سرنوشت زمین گره‌خورده با آینده خورشید/ تقدیر زمین در تبدیل شدن به یک سنگ سوخته

 گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- نوید فرخی: زمین و خورشید با هم متولد شده‌اند و سرنوشت‌شان به هم گره خورده است. همانطور که ستاره ما به یک غول سرخ تبدیل می‌شود و طغیان می‌کند، سیاره‌مان به صخره‌ای خشک، سوخته و غیرقابل سکونت تبدیل خواهد شد. از این اتفاق حتی در صورت برخورد کهکشان راه شیری با کهکشان آندرومدا که در همسایگی ماست نیز گریزی نیست.

زمین به لطف خورشید به وجود آمده، یعنی 4.5 میلیارد سال پیش در مدار دور خورشید از ابر عظیم گاز و گرد و غبار اطرافش تشکیل شده است. به همین ترتیب، حدود 5 میلیارد سال دیگر خورشید زمین را برای موجودات زنده از بین خواهد برد. هنگامی که خورشید سنش بالا رود، منبسط می‌شود و به یک ستاره غول‌پیکر قرمز تبدیل می‌شود و سیاره ما را به زغالی نیم‌سوز تبدیل خواهد کرد. مسئله دیگری که سرنوشت زمین را تحت تأثیر قرار خواهد داد در پس تغییراتی در مقیاس کهکشانی اتفاق خواهد افتاد. کهکشان راه شیری و کهکشان آندرومدا یک برخورد عظیم را تجربه خواهند کرد که این رویداد برای همیشه خانه کهکشانی ما را در فضا تغییر می‌دهد.

فعل و انفعالات خورشید

خورشید ما ستاره‌ای از نوع جی است که در حال حاضر تقریباً در نیمه راه چرخه زندگی خود قرار دارد. این نوع ستاره‌ها در بیشتر عمر خود بسیار پایدار هستند و بی سر و صدا به مدت میلیاردها سال با اتم‌های هیدروژن،  هلیم می‌سازند. تا اینکه روزی، هیدروژن موجود در فضای داخلی خورشید ته می‌کشد. در آن مرحله، فشار داخلی گرانش بر فشار بیرونی همجوشی داخلی خورشید پیروز می‌شود، آن‌گاه خورشید به اندازه کافی گرم می‌شود و شروع به گداختن هلیم می‌کند. در آن مرحله، خورشید به سمت بیرون پف می‌کند و به یک ستاره غول‌پیکر قرمز تبدیل می‌شود.  

با گرم شدن و گسترش ابعاد خورشید، لایه‌های بیرونی آن تا نزدیک‌ترین سیارات یعنی عطارد و زهره را در بر می‌گیرند. لبه خارجی خورشید آن‌قدر رشد می‌کند تا تقریباً به مدار زمین برسد. آب و جو سیاره ما خواهد جوشید و حرارت شدید چیزی را به جز سنگی سوخته و گداخته باقی نخواهد گذاشت. گرم شدن مریخ مدتی طول می‌کشد اما سرانجام همین اتفاق در آنجا نیز رخ خواهد داد. در آن زمان، قمرهای سیاره‌های دورتر – مانند اقمار مشتری و زحل - تنها مکان‌های باقی‌مانده در منظومه شمسی برای مستعمرات انسان خواهند بود(با فرض اینکه تا آن موقع در آنجا پایگاه‌هایی داشته باشیم).

این رویدادها خیلی کُند اتفاق می‌افتند. مرحله تبدیل شدن خورشید به غول سرخ ممکن است حدود یک میلیارد سال ادامه داشته باشد، اما سرانجام هلیوم نیز تمام می‌شود. سپس خورشید پوششی از گاز را منفجر خواهد کرد.

آینده زمین را ببینید!

اگر بشر تا آن موقع آن قدر زیرک بوده که منظومه شمسی را ترک کرده باشد، ستاره‌شناسان‌مان از طریق تلسکوپ‌ها در منظومه‌های دیگر مشاهده می‌کنند که خورشید به یک سحابی سیاره‌نما(نوعی سحابی متشکل از گاز و پلاسما که پس از مرگ ستارگان به وجود می‌آید و به علت حلقوی بودن در تلسکوپ‌های ضعیف به شکل یک سیاره دیده می‌شود) مبدل شده و به پوسته‌ای بزرگ از گاز که یک ستاره در حال مرگ را احاطه کرده است، می‌ماند. در نهایت این پوسته در فضا پخش می‌شود و آنچه از خورشید ما باقی مانده است به یک ستاره کوتوله سفید تبدیل خواهد شد.

