تولید «کنه شکارگر»؛ از کاهش واردات و خروج ارز تا سودآوری و صادرات/ موجودی که جانشین سَم شد

گروه استان‌‌های خبرگزاری آنا؛ حسین بوذری؛ «کنه‌های شکارگر» دستاوردی بسیار مهم برای به‌کارگیری عوامل بیولوژیک در محیط‌های حفاظت‌شده مثل گلخانه‌هاست که از این طریق امنیت غذایی برای مردم مهیا می‌شود.

محصولات گلخانه‌ای در کشور ما همانند سایر کشورها در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و دلیل آن راندمان بالای نهاده‌های کشاورزی در گلخانه نسبت به محیط باز است. یکی از این نهاده‌ها آب است، آب در محیط باز یک‌هفتم محیط داخل گلخانه راندمان دارد؛ متوسط عملکرد ماده خشک به‌ازای هر مترمکعب آب در گذشته یک کیلوگرم بود؛ که اکنون حدود 3.1 کیلوگرم است اما باید در نظر داشت متوسط جهانی 5.2 کیلوگرم بوده است، یعنی از متوسط جهانی عقب‌تر هستیم.

یکی از معضلات پس از هدر رفت آب، استفاده از سموم شیمیایی در گلخانه‌هاست زیرا موجب بروز سرطان در مصرف‌کننده است که با استفاده و رهاسازی کنه‌های شکارگر می‌توان به سلامت مصرف‌کننده کمک کرد و با استفاده از این کنه‌ها دیگر نیازی به استفاده از سموم شیمیایی برای از بین بردن آفات نیست.

هر چند هزینه مبارزه بیولوژیک با سموم گران است؛ اما این حُسن را دارد که بعضی از عوامل بیولوژیک را یک‌بار که رهاسازی می‌کنید، می‌توانید سال‌ها و در درازمدت از آن‌ها استفاده کنید.

کنه شکارگر در جاهایی که مستقر می‌شود، زادوولد می‌کند و می‌توان آن را با به‌کارگیری دانش لازم در گلخانه برای همیشه حفظ کرد، درواقع از روی یک محصول به محصول بعدی انتقال پیدا می‌کند.

مبارزه بیولوژیک با آفت‌های گلخانه‌ای با تولید «کنه شکارگر»

محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد در این راستا برای جلوگیری از خروج مقدار قابل توجهی ارز از کشور در ازای واردات کنه‌های شکارگر، پژوهش خود را روی عوامل بیولوژیکی در محدوده استان یزد آغاز کردند.

پژوهشگران در این راستا فعالیت خود را بر روی دو نوع کنه شکارگر به نام‌های سوریسکی و کالیفورنیکوس انجام دادند. در واقع محققان دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد مرحله به مرحله بر روی این دو کنه شکارگر از مرحله آزمایشگاه تا مرحله  انتقال به گلخانه در حجم کوچک و تجاری‌سازی پژوهش  فعالیت کرده‌‌اند به گونه‌ای که اکنون در استان‌های مختلف این کنه‌ها به فروش می‌رسد.

یکی از معضلات استفاده از سموم شیمیایی، ایجاد سرطان در مصرف‌کننده است که با استفاده و رهاسازی کنه‌های شکارگر می‌توان به سلامت مصرف‌کننده کمک کرد و با استفاده از این کنه‌ها دیگر نیازی به استفاده از سموم شیمیایی دیگری برای از بین بردن آفات نیست.

به گزارش آنا، برای بررسی جزئیات فعالیت محققان دانشگاه آزاد اسلامی یزد از مرحله آزمایشگاه تا گلخانه گفتگویی را با مصطفی دهقانی مسئول پروژه کنه شکارگر دانشگاه آزاد اسلامی یزد صورت دادیم.

