افزایش کیفیت درمان با خصوصی‌سازی آموزش پزشکی باور غلطی است

به گزارش خبرنگار حوزه صنفی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، موضوع خصوصی‌سازی آموزش عالی، دغدغه‌ اصلی این روزهای دانشجویان علوم پزشکی کشور است؛ درهمین راستا گفتگویی با علی پروهان دانشجوی رشته پرستاری و دبیر شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی تهران داشته‌ایم که مشروح بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید:

آنا: موضوع خصوصی سازی آموزش عالی و آیین‌نامه‌ای که جدیداً در دستورکار وزارت بهداشت قرار گرفته است چیست؟

پروهان: مسئولان در تعاریفی که در مورد این آیین‌نامه ارائه می‌کنند، بر این باورند که بتوان از ظرفیت‌های بخش خصوصی در جهت پیشبرد اهداف آموزش در فضای علوم پزشکی استفاده کرد.

این مسئله در حقیقت اتفاق مبارکی است که با کمک بخش خصوصی بتوان ظرفیت‌های موجود در جامعه را در مواردی که دولت توان مالی یا توانمندی اجرایی ندارد، به کار گرفته و از آن‌ها به نحو احسن استفاده کرد. اما تابه‌حال نمونه درستی از این اتفاقات را در بخش خصوصی در کشور ندیده‌ایم. در مؤسسات خصوصی و غیرانتفاعی  مقرر بود به جهت اینکه پول می‌گیرند، کیفیت بهتری را ارائه بدهند که تابه‌حال چنین نشده و شاهد این اتفاقات خوب هم نبودیم.

مهم‌ترین مطلبی که درکل حوزه آموزش پزشکی وجود دارد این‌ است که فرد باید یک شخصیت دانشگاهی داشته باشد و در فضای آموزش پزشکی همین فرد برای کسب علوم باید آزمون‌های مختلفی را گذرانده و هر ترم برای افزایش سطح علمی در دوره‌های متعدد عملی شرکت کند که برای این نیز حد نصاب‌هایی وجود دارد و براساس آن از تجارب دانشجوی رشته علوم پزشکی اطمینان حاصل می‌شود؛ چراکه این رشته مستقیم باجان مردم سروکار خواهد داشت. در این حوزه یک خطا ممکن است آخرین خطا برای آن فرد و آن بیمار باشد. حال باوجود این حساسیت چگونه می‌توان آموزش را صرفاً برای تولید مدرک به‌کار گرفت.

آنا: به نظر شما این طرح چه مشکلاتی می‌تواند به وجود بیاورد؟

پروهان: از آنجایی که گرایش علمی کشور به حوزه علوم پزشکی بیشتر است و از یک‌میلیون‌نفری که در کنکور ثبت‌نام می‌کنند،700 تا 800 هزار نفر در حوزه علوم پزشکی داوطلب هستند، متعاقباً با مطالبه بیشتر، میزان افرادی که حذف‌شده و نمی‌توانند وارد رشته‌های مدنظرشان بشوند نیز افزایش می‌یابد و با تأسیس دانشگاه‌های خصوصی در آموزش عالی علوم پزشکی به تعداد این نفرات نیز اضافه خواهد شد. برای مثال جهت تأسیس یک دانشکده پرستاری به ده نفر هیئت‌علمی نیاز است که با این شرایط چند نفر گرد هم جمع شوند و می‌توانند به‌راحتی یک دانشکده پرستاری تأسیس کنند؛ به‌طوری‌که این افراد، قابلیت و کیفیت‌شان سنجیده نشده است. باوجود 67 دانشکده و دانشگاه علوم پزشکی، کیفیت آموزشی مناسبی نداریم. دانشگاه علوم پزشکی تهران با تمام ظرفیت‌هایی که  دارد و طبق آماری که از آن مطلع هستم، جزو بهترین دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است، نقطه‌ ضعف‌های بسیار زیادی در حوزه ساختاری، به‌صورت سخت‌افزاری وجود دارد. این دانشگاه با افزایش ظرفیت مواجه بوده و برای دو رشته مامایی و پرستاری بیش از 60 نفر عضو هیئت‌علمی دارد که جواب‌گوی این تعداد دانشجو که جدیداً نیز جذب‌شده‌اند، نیست. 21 بیمارستان در دانشگاه علوم پزشکی و بیش از 20 دانشگاه در تهران داریم. شهرهای دیگری را در نظر بگیرید که حتی بیمارستان دولتی ندارند که دانشجو آموزش‌های لازم را یاد بگیرد. دانشجو باید چگونگی برخورد، روش درمان، چگونگی مراقبت و انجام کارهای تخصصی دیگر برای درمان بیمار را  به‌صورت عملی از استادان خود یاد بگیرد. در شهرهای دورافتاده که فضای آموزشی برای دانشجو تعریف‌نشده است، دانشجو با حضور در بخش‌های بیمارستان بدون امکانات کافی و استادان مجرب، روزهای خود را سپری می‌کند تا چهار یا هفت سال دوره خود را به اتمام برساند و مدرک پایان تحصیلات را دریافت کند.

