فضای مجازی چگونه بر زندگی ما تاثیر می گذارد؟/ قورباغه آب پز نباشیم!

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا،  این روزها فضای مجازی جزء لاینفک زندگی ما شده است و همه گروه های سنی به شیوه ای درگیر آن هستند.

امروز دیگر نمی توان با نسخه حذف فضای مجازی برای زندگی ها تجویز کرد و توقع داشت که افراد فضای مجازی را از زندگی خود حذف کنند. اما نکته مهم در این میان مدیریت ماجراست.

برخی افراد بدون هیچ محدودیت زمانی ، ساعات بسیاری از شبانه روز خود را صرف حضور در فضای مجازی می کنند بدون اینکه هدف مشخصی برای این کار داشته باشند. برخی بر حسب عادت روزگار خود را در فضای مجازی می گذرانند و برخی هم کاملا به آن اعتیاد پیدا کرده اند و نمی توانند خود را از فضای مجازی دور کنند. عده ای هم عنان زندگی خود را به فضای مجازی سپرده اند و هر چیز واقعی و غیر واقعی که در آن می بینند، باور می کنند و آن را سرلوحه زندگی خود قرار می دهند و تمام زندگیشان متاثر از این فضاست.

واقعیت این است که دیگر نمی توانیم حضور فضای مجازی در زندگی را نادیده بگیریم، تاثیر آن بر سبک زندگی افراد نیز جداناشدنی است. اما این تاثیر تا چه میزان درست است و از کجا به بعد دچار افراط می شود؟

در همین رابطه معصومه نصیری با بیان اینکه در جهانی که افراد از هر سو در احاطه رسانه و محتوای آن قرار دارند، تأثیرات گوناگون این فضا بر زندگی و سبک‌های زیستن غیرقابل انکار است، می گوید: لازم است بدانیم وقتی از رسانه سخن می‌گوییم در واقع از هر آنچه پیام و معنایی را از فرستنده‌ای به گیرنده‌ای منتقل می‌کند اشاره داریم که با این وصف علاوه بر رادیو، تلویزیون، روزنامه، شبکه‌های اجتماعی، باید سینما، انیمیشن، بازی‌های کامپیوتری و .. را نیز در راستای انتقال پیام به مخاطب محسوب کرده و بدانیم اکثر تغییرات سبک زندگی در حوزه سرگرمی برای ما رخ می‌دهند.

گفت وگو با این مدرس رسانه را در ادامه می خوانید:

-در جهانی که افراد از هر سو در احاطه رسانه و محتوای آن قرار دارند، تأثیرات گوناگون این فضا بر زندگی و سبک‌های زیستن غیرقابل انکار است، لازم است بدانیم وقتی از رسانه سخن می‌گوییم در واقع از هر آنچه پیام و معنایی را از فرستنده‌ای به گیرنده‌ای منتقل می‌کند اشاره داریم که با این وصف علاوه بر رادیو، تلویزیون، روزنامه، شبکه‌های اجتماعی، باید سینما، انیمیشن، بازی‌های کامپیوتری و .. را نیز در راستای انتقال پیام به مخاطب محسوب کرده و بدانیم اکثر تغییرات سبک زندگی در حوزه سرگرمی برای ما رخ می‌دهند.

-سبک زندگی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. در فرهنگ لغت شیوه‌ زندگی یا سبک زیستن به‌صورت منعکس‌کننده‌ گرایش‌ها و ارزش‌های یک فرد یا گروه تعریف می‌شود. سبک‌های زندگی مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، حالت‌ها و سلیقه‌ها در هر چیزی را در برمی‌گیرد. موسیقی عامه، تلویزیون، آگهی‌ها، همه و همه تصورها و تصویرهایی بالقوه از سبک زندگی فراهم می‌کنند.