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد در گفتگو با خبرنگار آنا درباره تعریف و عملکرد کنه‌های شکارگر اظهار می‌کند: «در گلخانه‌ها برای کنترل آفات گیاهان‌ (دارویی و مواد غذایی) از سموم شیمیایی استفاده می‌شود که عوارض خاص خود را دارند. حال بعضی‌ از این سموم ممکن است از پوست میوه جذب شوند و برای سطح میوه، برگ و ... خطرناک هستند، به عبارتی یعنی هم دارای ضرر است و هم هزینه‌اش بالاست.»

چرا «کنه» و چرا «شکارگر»؛ مسئله این است

دهقانی تصریح می‌کند: «بنابراین به این فکر افتادیم که به جای سموم شیمیایی از موجودات زنده علیه آفات استفاده کنیم. یکی از موجودات زنده که روی آفات اثرگذار است، کنه‌ها هستند. کنه‌ها تنوع گونه‌ای بسیار زیادی دارند که چند گونه از آنها می‌توانند بر سایر آفات اثر بگذارند.»

وی تأکید می‌کند: «به عنوان مثال «کنه تارتن» آفت گیاهی است و یکی از عوامل اصلی آلودگی برگ گیاهان و از بین رفتن گیاهان است یا کنه «سفید بالک» نیز همین‌طور. برای دفع این آفات باید آن را با سم نابود کرد که عوارض دارد و گران است؛ بنابراین از کنه‌ها علیه آنها استفاده می‌کنند.»

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد تبیین می‌کند: «این کنه‌ها از تخم لارو تا نمونه‌های بالغ این آفات تغذیه می‌کنند و آفات گیاهان غذای اصلی کنه‌ها را تشکیل می‌دهند، به همین دلیل به آنها «شکارگر» می‌گویند.»

موجود زنده جایگزین سم برای دفع آفات گیاهان

دهقانی عنوان می‌کند: «وقتی کنه‌ها را تولید و در فضای آزاد رها می‌کنیم، به هرچه سر راه‌ دارند حمله می‌کنند، به عنوان نمونه کنه‌های «سفیدبالک» یا »تارتن» به آفات حمله برده و تخم لارو یا حشره بالغ‌ را شکار می‌کنند. در حقیقت به جای سم از موجودات زنده استفاده کرده‌ایم؛ چراکه بی‌آزار هستند، یعنی به‌راحتی می‌توانیم این کنه‌ها را تولید کرده و به جای سموم شیمیایی استفاده کنیم؛ حُسن‌شان این است که ضرری برای ما ندارند و گونه‌های مضر را نابود می‌کنند.»

وی با اشاره به پروژه کنه‌های شکارگر و اینکه آیا این طرح به مرحله تولید انبوه و تجاری‌سازی رسیده یا خبر؟ اینگونه پاسخ می‌دهد: «با توجه به کاهش تعداد دانشجویان، دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال فعالیت‌های صنعتی رفته و سعی کردیم از علم‌ خود در راستای صنعتی‌سازی و تولید استفاده کنیم و از سوی واحد یزد اعلام شد که هر محققی طرحی برای ارائه دارد، ارائه کند.»

وقتی کنه‌ها را تولید و در فضای آزاد رها می‌کنیم، به هرچه سر راه‌ دارند حمله می‌کنند، به عنوان نمونه کنه‌های «سفیدبالک» یا »تارتن» به آفات حمله برده و تخم لارو یا حشره بالغ‌ را شکار می‌کنند. در حقیقت به جای سم از موجودات زنده استفاده کرده‌ایم.

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد اضافه می‌کند: «طرح کنه‌های شکارگر ابتدا توسط دکتر جوهرچی طرح شد که وی برای انجام  کاری به روسیه سفر کرده و به این دلیل طرح به من سپرده شد و از سه سال گذشته کار روی این پروژه را در دانشگاه آزاد اسلامی آغاز کردم و نمونه‌های تولیدشده را به تولید انبوه رساندیم.»