مسئولان  معتقدند با استفاده از بخش خصوصی می‌توان به کیفیت بالاتری از حد فعلی دانشکده‌های علوم پزشکی رسید. این در حالی است که اختیارات جذب نیرو به بیمارستان‌ها محول شد و بیمارستان‌ها با کمترین امکانات، در بدترین فضاهای ممکن، مثل همین بیمارستان امام خمینی (ره) تهران که کشش بیماران خود را ندارد، با کمبود ظرفیت مواجه‌اند؛ فضای آموزشی مناسبی ندارند. اگر در این دانشگاه دانشجو پذیرش شود و کلاس‌های تئوری و عملی‌شان همه در بیمارستان امام برگزار شود، با چه وضعیتی روبه‌رو خواهیم بود. این مثال ساده‌ای از وضعیت و اوضاع بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های تهران است، درحالی‌که شهرهای دیگر از وضعیت بدتری برخوردارند. دانشجویان علوم پزشکی‌ ما باجان مردم در ارتباط هستند و نمی‌شود روی جان مردم آزمون‌ و خطا کرد.

آنا:  شورای صنفی دانشجویی به عنوان نماینده قانونی دانشجویان در این باره چه اقداماتی انجام داده است؟

پروهان: از همان ابتدا که این آیین‌نامه مطرح شد، ما در شورای صنفی هم از طرف وزارت بهداشت و هم از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی، پیگیری‌های لازم را با مسئولین به انجام رسانده‌ایم.

شوراهای صنفی به‌عنوان نماینده‌های رسمی دانشجویان که بارأی مستقیم دانشجویان انتخاب می‌شوند، به‌دوراز حاشیه، به‌دوراز چالش‌ها و  اعتراضاتی که ممکن است رنگ و بوهای دیگری پیدا کند، پیگیر این مسئله است. امیدواریم که هر چه سریع‌تر این مشکل رفع شود؛ چون مطمئناً این مسئله  هم برای آینده شغلی دانشجوها و هم برای حوزه سلامت کشور و در مهم‌ترین بخش، برای مردم و عموم  جامعه بسیار خطرناک است.