ستاره‌شناسان همین حالا می‌توانند برای مشاهده آینده احتمالی زمین به فضا نگاه کنند. به عنوان مثال در فاصله 400 سال نوری، ستاره‌ای که توسط منجمان با نام SDSS J1228 + 1040 شناخته می‌شود، یک کوتوله سفید است که سحابی گازی دور آن را فراگرفته و اجرام کوچکی مدت‌ها پس از مرگ ستاره اصلی هنوز به دور خورشید بی‌روح آن منظومه می‌گردند. برای منظومه شمسی نیز چنین اتفاقی رخ خواهد داد.

برای کهکشان‌مان چه رخ خواهد داد؟

و اما خود کهکشان راه شیری؛ جزیره بزرگی از ستارگان و سیارات و اجرام از جمله زمین و خورشید، چه بر سر آن خواهد آمد؟ زمانی که خورشید ما در فاز تبدیل شدن به غول سرخ است و پف می‌کند – مدت‌ها قبل از اینکه به کوتوله سفید تبدیل شود - کهکشان راه شیری  تصادم عظیم و اجتناب‌ناپذیری را با کهکشان مارپیچ همسایه‌اش یعنی کهکشان آندرومدا تجربه خواهد کرد.

آخرین نسل انسان‌های روی زمین - اگر انسانی تا یکی دو میلیارد سال بعد روی زمین باقی مانده باشد، کهکشان آندرومدا را در آسمان شب بزرگ‌تر و روشن‌تر خواهند دید. این کهکشان در حال حاضر در آسمان تاریک شب به‌سختی برای چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. اما یکی دو میلیارد سال دیگر، کهکشان آندرومدا برای زمینیان به صورت یک ابر واضح از ستارگان خواهد بود و به‌آسانی توسط همه ساکنان زمینی قابل مشاهده خواهد بود.

با نزدیک شدن آندرومدا و کهکشان راه شیری به یکدیگر، جرم عظیم کهکشان آندرومدا شروع به تأثیر بر روی ستاره‌های کهکشان راه شیری می‌کند. کهکشان ما مانند کلوچه‌ای پهن و مسطح است. ما در حال حاضر روی زمین در یک شب تاریک ستاره‌ها را به صورت نقطه‌ای در آسمان می‌بینیم. اما جاذبه آندرومدا مسیر آنها را منحرف می‌کند و ستاره‌های کهکشان راه شیری در آسمان ما پخش و پلا می‌شوند. شاید باورنکردنی به نظر برسد اما ستارگان درون کهکشان‌ها آنقدر از هم فاصله دارند که حتی در هنگام برخورد دو این مارپیچ غول‌پیکر، آتش‌بازی‌های کمی در اثر برخورد ستاره‌ها به وجود خواهد آمد! با این حال ابرهای گازی دو کهکشان به احتمال زیاد با هم برخورد می‌کنند و مجموعه‌های گسترده‌ای از ستاره‌های جدید را تشکیل می‌دهند.

در نهایت، کهکشان راه شیری و آندرومدا روی یکدیگر مستقر می‌شوند و یک کهکشان عظیم لکه‌ای‌شکل تشکیل می‌دهند. در این مرحله، زمین، خورشید و بقیه منظومه شمسی ممکن است در مکانی کاملاً جدید با توجه به مرکز کهکشان نوظهور قرار بگیرند. در حال حاضر، زمین در فاصله 25000 سال نوری از مرکز راه شیری قرار دارد. اخترشناسان معتقدند پس از ادغام آندرومدا و کهکشان راه شیری، خانه ما در فضا به خارج از مدار خود رفته و در حدود 100 هزار سال نوری از مرکز کهکشان جدید و بزرگِ «آندرومدا-راه شیری» قرار خواهد گرفت. همانطور که نظریه پرداز تی.جی کاکس(T.J. Cox) از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان گفت: «می‌توانید بگویید که ما بازنشسته می‌شویم و به نقطه‌ای دورافتاده اعزام خواهیم شد!»

بشر دوپا در آن ایام چه خواهد کرد؟

و سرنوشت بشریت چه خواهد شد؟ پیش‌بینی اینکه ما در آن زمان کجا هستیم غیرممکن است. آینده بشریت در صورت بقا، به توانایی ما در خروج از منظومه خورشیدی  محتضر و ایجاد یک زیست‌گاه در جای دیگر بستگی دارد. خوشبختانه چند میلیارد سال فرصت داریم تا دریابیم که چگونه این وظیفه مهم را به انجام برسانیم!

تقدیر زمین نیز این است که پس از پایان عمر طبیعی خورشید، به یک سنگ خشک و سوخته تبدیل شود. انتظار می‌رود با برخورد کهکشان راه شیری و کهکشان آندرومدا، خورشید و زمین (و بقیه منظومه شمسی ما) به سمت بیرون از مرکز کهکشان، به حومه کهکشان جدیدی که در اثر برخورد ایجاد شده است، پرتاب شوند.

انتهای پیام/4160/پ