دهقانی با بیان اینکه در حال تولید کنه‌های شکارگر هستیم و روند کار مثبت بوده است، عنوان می‌کند: «یک نمونه از طرح مربوط به کنه‌های شکارگر در دانشگاه آزاد اسلامی کرج وجود دارد و از شهرکرد، تهران و شهرهای دیگر نمونه‌ها را از ما برای تکثیر گرفتند.»

وی در پاسخ به این سؤال که غیر از نمونه‌های «سوریسکی» و «کالیفورنیکوس» برنامه‌هایی برای کار نمونه‌های دیگر نیز دارید؟ بیان می‌کند: «بله. قصد داریم نمونه‌های‌ خود را از نظر تنوع گسترش بدهیم. به عبارت دیگر باید دارای یک پکیج باشیم تا مشتری‌ جذب کنیم. یزد گلخانه‌های زیادی دارد که اگر بتوانیم با کمک استادان دیگر، بسته‌ای برای مواجهه با آفات بیولوژیکی ایجاد کنیم به راحتی می‌توانیم با عنوان «بازار» محصول خود را به استان‌ها و کشورهای مختلف صادر کنیم.»

اهداف تولید «کنه شکارگر»؛ از کاهش ارزبری ناشی از واردات تا سود درخشان

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه نمونه اصلی کنه‌های شکارگر را از کجا تهیه کرده‌اید؟ اظهار می‌کند: «نمونه اصلی از هلند آمده، چند دوره تکثیر و اکنون به دست محققان و پژوهشگران ایران بومی‌سازی و با شرایط آب و هوایی اینجا وفق داده شده است. طبق شرایط گلخانه‌ای فضایی ایجاد کرده و نمونه‌ها را در آن فضا پرورش می‌دهیم.»

یزد گلخانه‌های زیادی دارد که اگر بتوانیم با کمک استادان دیگر بسته‌ای برای مواجهه با آفات بیولوژیکی ایجاد کنیم به راحتی می‌توانیم با عنوان «بازار» محصول خود را به استان‌ها و کشورهای مختلف صادر کنیم.

دهقانی در بخش دیگری از گفتگوی خود با آنا، جلوگیری از خروج ارز و واردات را دو هدف عمده پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد برای تولید کنه‌های شکارگر عنوان و تشریح می‌کند: «ابتدا باید عنوان کنم که ارزش نمونه‌های خارجی کنه‌های شکارگر پایین آمده و حتی زمانی که دلار با ارقام 3 هزار و 700 تا 3 هزار و 800 تومان در نوسان بود، قیمت نمونه‌های خارجی پنج برابر می‌شد، اکنون در وضعیت فعلی میانیگن قیمت 15 تا 16 هزار تومان شده است.»

وی یادآور می‌شود: «از پنج سال پیش تاکنون روی پروژه کنه‌های شکارگر کار می‌کنیم و به دنبال تکمیل بسته هستیم تا استقبال بیشتر شود و این کار سود خیلی خوبی دارد.»

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد متذکر شد: «طرح ما تصویب شده و اکنون تولید ثابتی داریم. با مرکز نباتات یزد نیز همکاری داریم. طرح‌های تحقیقاتی و آزمایشگاهی دریافت شده از سوی مرکز نباتات یزد اکثراً تولیدی محققان دانشگاه آزاد اسلامی یزد است.»

دانشگاه آزاد اسلامی یزد فاقد رشته مرتبط با پروژه «کنه شکارگر»

دهقانی به فروش محصول «تولیدی کنه شکارگر» اشاره می‌کند و می‌گوید: «برای فروش تبلیغات لازم را انجام داده‌ایم. تولید ما تثبیت شده و به‌صورت هفتگی و ماهانه با توجه به بازار مصرف‌، تعداد زیادی کنه تولید می‌کنیم. در مواقعی که گلخانه‌ها کمتر باشند، خروجی ما نیز کمتر می‌شود و تولید نیز پایین‌تر می‌آید تا هزینه‌‌ها پایین بیاید. با توجه به تقاضای بازار و سفارشاتی که می‌گیریم، رشد و تولید را کنترل می‌کنیم.»

