آنا گزارش می‌دهد
نگاهی به دیپلماسی علمی در روزهای پسابرجام؛ همکاری‌های دانشگاهی در صدر فهرست تحریم‌های لغوشده
آموزش عالی در چند سال اخیر مانند حوزه‌های دیگر با تحریم‌ها گره خورده بود اما توافق هستهای باعث شد دیپلماسی به حوزه‌هایی مانند حوزه آموزش سرایت کند و درهای حوزه آکادمیک ایران بار دیگر به سوی کشورهایی نظیر اتریش، آلمان، استرالیا و... باز شود.
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا: از اواسط دهه 70 نخستین تلاش‌ها برای تقویت مراودات علمی به دنبال طرح ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها آغاز شد، اما با روی کار آمدن دولت نهم دیپلماسی علمی ایران تحت تاثیر افزایش تنش‌های سیاسی میان ایران و کشورهای غربی قرار گرفت.
اما هنگامی که دولت یازدهم کار خود را آغاز کرد، نحوه مقابله با چالش‌های سیاسی ایران در عرصه بین‌الملل سمت و سوی تازه‌ای به خود گرفت و رویکرد جدیدی در عرصه دیپلماسی آغاز شد. رویکردی که یکی از نتایج مهم آن توافق هستهای بود. توافقی که موجب شد روابط دیپلماتیک ایران با بسیاری از کشورهای جهان بهبود پیدا کند و کشورها تمایل خود را برای همکاری با ایران در زمینه‌های گوناگون به خصوص آموزش عالی اعلام کنند.
سفرهای هیات های دانشگاهی به ایران می‌تواند دستاوردهای آکادمیک فراوانی برای ایران و کشورهای دیگر داشته باشد و علاوه بر انجام پروژه‌های مشترک و برگزاری دوره‌های مشترک دانشگاهی از ظرفیت ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز استفاده کند.
قدرتمندی دیپلماسی ایران در عرصه سیاسی، نوید بخش قدرت گرفتن دیپلماسی در عرصه علمی نیز هست و زمینه‌های گسترش همکاری‌های آکادمیک بیشتر را فراهم کند
سفر هئیت اتریشی به ایران
هیات اتریش (به عنوان یکی از مراکز علمی اروپا) جز اولین کشورهایی بود که به ایران سفر کرد. سفر هیئت اتریشی که متشکل از مدیران اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تعدادی از روسای دانشگاه‌های مهم بود امضای تفاهم‌نامه‌های آکادمیک زیادی را در پی داشت. می‌توان به تفاهم‌نامه‌هایی نظیر تفاهم شفاهی و تنظیم جدول کاری به منظور فعال‌سازی تفاهم سال 1382 بین دانشگاه وین و دانشگاه تهران، تفاهم شفاهی و کاری بین دانشگاه هنر گراتس و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تفاهم‌نامه کتبی بین دانشگاه مونتان اتریش (دانشگاه تخصصی در بخش معدن و نفت، با رتبه یازدهم بین‌المللی) و دانشگاه تهران و تفاهم‌نامه شفاهی و کاری بین پردیس هنر و معماری دانشگاه تهران و دانشگاه گراتس به منظور تبادل استاد و دانشجو اشاره کرد که در دستور کار قرار گرفت.
سفر غول تحقیقاتی آلمان به ایران
آلمان با اعزام دو هیئت دانشگاهی یعنی هیات بنیاد الکساندر فون هومبولت آلمان و هیات موسسه ماکس پلانک (که محققان شاغل در موسسات آن تا به حال موفق به دریافت ۱۵ جایزه نوبل شده‌اند) قطب علمی دیگری بود که روابط آکادمیک خود را با ایران گسترش داد.
اگرچه در این دیدار تفاهم‌نامه‌ای امضا نشد، برای فعالیت‌های علمی آینده بسترسازی صورت گرفت تا همکاری‌های بین ایران و آلمان گسترش پیدا کند و از تحقیقات مشترک دانشمندان ایرانی و آلمانی حمایت شود.
علاوه بر این موارد، از آغاز فعالیت دولت یازدهم تا به امروز، هیئت‌های دانشگاهی از کشورهایی همچون آمریکا، استرالیا، عمان، ایتالیا، فرانسه، ژاپن، ترکیه، اندونزی، اواکراین، مغولستان، تونس، گرجستان، عراق، چین، نیوزیلند، ویتنام، کره جنوبی و اسپانیا وارد ایران شده‌اند.
ایران میزبان روسای دانشگاه‌های روسیه
رویداد بزرگ و کم‌نظیر آکادمیک دیگری که هفته جاری در روابط علمی کشور اتفاق امی‌افتد این است که رؤسای 10 دانشگاه بزرگ ایران و 13 دانشگاه برتر روسیه گرد هم می‌آیند تا ظرفیت‌های علمی و دانشگاهی خود را معرفی و زمینه‌های همکاری مشترک را بررسی کنند.
طر ف ایرانی این دیدار دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، شهید بهشتی، علم و صنعت، خواجه نصیر طوسی، علامه طباطبایی، تبریز، اصفهان، شیراز، و فردوسی مشهد هستند.