-در این میان بد نیست اشاره ای به نظرات اندیشمندان مکتب فرانکفورت داشته باشیم که رسانه‌ها را مهم‌ترین ابزار صنعت فرهنگ می‌دانند، شاید این اعتقاد آدورنو و هورکهایمر که رسانه در تلاش برای یکپارچه کردن آگاهی افراد به‌وسیله ارتباطات هدایت شده هستند و اینکه این دو معتقد بودند رسانه‌ها تمایل به ایجاد وحدت فکری افراد جامعه در مسائل سطحی دارند، تلنگری به همین نقش رسانه در تأثیر جدی بر سبک زندگی و جهان‌بینی مخاطبان باشد.

**امروز دیگر مردم سرکوب نمی‌شوند بلکه سرگرم می‌شوند

-امروز دیگر مردم سرکوب نمی‌شوند بلکه سرگرم می‌شوند، این موضوع تا جایی جلو رفته است که نیل پستمن جامعه‌شناس آمریکایی، رسانه‌های جمعی را باعث تخریب فرهنگ، اخلاق، روابط اجتماعی و کانون خانواده و به‌طورکلی انهدام بشریت دانسته است. این تلنگرها و ابراز نگرانی از میزان تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی مخاطبان همان چیزی است که زنگ خطر ضرورت صیانت از سبک زندگی ملل مختلف را به صدا درآورده و امروز شاهدیم کشورهای گوناگون در این زمینه دغدغه دارند.

-در همین رابطه تمام هجمه دشمن برای از بین بردن سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی را در راه‌اندازی شبکه‌های متعدد فارسی زبان آن‌هم در حوزه سرگرمی باید دید و این سؤال جدی است که چرا این میزان سرمایه‌گذاری برای ارائه محتوا توسط این رسانه‌ها به مخاطبان ایرانی در حال انجام است؟ آیا به این موضوع دقت کرده‌ایم که بیشتر این محتواها در حوزه‌های سرگرمی و با جذابیت بالا به مخاطب ایرانی می‌رسد؟ ما برای این منظور چه برنامه‌ریزی و برنامه‌سازی کرده‌ایم؟

**برخی تولیدات رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ابزار دشمن علیه خانواده‌هاست

-همان‌گونه که دشمنان تلویحاً و تصریحاً اعلام کرده‌اند، برای نابودی ایران باید درخصوص کلمه مقدسی به نام «خانواده» هزینه کرد و برخی تولیدات رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین ابزار دشمن علیه خانواده‌هاست، گفت: در عصر رسانه و تولد زیست‌بوم‌های جدید در جهان، خانواده به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی اگر فاقد تعریف و شناخت دقیق از این دگرگونی زیستی باشد، دچار تغییرات جدی در نقش و کارکرد خود خواهد شد. همین اهمیت باعث شده است تأکیدات مقام معظم رهبری بر این باشد که مقابله با برنامه دشمن علیه خانواده بهترین کار برای حفظ انقلاب است.

-رسانه‌ها همان‌طور که همواره گفته شده بسان تیغی دو دم هستند که می‌توانند مقوم فرهنگ باشند یا مخرب آن، ذائقه سازی یکی از کارکردهایی است که رسانه در قالب صنعت سرگرمی آن را پیگیری می‌کند. در این زمینه لازمه جدی برای اینکه تسخیر عواطف و احساسات مخاطبان صورت گرفته و آن‌ها را به سمت تغییرات سبک زندگی ببرد، شناسایی و مهندسی ذائقه است. اینکه چه سبکی یا مدلی یا کسانی یا مصرفی را می‌پسندیم و لایک می‌کنیم، محور فهم و لو رفتن‌ ذائقه ما است که به دلیل نگاه مصرفی حاکم بر سبک زندگی مردم و عدم دقت در فعالیت مجازی به‌راحتی تعیین و تثبیت می‌شود.

-رسانه‌ها توانایی ساختن عادت و از بین بردن عادت‌های پیشین مخاطبان را دارند، البته که تأثیر بر ترک عادات اشتباه کارکرد مثبت رسانه محسوب می‌شود و حتی خلق عادت همسو با فرهنگ غالب جوامع نیز هم. اما آنچه باید مورد توجه باشد خلق عادات جدید غیرهمسو است؛ عاداتی که می‌تواند جامع را از فرهنگ و اصالت تهی کند.

