ادامه بی‌مهری‌ها به بودجه پژوهشی در کشور

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با وجود اتفاقات کوچک و بزرگ متعدد در کشور همواره این سوال مطرح می‌شود که چرا دانشگاه‌ها در این مسائل ورود نمی‌کنند، چرا با وجود مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در کشور دانشگاه‌ها راهکاری ارائه نمی‌دهند؟ مثلا در ماجرای سیل اخیر خیلی سوال شد که دانشگاه‌ها و محققان کجایند؟ چرا راه‌حلی ارائه نمی‌دهند البته در پی این اتفاق کمیته‌ای به ریاست رئیس دانشگاه تهران ایجاد شد تا ابعاد ماجرا بررسی شود و در این زمینه نشست‌هایی هم برگزار شد ولی هنوز مشخص نیست که راهکارهای علمی چقدر مورد توجه قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

نخستین جلسه شورای عالی پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد

یا در آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی که این روزها با پیشرفت تکنولوژی در بسیاری از خانواده‌ها نمایان شده، بسیاری می‌خواهند راهکار علمی مناسب بیابند تا براساس آن عمل کنند. البته برخی با پیگیری‌های خود به نتایجی شخصی رسیده‌اند اما رشد آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی در کشور نشان می‌دهد که راهکاری برای آن ارائه نشده یا راهکارهای ارائه شده به اندازه کافی مورد اقبال قرار نگرفت.

سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی

مساله‌محوری در دانشگاه‌ها ابعاد دیگری دارد که از جمله آن می‌توان به بودجه اشاره کرد. هر یک از دولت‌ها مشوق‌هایی را برای پژوهش در نظر گرفتند و به عنوان مثال در برنامه پنجم توسعه که تا سال 1395 منقضی شد، سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی 3 درصد در نظر گرفته شد ولی در سال پایانی اجرای این برنامه سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به نیم درصد هم نرسید.

در ادامه در برنامه ششم توسعه که تا سال 1400 به پایان می‌رسد سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی 4 درصد در نظر گرفته شد، اکنون هم با گذشته سه سال از عمر این برنامه همچنان سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی نیم درصد است.

عدم اجرای قوانین در تحقق بودجه پژوهشی

به نظر می‌رسد که قانون در حمایت از پژوهش با ضعف‌هایی مواجه است که مجری می‌تواند بدون مواخذه به آن عمل نکند، در این زمینه منصور غلامی، وزیر علوم گفت: متاسفانه رقم خوبی برای پژوهشی در نظر گرفته نمی‌شود و به نظر نمی‌رسد با این وجود بتوان برنامه‌های مورد انتظار را عملیاتی کرد.

در همین زمینه وحید احمدی، رئیس مرکز سیاست علمی کشور نیز با انتقاد از عملیاتی نشدن برنامه‌های بالادستی عنوان کرد: متاسفانه با روندی که در پیش گرفته شده نمی‌توان انتظار تغییر در تحقق یک تا سه درصد از سهم تولید ناخالص ملی به امر پژوهش داشت.

همچنین سید جواد ساداتی‌نژاد عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ادامه داد: کشور در زمینه تخصیص اعتبارات پژوهشی به تغییر رویکرد نیاز دارد. وی بیان کرد: نه تنها اعتبارات بخش پژوهش ناچیز است بلکه این رقم نیز به صورت صد در صدی تخصیص نمی‌یابد.

این در حالی است که پژوهش و توسعه علم در کشورهای پیشرفته جهان بسیار مورد توجه است، کشورها پیشتاز در این زمینه ژاپن، کره‌جنوبی و سوئد هستند که سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی به 3 درصد می‌رسد. در رده بعدی کشورهای آمریکا، آلمان و چین قرار دارد که سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی 2 درصد است و کشورهای روسیه، مالزی و ترکیه در رده سوم قرار دارند که یک درصد از تولید ناخالص ملی برای پژوهش در نظر گرفته شده است.

با این اطلاعات می‌توان دریافت برای پژوهش اثرگذار و مساله محور باید هزینه شود و حتی هزینه‌های مقطعی هم نمی‌تواند نتایج مورد نظر را به بار آورد چراکه باید پیوسته در پژوهش سرمایه‌گذاری کرد تا بعد گذشت مدتی آثار آن نمایان شود.

البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که برای رسیدن به هدف برنامه ششم توسعه در زمینه بودجه پژوهشی لازم است در بودجه‌های سالانه به سمت آن حرکت کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد سال گذشته سهم پژوهش از کل بودجه عمومی 6.6 درصد یعنی کمتر از نیم درصد تولید ناخالص ملی بود امسال هم بنا به گفته مسعود برومند معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم همانند سال گذشته بودجه پژوهشی در نظر گرفته شده ولی هنوز سهم آن از تولید ناخالص ملی برآورد نشده است. با این حال برای رسیدن به 4 درصد از تولید ناخالص ملی فاصله زیادی وجود دارد.

انتهای پیام/4040/