طرح ما تصویب شده و اکنون تولید ثابتی داریم. با مرکز نباتات یزد نیز همکاری داریم. طرح‌های تحقیقاتی و آزمایشگاهی دریافت شده از سوی مرکز نباتات یزد اکثراً تولیدی محققان دانشگاه آزاد اسلامی است.

وی با انتقاد از نبود رشته کشاورزی در دانشگاه آزاد اسلامی یزد توضیح می‌دهد: «در این واحد دانشگاهی رشته مرتبط با پروژه «کنه شکارگر» نداریم و حتی از داشتن رشته کشاورزی در مقطع کارشناسی‌ارشد نیز بی‌نصیب هستیم.»

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد می‌افزاید: «البته رشته صنایع غذایی در دانشگاه آزاد اسلامی یزد داریم که مباحث آن کلاً متفاوت است؛ اگر رشته‌ کشاورزی یا رشته‌ای مرتبط با پروژه کنه شکارگر داشتیم، می‌توانستیم در بحث نیروی کار از دانشجویان استفاده کرده و هزینه‌های‌ خود را پایین‌تر بیاوریم و طرح‌های جدیدتری را پایه‌ریزی کنیم.»

کاهش واردات «کنه شکارگر» به کشور؛ دانشگاه آزاد اسلامی پیشگام در تولید

دهقانی در پاسخ به این سؤال که آیا ایران در زمینه «کنه شکارگر» به خودکفایی رسیده و اینکه  واردات «کنه شکارگر» کاهش یافته است یا خیر؟ متذکر می‌شود: «واردات بسیار کاهش یافته؛ فقط در دانشگاه آزاد اسلامی یزد و مرکز تحقیقات کرج نمونه‌های بیولوژیکی تولید می‌‌شود. این را هم بگویم که بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی یزد نخستین دانشگاهی است که به تولید «کنه شکارگر» دست یافته است.»

در دانشگاه آزاد اسلامی یزد رشته مرتبط با پروژه «کنه شکارگر» نداریم و حتی از داشتن رشته کشاورزی در مقطع کارشناسی‌ارشد نیز بی‌نصیب هستیم.

وی با اشاره به اینکه در کنه شکارگر به تولید انبوه رسیده‌ایم و کار را به صورت علمی پیش می‌بریم، تبیین می‌کند: «از علم خود به مرحله تجاری‌سازی رسیده‌ایم. پیشنهاد تولید «کنه شکارگر» از سوی رئیس دانشگاه مطرح شد و در نهایت آن را اجرایی کردیم.»

مسئول پروژه «کنه شکارگر» دانشگاه آزاد اسلامی یزد درباره اینکه چند نفر روی این پروژه کار می‌کنند؟ خاطرنشان می‌کند: «در قالب گروه سه نفره کار را پیش‌ می‌بریم و امکانات و فضای خوب در اختیار ما قرار دارد.»

ابراز امیدواری برای صادرات «کنه شکارگر» از دانشگاه آزاد اسلامی یزد

دهقانی با بیان اینکه فعلاً موردی برای صادرات «کنه شکارگر» پیش نیامده است و در صورت لزوم آمادگی صادرات محصول را داریم، اضافه می‌کند: «امیدوارم در آینده شرایط صادرات محصول کنه شکارگر پیش بیاید.»

وی مطرح می‌کند: «کاهش جذب دانشجو توفیق اجباری بود که به سمت تولید کنه شکارگر پیش برویم؛ شاید برخی دانشگاه‌ها از تولید این محصول استقبال چندانی نکنند؛ اما دانشگاه آزاد اسلامی یزد با این پروژه در آینده حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت.

انتهای پیام/4078/4062/