**بیشترین تغییرات سبک زندگی انسان‌ها در بخش سرگرمی رخ می‌دهد

-گرایش رسانه‌ها به حوزه سرگرمی دلایل مختلفی دارد و در همین زمینه مدیران رسانه به‌درستی می‌دانند بیشترین تغییرات سبک زندگی انسان‌ها در بخش سرگرمی رخ می‌دهد؛ چراکه در این حالت مخاطب دروازه‌بانی ذهنی ندارد و خود را در برابر رسانه رها کرده است. و چه جایی بهتر از اینکه فرد با آغوشی باز رسانه و محتوایش را پذیرا باشد.

-در حال حاضر اکثر تأثیرات رسانه بر سبک زندگی به‌صورت خزنده، آرام و تدریجی رخ می‌دهد تا جایی که بعد از وقوع و تعمیق تغییرات متوجه آن‌ها می‌شویم و در این زمینه باید بگویم که روش‌هایی در رسانه‌ها وجود دارند که باعث می‌شوند باور ما دستخوش تغییر گردد، درونی و به رفتار ما تبدیل شود که حتی پس از گذشت زمان از آن دفاع کنیم یعنی از آنچه که تا دیروز از نظر ما قبیح بود ، اکنون جانانه دفاع می‌کنیم.

-در این رابطه باید به روش «عقاید اکثریت» که گاها از سوی رسانه‌ها برای تعمیق تغییرات سبک زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اشاره کرد. در این روش مخاطب به این نتیجه می‌رسد که همه مردم در حال انجام یک کار هستند، یعنی رسانه به مخاطب القاء می‌کند که همه این کار را انجام می‌دهند و نادرست نیست و اگر تو انجام ندهی در واقع از امری همگانی دور افتاده‌ای.

**«همه این‌طور هستند» ها را باور نکنید

-مخاطبان نباید همیشه همه این‌طور لباس می‌پوشند، همه این‌طور حرف می‌زنند، همه این‌طور رفتار می‌کنند و... «همه این‌طور هستند» ها را باور کنند. گاهی همه این‌طور هستندها ساخته می‌شوند برای اینکه ما باور کنیم در اقلیت قرار گرفته‌ایم و مجبور به تبعیت شویم.ترفند «تکرار» یکی دیگر از روش‌هایی است که رسانه‌ها برای از بین بردن قبح یک موضوع نادرست و عادی‌سازی آن به کار می‌گیرند . این روان‌سازی تا جایی پیش می‌رود که مخاطب از نقش منفی داستان یک قهرمان می‌سازد و کار او را تحسین می‌کند یا امری را به جهت تکرار فراوان در انواع رسانه‌ها عادی قلمداد می‌کند و دیگر بد نمی‌داند.

-حالا ما باید این سؤال را از خود بپرسیم که آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌ایم که چطور فرهنگ جامعه تغییر می‌کند و ما آن را می‌پذیریم و در برابر آن هیچ مقاومتی نمی‌کنیم؟ و چه میزان از این تغییرات خودخواسته و چه میزان متأثر از محتوای انواع رسانه‌ها هستند؟ و آیا اگر فرهنگی تغییر کرد امکان بازگشت به روال قبلی وجود دارد؟، گفت: همان‌طور که می‌دانیم یکی از سؤالات مهم سواد رسانه‌ای این است که این محتوای رسانه‌ای چه سبک زندگی یا ارزشی را خلق کرده یا از بین می‌برد. این یعنی مخاطبان باید به این موضوع دقت داشته باشند که هر محتوایی دارای فرهنگ و نگاه خاص خود است و اینکه ما کجای این معادله ایستاده‌ایم.