از طرف روسیه، دانشگاه دولتی لومونوسف مسکو (ام.گ.او.)، دانشگاه فدرال جنوبی، دانشگاه فدرال اورال، دانشگاه فدرال قازان، دانشگاه ملی اقیانوس آرام، دانشگاه دولتی پلی تکنیک سن پترزبورگ، دانشگاه دولتی سه چه نوا شماره یک (علوم پزشکی)، دانشگاه دولتی عمران مسکو، دانشگاه دولتی علوم انسانی شولوخوف مسکو، دانشگاه فیزیک و تکنولوژی مسکو (ام.اف.تی.ای.)، دانشگاه هوا – فضای مسکو (ما.ای.)، دانشگاه دولتی لوباچفسکووا نیژنی نوگوراد، و دانشگاه دولتی فنی نووسیبیرسک در این همایش حضور پیدا می‌کنند.
مهدی سنایی، سفیر ایران در مسکو، ابراز امیدواری کرده است که برگزاری چنین رویدادهایی، زمینه‌ای برای گسترش تبادلات آکادمیک، تقویت تبادل تجربیات علمی، شکل گیری دوره‌های آموزشی مشترک، انجام پروژه‌های علمی مشترک و در نهایت کمک به رشد و توسعه دو کشور همسایه باشد.
در جلسه شورای تخصصی مدیریت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در مناطق آزاد مطرح شد
جذب دانشجوی خارجی در مناطق آزاد/ تهیه آیین‌نامه استفاده از استادان خارجی و استادان ایرانی مستقر در خارج از کشور
دانشگاه آزاد اسلامی میزبان استادان خارجی
در این میان دانشگاه آزاد اسلامی نیز جایگاه ویژه‌ای در دیپلماسی علمی و دانشگاه کشور دارد. برخورداری از واحدهای دانشگاهی بین‌المللی در خارج از مرزهای کشور، سفر هیات‌های دانشگاهی به واحدهای گوناگون دانشگاه آزاد، همکاری‌های علمی با دانشگاه‌های دنیا، و مشارکت در پروژه‌های علمی بین‌المللی نظیر پروژه بین‌المللی همجوشی هستهای، بخشی از روابط علمی‌ای است که در بزرگترین دانشگاه حضوری جهان شکل گرفته است.
در کنار این فعالیت‌ها، در اولین جلسه شورای تخصصی مدیریت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی مستقر در مناطق آزاد که این هفته با حضور دکتر حمید میرزاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهوری و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، تهیه آیین‌نامه استفاده از استادان خارجی و یا ایرانی مستقر در خارج از کشور در دستور کار قرار گرفته است.
قدرت دیپلماسی علمی ایران
تمامی موارد ذکر شده علاوه بر قدرتمندی دیپلماسی ایران در عرصه سیاسی، نویدبخش قدرت گرفتن دیپلماسی در عرصه علمی نیز است و زمینه‌های گسترش همکاری‌های آکادمیک بیشتر را فراهم کند.
دیپلماسی علمی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در طول ماه‌های گذشته و پس از برجام، توسعه پیدا کرده است و اغلب کشورهای جهان علاقه‌مند برقراری ارتباط علمی و فناوری با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی ایران هستند
قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل نیز عنوان کرد که دیپلماسی علمی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در طول ماه‌های گذشته و پس از برجام، توسعه پیدا کرده است و اغلب کشورهای جهان علاقه‌مند برقراری ارتباط علمی و فناوری با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی ایران هستند.
این تعامل می‌تواند به دو صورت جذب دانشجویان خارجی و تبادل استاد و دانشجو و انجام تحقیقات و فعالیت‌های علمی مشترک با دیگر کشورها گسترش پیدا کند.
باید تأکید کرد که دیپلماسی علمی ابعاد گسترده‌ای دارد و تنها محدود به دیدار مسئولان آموزشی کشورهای مختلف از ایران و تعاملات رو در رو نیست بلکه پاره‌ای از مشکلات در عرصه تولید علم، چاپ و نشر مقالات علمی و پژوهشی نیز وجود داشت، به عنوان مثال تعدادی از ناشران مهم علمی از انتشار مقالات ایرانیان خودداری می‌کردند. این مشکلات تنها محدود به دانشجویان نمی‌شد بلکه مراودات علمی استادان ایرانی با خارج از کشور نیز 50% کاهش داشت.
همچنین امید است بخشی از مشکلات دانشجویانی که در کشورهای دیگر تحصیل می‌کنند یا رد شرف آغاز تحصیل هستند نظیر عدم صدور ویزا در سایه این تعاملات رفع شود. از طرف دیگر، بهبود دیپلماسی علمی این امید را زنده کرده است که محققان ایرانی راحت‌تر بتوانند یافته‌های علمی خود را با جهانیان به اشتراک بگذارند و از منابع علمی محققیق سراسر دنیا استفاده کنند.
اگرچه تقویت دیپلماسی علمی ایران اهمیت بالایی دارد، با توجه به نوپا بودن این امر در ایران، حرکت در این مسیر مانند راه رفتن روی بند است و پیش روی در این زمینه نیازمند احتیاط بیشتری است، زیرا دیپلماسی علمی در ابتدا جنبه‌ایرسمی دارد و اگر رفته رفته عمیق نشود و نیاز سنجی در زمینه این مراودات صورت نگیرد می‌تواند با کژکارکردهایی مانند محدود شدن این مراودات در حد مسئولان یا سمبولیک شدن این مراودات نیز همراه باشد.
انتهای پیام/
رئیس دانشگاه شهید بهشتی مطرح کرد؛
