محمود شفیعی*
نقش جامعة‌المصطفی(ص) در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران
نقش جامعة‌المصطفی(ص)العالمیة در راستای گسترش فرهنگ اهل بیت(ع) و همچنین آشنایی با تاریخ و ادب ایران و گسترش و توسعه فرهنگ و ادب فارسی بی‌بدیل و پررنگ است.
گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ با تغیر نظام بین‌الملل پس از جنگ جهانی دوم، به‌کارگیری قدرت نرم (Soft War) و ابزارهای آن در روابط بین‌الملل جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و دیپلماسی عمومی (Public diplomacy) یا مجموعه برنامه‌های دولت با هدف اطلاع‌رسانی، ارتباط و اثرگذاری بر افکار عمومی دیگر کشورها، یکی از مهم‌ترین ابزارهای قدرت نرم به شمار آمد که با اهدافی همچون افزایش قدرت، تأمین منافع ملی، ارتقای میزان مشروعیت نظام سیاسی، کسب پرستیژ بین‌المللی و مدیریت افکار عمومی صورت می‌گیرد.
جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک بازیگر مهم منطقهٔ و داشتن مؤلفه‌های قدرت نرم همچون تاریخ و تمدن چند هزار ساله، نظام قدرتمند سیاسی و مکتب فکری اسلام توانسته با نهادینه کردن برخی از این مؤلفه‌ها، فرآیند صدور ارزش‌ها و آرمان‌های خود را در عرصه بین‌الملل سرعت بخشد و با نگاه مکتبی‌محور خود، تفسیری دینی و الهی به فعالیت‌های بین‌المللی ببخشد.
حوزه علمیه نیز نهاد اصلی تولید و نشر مبانی اسلام است که وظیفه تبیین، تفسیر و نشر معارف اسلامی در فضای بین‌الملل را دارد. وظیفه‌ای که ریشه‌های آن در بُعد آرمانی و جهانی اسلام قابل جستجو است. از دیدگاه اسلام، گستره ارسال پیام حق، جهانی است و رساندن پیام حق محدود به دولت‌ها نیست و عموم مردم جهان مخاطب آن هستند.
مدل ارتباطی هم که اسلام توصیه می‌کند دیپلماسی فطری است که پیام، پیام‌دهنده و پیام‌گیرنده یک زبان و فهم مشترک دارند.
بر این اساس حوزه علمیه باید یک نگاه جهانی داشته باشد تا علاوه بر رصد و بررسی نسبت فعالیت‌های جهانی خود با عرف روابط بین‌الملل، از راهکارها و نظریات نوین در حوزه دیپلماسی فرهنگی نیز بهره ببرد. مسئله‌ای که در مجموعه حوزوی جامعة المصطفی(ص) العالمیة قابل بررسی است.
جامعة المصطفی(ص) العالمیة نهادی علمی و بین‌المللی با هویت حوزوی است که با هدف گسترش علوم اسلامی و تربیت طلاب غیرایرانی تشکیل شده است. این مرکز در سال ۱۳۸۶ ش با تلفیق «سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور» و «مرکز جهانی علوم اسلامی» با دستور رهبر معظم انقلاب تشکیل شده و رویکرد آن آموزشی، پژوهشی و تربیتی است.
کارکردهای علمی و فرهنگی این مرکز در عرصه دیپلماسی عمومی نیز قابل‌توجه است:
اولین کارکرد جامعة المصطفی(ص) که با هویت علمی خود سازگار است، دیپلماسی نخبگانی است. از دید تحلیلگران سیاسی، دیپلماسی نخبگانی بهترین مدل‌های دیپلماسی عمومی است؛ زیرا با تأثیر بر نخبگان می‌توان امیدوار بود که آن‌ها به اشاعه‌گران و ترویج‌کنندگان مقاصد کشور مبدأ تبدیل شوند و در روند سیاسی و اجتماعی اثرگذار باشند. فرهنگ نخبگانی و علمی، تشنه دانش و اطلاعات است و با سرمایه‌گذاری بر مبادله‌های آموزشی و پذیرش و پذیرایی از نخبگان، به تقویت تفاهم بین‌المللی و نشان دادن فرهنگ کشور مبدأ کمک می‌کند.
راه‌اندازی دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی در کشورهای جهان، تمرکز بر آموزش و تربیت دانشجویان خارجی در کشور، ارتباط پایدار با دانش‌آموختگان، شرکت در همایش‌های علمی بین‌المللی، اعزام اساتید و سخنران، برگزاری نشست‌ها، دوره‌های کوتاه‌مدت و آموزش مجازی بخشی از فعالیت‌های جامعة المصطفی(ص) در عرصه دیپلماسی علمی و نخبگانی است.
بعد مهم دیگر در عرصه دیپلماسی عمومی، انتقال فرهنگ و تمدن یک کشور از طریق تبادلات فرهنگی همچون آشنایی با ادبیات، تاریخ، تمدن است که دروازه آن را می‌توان آشنایی با زبان مبدأ دانست.
نقش جامعة المصطفی(ص) العالمیة، در گسترش و توسعه فرهنگ و ادب فارسی در راستای گسترش فرهنگ اهل بیت(ع) و دسترسی به منابع اسلامی و انقلاب اسلامی و آشنایی جامعه هدف با تاریخ و ادب ایران، بی‌بدیل و پررنگ است.
اجرای رشته زبان و ادبیات فارسی، برگزاری 1900 دوره آموزش زبان فارسی با 300 هزار مخاطب غیرایرانی، تربیت مدرس، محقق، مبلغ زبان فارسی و تولید و انتشار کتاب به زبان فارسی ویژه مخاطب خارجی بخشی از فعالیت‌های جامعة المصطفی(ص) العالمیة است که با توجه به زمینه‌های تاریخی و ریشه‌های زبانی و همکاری با مراکزی چون بنیاد سعدی و سازمان فرهنگ و ارتباطات، به زبان دوم جهان اسلام تبدیل شده است.
فعالیت‌های دیگر جامعة المصطفی(ص) همچون اعزام مبلغ، تولیدات رسانهٔ و مکتوب نیز ابعاد دیگر نقش فعال این نهاد در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران را نشان می‌دهد.
* محمود شفیعی، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی
انتهای پیام/4095/ 4122/پ
انتهای پیام/