**قورباغه آب پز نباشیم!

-بد نیست به یک مثال در این زمینه اشاره کنم. شاید درباره اصطلاح قورباغه آب‌پز شنیده باشید. عصب‌های‌ پای قورباغه حساس هستند وقتی در آب با دمای صددرجه یک قورباغه را بیندازیم یک‌دفعه بیرون می‌پرد چون خیلی داغ است، اما وقتی یک قورباغه را در آب خنک بیندازی و کم‌کم آب جوش بیاید، قورباغه با اینکه گرمش است و می‌خواهد بیرون بپرد اما دیگر توانی برای پریدن ندارد.

کاری که برخی تولیدات رسانه‌ای با فرهنگ می‌کنند همین‌گونه است. ما دچار سری می‌شویم و دیگر هم کاری از دستمان ساخته نیست. بعد هم زمانی به خودمان می آییم که بدون اینکه متوجه باشیم به قدری تاثیر گرفته ایم که دیگر مجالی برای تغییر باقی نخواهد ماند.

**جنگ فقط خوردن خمپاره روی خانه‌هایمان نیست

-امروزه و در فضای مجازی که بخشی از زندگی ما شده و دیگر نمی توان آن را گذاشت، باید هوشیارانه عمل کنیم و دیگر مانند گذشته نیست. اوضاع خیلی متفاوت تر از قبل شده است. امروز جنگ، جنگ رسانه هاست. جنگ فقط خوردن خمپاره روی خانه‌هایمان نیست.

از خانه‌هایمان مهم‌تر،باورهایمان است که باید مراقب باشیم بمباران نشوند، گفت: تلفات این بمباران متأسفانه در گذر زمان قابل مشاهده است و لحظه‌ای نیست که به‌سرعت قابل جبران باشد و حتی قابل پیشگیری. اینجاست که باید دوگانه رسانه ـ مخاطب را مورد توجه قرار دهیم.

-مخاطبان باید بدانند همان‌گونه که رسانه کارکردهای فراوان و مثبتی در شئون مختلف جوامع بشر دارند، می‌توانند بشدت سه مسئله «میان‌مایگی»، «بی‌مایگی» و «سطحی بودن» را هم ترویج کنند و به‌عنوان یک روش و سبک زندگی مطرح کنند.

-سبک زندگی و مکانیسم‌های حاکم بر شکل‌گیری و حفظ آن به‌واسطه پیدایش ورود فناوری نوین ارتباطی یعنی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی در حال دگرگونی است، این دگرگونی به این معنا است که این فناوری‌ها قادرند نقش بسزایی را در تغییر شیوه و سبک زندگی ایفا کنند. بی‌تردید یکی از الزامات، درک تحولات ایجاد شده در سبک زندگی که ناشی از گسترش سایت‌های شبکه‌های اجتماعی و استقبال روزافزون از آن‌هاست، تحلیل تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی است.

-با این وصف باید بگوییم فناوری‌های نوین تغییرات بنیادین در سبک زندگی و فرهنگ جوامع مختلف ایجاد می‌کنند. این شبکه‌های می‌توانند بر ادبیات افراد جامعه تأثیر بگذارند، پوشش آن‌ها و همچنین روابط با جنس مخالف را دگرگون کنند. کاربران این فناوری‌ها از آن‌ها برای بیان رویدادهای زندگی خود، خاطرات، موقعیت اجتماعی و مانند این‌ها استفاده می‌کنند و یا از طریق به اشتراک گذاشتن افکار و عقایدشان با دیگران به گفتگو می‌پردازند و بدین ترتیب احساسات گوناگون خود را به‌گونه‌ای تخلیه می‌کنند. خیلی از تغییرات سبک زندگی در خلال همین کنشگری‌ها رخ می‌دهند.

-آنچه می‌تواند ما را از این مرحله تا حدی با سلامت عبور دهد توجه به مهارت افزایی در زمینه سواد رسانه‌ای، هوش دیجیتال و مهارت‌های زیست در دنیای دیجیتال است. غفلت از این آموزه‌ها قاعدتاً به تغییرات فرهنگی متأثر از رسانه‌ها سرعت بیشتری می‌بخشد.

منبع: فارس

انتهای پیام/