اختیارات پنهان دولت؛
اختیارات دولت روحانی نسبت به دولتهای گذشته چه افزایشی داشته است؟
دولتهای یازدهم و دوازدهم به گمان بسیاری از تحلیلگران بعد از دولت سازندگی، پراختیارترین دولت پساانقلاب بوده و این اختیارات بالا طی دو سال اخیر و به موجب آغاز دور جدید تحریم‌‌‌‌های ظالمانه آمریکا و شیوع کرونا، افزون نیز شده است.
به گزارش گروه رسانههای دیگر خبرگزاری آنا، «دولت پنهان» در نوع خود شاید پرتکرارترین مفهوم در جهان‌بینی نیروهای متمایل به اصلاحات در ایران و دولت متبوع آنها یعنی تدبیر و امید در طول سال‌های سپری‌شده اخیر باشد. گذرواژه‌‌ای که البته اصطلاحات دیگری مثل «دولت موازی» نیز در تناظر با آن به کار می‌روند. شکل متفاوت مفاهیمی از این سنخ اما در منطق درونی و بهانه کارکردی آنها خللی وارد نمی‌آورد. منطق درونی یک چیز است؛ فرار از پاسخگویی. دولتهای یازدهم و دوازدهم به گمان بسیاری از تحلیلگران بعد از دولت سازندگی، پراختیارترین دولت پساانقلاب بوده و این اختیارات بالا طی دو سال اخیر و به موجب آغاز دور جدید تحریم‌‌‌‌های ظالمانه آمریکا و شیوع کرونا، افزون نیز شده است؛ البته پیش از آغاز روند بی‌سابقه تحریمی در دو سال و نیم و شیوع کرونا در 10 ماه گذشته، حتی حامیان دولت نیز روحانی را در مقایسه با اسلاف خویش، بااختیارترین می‌دانستند. سعید لیلاز، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران، حزب نزدیک به دولت، شهریور سال 97 و در اوج التهابات مربوط به بازار ارز، به یورونیوز گفته بود: «اختیاراتی که رهبری به روحانی و سران سه قوه داده اگر به چوب داده بود، تا الان یک کاری کرده بودند.»
همانطور که گفته شد، قدرت شخص روحانی و دولت او در نسبت با حتی دولت سازندگی (به عنوان نماد دولت اقتدارگرای بوروکراتیک در ایران پساانقلاب، با گرایشات توسعه‌طلبی آمرانه) بسیار بیشتر است چون قدرت دولت سازندگی عمدتا منبعث از کاریزمای شخص هاشمی بود، در‌حالی‌که تجمیع قدرت در دستان روحانی و دولت او عمدتا ناشی از شرایط خردکننده و بی‌سابقه تحریم‌‌‌‌های آمریکا (پس از خروج از برجام) از یک‌سو و لزوم مقابله با شیوع کرونا از سوی دیگر بود که باعث شد رهبر انقلاب حسب وظایف مصرح قانونی خود، رتق و فتق کلیه امورات کشور را به‌طور کامل از دولت انتظار داشته باشند و بقیه دستگاه‌ها و نهادها را نیز در صف اوامر دولت، به خط کنند. دلیل دیگری که باعث شد تا تدبیر و امیدی‌ها حتی در مقایسه با دولت سازندگی نیز قدرتمندتر جلوه کنند، همراهی بی‌چون و چرای مجلس دهم با دولت بود.
این درحالی است که بنا بر اسناد، هم مجلس سوم و تا حدودی مجلس چهارم، با دولت وقت ناهماهنگ بودند و در قبال اجرای بسیاری از سیاست‌‌‌‌های موجود از جمله سیاست تعدیل و خصوصی‌‌‌سازی‌ها، ساز ناکوک داشتند؛ اما مجالس نهم و دهم (خاصه دهم به دلیل حضور بیشتر نمایندگان نزدیک به گفتمان دولت) با تعلیق کارکرد نظارتی خود، دولت را به امان خود رها کردند و اجازه دادند تا پاستورنشینان در حیاط‌خلوت بهارستان، هر طور می‌خواهند بتازند و از این تاختن، راضی باشند. با وجود این اختیارات وسیع، دولت و شخص رییس‌جمهوری هیچ‌گاه زیر بار مسوولیت‌‌‌‌های خود نرفته و به جای پاسخگویی، همیشه طلبکار بوده‌اند.
دولتی‌ها با همراهی اصلاح‌طلبان مستمرا ابراز کرده‌اند که روحانی برای حل مشکلات، با دست‌اندازی نیروهای موازی دست به گریبان بوده و برای پیشروی، با سرعت‌گیرهای بی‌شماری مواجه است؛ البته این تظلم‌خواهی مفرط و دست‌بسته جلوه‌دادن خود در میان دولتهای پیش از دولتهای یازدهم و دوازدهم نیز مسبوق به سابقه بوده است. گویا به سود دولت روحانی بوده که اختیارات دولت را برای فرار از پاسخگویی پنهان کند. در دولت دهم به‌خصوص در دو سال پایانی نیز رییس‌جمهوری وقت، با گارد‌گرفتن در برابر برخی نهادها، ناکارکردی دولتش را به گردن دیگران انداخت و به‌جای پاسخگویی، در مقام طلبکار ظاهر شد. پیش از این و در دولتهای هفتم و هشتم نیز دوم خردادی‌ها با برساخت «هر 10روز، یک بحران»، رییس دولت اصلاحات را تک و تنها و بقیه نهادها را با شمشیر آخته، ایستاده رو در روی دولت او تصویر کردند؛ با این حال، هیچ‌کدام از دولتهای پیش از دولتهای حسن روحانی، فاقد چنین موقعیت برتری که هم‌اکنون خط اعتدال-اصلاحات به تصرف خود درآورده است، نبودند و هیچ‌کدام‌شان به اندازه شخص حسن روحانی، توان و قابلیت نهادی و حتی غیرنهادی برای مانور سیاسی نداشتند.
در عین حال، وضعیت ویژه کشور در حال حاضر باعث شده تا حتی رسانههای منتقد دولت نیز انتقادات خود را در نیام نگه دارند تا مبادا دولت اعتدال در مواجهه با شرایط سخت مدیریتی کشور، خراش ببیند و نتواند آنطور که شایسته است، قدرت خود را اعمال کند. یاد‌آوری ماه‌‌‌‌های پایانی دولت دهم و هجمه بی‌سابقه روزنامههای زنجیره‌‌ای علیه رییس‌جمهوری وقت، ما را به این نتیجه مهم می‌رساند که به قول حضرت حافظ، شمشماد خوش‌خرام دولت اعتدال، به طرز قابل‌توجهی در ناز پرورش یافته است.
برای بررسی بیشتر دولت اعتدال روی مفاهیم غیرعینی نظیر «دولت پنهان» یا «دولت موازی» و نیز داستان دنباله‌دار تقابل‌جویی‌‌‌‌های دولت روحانی با مجلس یازدهم، به سراغ ناصر ایمانی، تحلیلگر مسائل سیاسی رفتیم. او با بیان اینکه آقای روحانی پرقدرت‌‌ترین و پراختیارترین رییس‌جمهور در تاریخ بعد از پیروزی انقلاب است، تاکید کرد: آقای روحانی بسیار بیشتر از روسای‌جمهور قبل در این کشور امکانات و اختیارات داشتند اما متاسفانه از آنها به خوبی استفاده نکردند.
منبع: صبح نو
انتهای پیام/
انتهای پیام/
