ترس دانشمندان از تحریم توسط ژورنال‌ها؛ مانع اصلی روزنامه‌نگاری علم

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، علم حوزه‌ای است که هر روز اکتشافات جدیدی در آن انجام می‌شود. همه ساله در سراسر جهان چندین نشست و کنفرانس علمی برگزار می‌شود.

با وجود این، جریان اصلی روزنامه‌نگاری نسبت به سایر موضوعات زمان بسیار کمتری را به علم اختصاص می‌دهد. دانشمندان غالباً مایل نیستند قبل از انتشار یافته‌های خود به طور رسمی در ژورنال‌های علمی، آنها را با مطبوعات و خبرگزاری‌ها به اشتراک بگذارند. دلیل این شکاف چیست؟ در ادامه به این مورد بیشتر می‌پردازیم.

«پیش‌انتشار» چیست؟

این یک سناریوی معمول است: یک روزنامه‌نگار در یک کنفرانس علمی محلی شرکت می‌کند و ارائه‌ای را می‌شنود که توجه او را به خود جلب می‌کند. او گزارش و روایت خود را به سردبیر پیشنهاد می‌دهد و پس از تأیید به سراغ آن شخص می‌رود تا مصاحبه کند، اما با جواب منفی روبرو می‌شود. چرا یک دانشمند نمی‌خواهد یافته‌های خود را با مردم به اشتراک بگذارد؟ درصورتی‌که احتمالاً با جذب مخاطب گسترده‌تر و علاقه‌مندان بیشتر روبرو شده و حتی می‌تواند منابع مالی بیشتری کسب کند.

بزرگترین دلیل این عدم تمایل، سردرگمی در مورد آن چیزی است که دقیقاً «پیش‌انتشار» معنی دارد. «انتشار یا از بین رفتن» یک جمله مشهور در جامعه علمی است و به دلایل خوبی جایگاه شغلی اکثریت دانشمندان و دانشگاهیان به حجم انتشارات آنها بستگی دارد. اما این برای مجلات علمی-پژوهشی، از جمله Nature و Science یک استاندارد است که مقالات تحقیقاتی را که قبلاً منتشر شده است، رد کنند. بسیاری از دانشمندان این موضوع را به روشی متفاوت تفسیر می‌کنند. برای آنها، این بدان معناست که انتشار هر مقاله‌ای در مورد یافته‌های علمی آنها -حتی در یک روزنامه و در  حجم بسیار مختصر- ممکن است سبب شود مقاله اصلی آنها  راهی به ژورنال علمی مورد نظرشان پیدا نکند. اگر یافته‌ها دانشمندان توسط مطبوعات «پیش‌انتشار» شود، این می‌تواند فرصت آنها را برای ارسال مطالب خود به مجلات معتبر تهدید کند.

با این حال، بیشتر ژورنال‌ها مشخص می‌کنند که چنین مقاله‌هایی با «پیش‌انتشار» برابر نیستند. اکثر ژورنال‌ها، طرح‌های منتشرنشده در کنفرانس‌ها و جلسات را به اشتراک‌گذاری تشویق می‌کنند. آنها اظهار دارند که ارائه مطالب در چنین رویدادهایی، احتمال پذیرش مقاله علمی-پژوهشی را به خطر نمی‌اندازد. اما وقتی صحبت از ارتباط مستقیم با خبرنگاران می‌شود، قوانین ناشناخته‌تر می‌شوند!

پیام‌های متناقض

مجلات مختلف در این زمینه دیدگاه‌های مختلفی دارند. مجله Science در سیاست تحریریه خود می‌گوید که نویسندگان می‌توانند داده‌های خود را در جلسات علمی آزادانه به اشتراک بگذارند. با این حال، آنها «نباید به‌شدت توجه رسانه‌ها را جلب كنند و یا کُپی ارقام یا داده‌های مربوط به نسخه اصلی خود را به هر گزارشگر  و خبرنگار بدهند.» آنها باید اطلاعات و آمارهای نسخه اصلی خود را در یک سخنرانی یا مصاحبه علمی محدود کنند و همه آن را فاش نسازند.

