاده کند. ماده ۶۷ قانون کار تاکید کرده هر کارگر حق دارد در تمام مدت کار خود تنها برای یک نوبت به منظور ادای فریضه حج واجب تمتع یک ماه مرخصی بگیرد. براین اساس کارگر می‌تواند از ۳۰روز مرخصی تحت عنوان «مرخصی استحقاقی» به شرطی که ۳۰روز مرخصی ذخیره داشته باشد، بهره‌مند شود و چنانچه مرخصی طلب نداشته باشد از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق حداکثر ۲ سال است. در طول مرخصی بدون حقوق قرارداد کار به حال تعلیق در می‌آید و پس از مرخصی، کارگر به کار سابق خود بازمی‌گردد. ماده ۱۶ قانون کار مربوط به مرخصی بدون حقوق است.استفاده از این مرخصی باید با موافقت کارفرما صورت بگیرد، بنابراین در این شرایط قرارداد کارگرانی که مطابق این قانون از مرخصی تحصیلی یا دیگر مرخصی‌های بدون حقوق استفاده می‌کنند، این است که قرارداد کار به حال تعلیق درآید و پس از آن کارگر به کار سابق باز گردد.

موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق شامل تحصیل، انجام سفر‌های طولانی، امور شخصی، گرفتاری‌های خانوادگی، تغییر کار و گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید است. مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است که در صورت استفاده از مرخصی تحصیلی، به مدت دو سال دیگر قابل تمدید است.

مرخصی پاس شیر

براساس ماده ۶ قانون ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر و نیز حمایت از مادران شیرده، کارمند زن مجاز است برای مدت دو سال، یعنی تا دو سالگی نوزاد روزانه به مدت یک ساعت از مرخصی ساعتی به منظور شیردهی به نوزاد استفاده کند. لازم به ذکر است که این زمان می‌تواند در ابتدای شروع ساعت کاری و یا در انتهای ساعات کاری در نظر گرفته شود.

انتهای پیام/4158/