صالح‌مدرسه‌ای: تعزیه راه خود را گم کرده است
فیلم مستند «مشق تعزیه» در خانه هنرمندان ایران به روی پرده رفت.
به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در برنامه این هفته انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند که سه‌شنبه 28 مهر در تالار استاد شهناز برگزار شد، فیلم مستند «مشق تعزیه» به کارگردانی عباس صالح‌مدرسه‌ای به نمایش در آمد. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور عباس صالح‌مدرسه‌ای و پدرام اکبری برگزار شد.
در ابتدای این نشست اکبری به جایگاه تعزیه در نمایش‌های سنتی ایران اشاره کرد و گفت: «تعزیه نوعی ادای دین و احساس دلبستگی شیعیان در قبال واقعه عاشورا به‌شمار می‌رود که از زمان صفویه نمود بیشتری پیدا کرده است. از منظر تبارشناسی تعزیه و ارتباط آن با تئاتر کلاسیک یونان یا تئاتر معاصر غرب نیز می‌دانیم که تعزیه در ذات نمایشی خود، در واقع همان تئاتر فاصله‌گذاری مورد نظر برشت است. از سوی دیگر بسیاری از ویژگی‌های امروزین تعزیه به‌خصوص آرایه‌ها، پوشش‌ها، ابزار و.. به‌طور مطلق ایرانی است و در فرهنگ حجاز و عراق دیده نشده‌اند.»
در ادامه صالح مدرسه‌ای با بیان اینکه چراغ سینمای مستند در خانه هنرمندان ایران روشن نگه داشته شده است، گفت: «تعزیه موضوعات گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که بزرگان سینمای ما نیز در خصوص آن فیلم ساخته‌اند. برای ساخت این فیلم راه‌های مختلفی در پیش گرفتم که به نتیجه نرسید. در ادامه به شخصیت محمدتقی ساده برخوردم و به نظرم رسید که از فضای عوامانه تعزیه‌خوانان فاصله گرفته و نقطه نظراتی اصلاحی برای اجرای بهتر تعزیه در ذهن دارد. یک نکته مهم در اجرای تئاتر محیط اجرا و فرهنگ حاکم بر لوکیشن اجرا است. به‌عنوان مثال گروه آقای ساده در فرهنگسرای ارسباران و نیاوران هم اجرا داشته است و اجرای آنها نسبت به آنچه در این فیلم دیده شد بسیار متفاوت است. به گفته خودشان، این تماشاگران هستند که اجرا را رقم زده و روشن می‌کنند بازیگران چگونه ظاهر شوند.»
وی افزود: «آنچه در نهایت مورد قضاوت بیننده قرار می‌گیرد، فیلم به نمایش در آمده است. اما من به‌عنوان یک منتقدِ شرایط فعلی تعزیه، قصد داشتم فیلمی در مورد مشکلات امروز تعزیه بسازم که در مرحله تدوین با مشورت دوستان تصمیم گرفتم نیمه پر لیوان را به نمایش بگذارم. ضمن اینکه حساسیت‌های موجود در این زمینه، انتقاد از نابسامانی‌ها را دشوارتر هم می‌کند. تعزیه‌ی خوب اگرچه وجود دارد، اما به‌ندرت یافت می‌شود. تعزیه از برخی جهات به انحراف کشیده شده است و مسیر درست خود را گم کرده است. به‌عنوان مثال اگر تعزیه فعلی را با آنچه در تکیه دولت برگزار می‌شده مقایسه کنیم، می‌بینیم هیچ شباهتی به هم ندارند. سلایق افراد به تعزیه تزریق شده و اشعار و موسیقی آن به بیراهه می‌رود. کتاب‌های فراوانی در حوزه تعزیه وجود دارد که می‌تواند در ترسیم و اجرای درست فضای دراماتیک و جذاب تعزیه به‌کار گرفته شود، اما از آنها استفاده نمی‌شود. وقتی در نقاط مختلف شهر تعزیه‌ها را می‌بینم، احساس می‌کنم تعزیه را تخریب کرده‌اند. اما در نهایت ترجیح دادم فیلمی ساخته شود که قابل نمایش باشد و تا هر جا که می‌تواند مسائل و مشکلات این عرصه را بیان کند.»
صالح مدرسه‌ای در پایان و در پاسخ به سوال اکبری در خصوص صدای فیلم و اکوی مورد استفاده در تعزیه گفت: «نمی‌توان منکر صدای شدید و آزاردهنده ناشی از اکو در تعزیه باشیم. متاسفانه این ابزارهای صوتی، فضای زیبای تعزیه را تحت‌شعاع قرار داده و تماشاگران را فراری می‌دهد. محمدتقی ساده نیز خود منتقد این وضعیت بود، اما عوامل متعددی در مدیریت یک تعزیه دست دارند و متاسفانه بسیاری از آنها توجهی به این مسائل ندارند. به شخصه هیچ جایی را پیدا نکردم که تعزیه را به‌شکلی استاندارد اجرا کنند. در حالی‌که در گذشته تعزیه بدون این ابزار صوتی به‌خوبی اجرا می‌شد، اکنون کار به جایی رسیده که برخی تعزیه‌خوان‌ها گمان می‌کنند هرچه بیشتر فریاد بکشند اجرای بهتری داشته‌اند. از این جهت امکان طراحی برای تنظیم صدای فیلم وجود نداشت.»
انتهای پیام/