مجله Nature سیاست مشابهی دارد که نشان می‌دهد دانشمندان نباید در کنفرانس‌ها مستقیماً با روزنامه‌نگاران صحبت کنند. با این حال، در سال 2009، یک سرمقاله در این ژورنال اظهار داشت که اگر مطبوعات محتوای چنین همایش‌هایی را پوشش دهند خوب است، اما تا زمانی که دانشمندان مستقیماً به دنبال پوشش رسانه‌ای نباشند. به‌عبارت دیگر، دانشمندان می‌توانند واقعیت‌های ارائه شده به خبرنگاران در کنفرانس‌ها را تأیید کنند. اما آنها نباید به دنبال پوشش مطبوعاتی از کار خود باشند یا در مورد جزئیات آن فراتر از ارائه خود در کنفرانس، بحث کنند.

با این قوانین نامشخص، جای تعجب نیست بیشتر دانشمندان تمایل دارند که آن را به طور امن انجام دهند و ریسک و خطر مصاحبه در مورد کارهای منتشر نشده خود را نپذیرند. ضمناً، فشار فزاینده‌ای روی دانشمندان وجود دارد  تا در رسانه‌ها بیشتر دیده شوند. همانطور که قبلاً گفته شد، توجه رسانه‌ها می‌تواند علاقه و بودجه را به خود جلب کند. در حقیقت، دانشگاه‌ها و سایر سازمان‌های تحقیقاتی می‌خواهند دانشمندانشان در رسانه‌ها محبوب شوند.
وبلاگ نویسی و توئیت‌زدن در کنفرانس‌های جامعه علمی همچنان ناشناخته است. مجلاتی مانند Nature هنوز سیاست صریحی در مورد اینکه آیا این فعالیت‌ها قابل قبول هستند یا خیر، ندارند. با این حال، با افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، تقاضا برای رسیدگی به این موضوع نیز افزایش می‌یابد.

بدیهی است که اوضاع برای خبرنگاران و دانشمندان بسیار ناامید‌کننده است. اگر روزنامه‌نگار همان روایت  و درک خود را از کنفرانس  بیان کند، احتمالاً هیچ عواقب منفی برای دانشمند نخواهد داشت. این امر به این دلیل است که به‌خوبی در دستورالعمل‌های ارائه شده توسط ژورنال‌های بزرگ قرار می‌گیرد. با این حال، عدم تمایل دانشمندان به مصاحبه، روزنامه‌نگاری علمی را بسیار چالش‌برانگیز می‌کند و احتمالاً یکی از دلایل متعدد برای عدم وجود گزارش علمی در رسانه‌های عمومی باشد.

برخی روزنامه‌نگاران برای حل این مشکل از استراتژی ارسال متن سیاست‌های تحریم یک مقاله در مجلات علمی پژوهشی برای دانشمند استفاده کرده‌اند. این به آنها اطمینان می‌دهد که دادن یک مصاحبه کوتاه برای روشن شدن ابعاد  مطالب مطرح شده در سخنرانی آنها، به فرصت انتشار مقاله ایشان لطمه‌ای نمی‌زند. برخی دیگر از روزنامه‌نگاران صفحات مقالات خبری منتشرشده درباره تحقیقات را نگه می‌دارند. آنها همچنین تاریخ انتشار آن تحقیقات در مجلات علمی-پژوهشی را ذخیره می‌كنند. این به نوبه خود، اثبات می‌کند که مصاحبه  کردن بی‌ضرر است. با وجود همه این راهکارها بسیاری از روزنامه‌نگاران همچنان خود را در وضعیتی که قبلاً شرح داده شد(عدم تمایل دانشمندان به مصاحبه)، می‌یابند. در حال حاضر مشکلی به نام عدم وضوح در سیاست‌های مجلات علمی-پژوهشی وجود دارد. در نتیجه، به نظر نمی‌رسد که یک استراتژی مشخص برای جلوگیری از ادامه روند مشکل وجود داشته باشد.

نظر شما درباره پوشش مطبوعاتی همایش‌های علمی چیست؟ آیا دانشمندان باید در به اشتراک گذاشتن تحقیقات خود با مطبوعات و خبرگزاری‌ها آزادتر عمل کنند؟ لطفاً نظرات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

انتهای پیام/4112/پ