آنا: به عنوان فعال دانشجویی و دانشجوی رشته‌ی پرستاری با  چه مشکلات آموزشی در دانشگاه مواجه هستید؟

پروهان: نه‌ تنها رشته پرستاری بلکه سایر رشته‌ها نیز با  پارادوکس مطلق مواجه هستند. به‌صورت کلی درون بیمارستان‌ها را نگاه کنید؛ برای مثال در یک بخش 25 تخت‌خوابی سه یا چهار پرستار مشغول هستند که از این عزیزان تعدادی بازنشسته می‌شود و بلافاصله دستور برای جذب دانشجو برای کسب آموزش صادر می‌کنند. برای تأسیس دانشگاه باید  حداقل سه رشته وجود داشته باشد که عموماً سه رشته‌ای که به‌راحتی می‌توان گرفت، فوریت یا پرستاری یا هوشبری و رشته‌هایی از این طیف هستند. در حوزه علوم هم  رشته‌هایی مثل پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی، زیرساخت‌های زیادی لازم دارند که گران تمام می‌شود. حال اگر رشته پزشکی هم باشد، عموماً یک پای ثابت تمامی این دانشکده‌ها پرستاری است با این مثال که سال  ورودی ما(1394) در دانشکده 46 نفر بودیم؛ الآن ورودی ما 210 نفر است.  یعنی در سال 97  ظرفیت دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران تقریباً 5 برابر شده است.

موضوع جدیدی که رشته‌های پرستاری با آن مواجه هستند، به دلیل عدم وجود ظرفیت‌های کافی و بالا بودن تعداد دانشجویان، شاهدیم که دانشجو برای گذراندن طرح خود شش ماه یا یک سال و حتی یک و نیم سال برای گذراندن این طرح منتظر می‌ماند. دانشجوی پسر یا باید به سربازی برود و یا باید طرح خود را دریکی از بیمارستان‌ها گذرانده باشد. این‌ها فارغ تحصیل شده‌اند و برای گذراندن طرح‌هایشان هنوز به انتظار نشسته‌اند و بیمارستان‌ها نمی‌پذیرند. بیمارستان‌ها به خاطر اینکه ظرفیتی از طرف وزارتخانه آزاد نمی‌شود، دانشجویان طرح را پذیرش نمی‌کنند و اگر دانشجو این طرح ضروری را به اتمام نرسانده باشد، اجازه کار به او داده نمی‌شود. عموماً دانشجو باید حتماً طرح رفته باشد تا بتواند در بیمارستان خصوصی کار کند و حال با تعداد زیادی پرستار فارغ‌التحصیل که بهترین آموزش‌ها را دیده‌اند، مواجه هستیم که دولت توان ایجاد شغل برای این افراد را ندارد. از ‌طرفی  قرار است  باز دانشجو  اضافه شود.

آنا: شما به‌عنوان دبیر شورای مرکزی صنفی علوم پزشکی تا چه میزان مشکلات مربوط به این حوزه را پیگیری کرده‌اید؟

پروهان: برای پیگیری و بررسی این مسئله از طرف شورای صنفی از معاون پرستاری وزیر بهداشت که رابطه‌ خوبی با بدنه‌ دانشجویی دارند، دعوت شد و گزارش کاملی از  مشکلات و مطالبات دانشجویان به وی ارائه گردید و ایشان نیز این حق را به دانشجویان پرستاری دادند که  نگران آینده‌ شغلی خود باشند. این موضوع از طرف معاونت توسعه نیز درحال پیگیری است که متأسفانه ظرفیت جذب پرستاران هنوز آزاد نشده و در پاسخ به این سؤال هم که چه وقت قرار است ظرفیت آزاد شود، جواب می‌دهند که هنوز معلوم نیست.

در دستورالعمل جدیدی که صادرشده است گویا اگر دانشجویی 4ماه در انتظار طرح بوده باشد، اجباری به گذراندن طرح ندارد و در این شرایط با عمده‌ای از افراد بدون تجربه کافی در حوزه سلامت روبه‌رو خواهیم بود. طرح دوساله مقدمه‌ای است که به‌واسطه آن دانشجو، طی دوسال آموزش‌های کافی را گذرانده و تجربه‌های لازم را در حوزه‌های مختلف رشته‌ پرستاری کسب کرده و همچنین هر چه بیشتر با فضای بخش‌های بیمارستان آشنا شود. اکثر رشته‌های علوم پزشکی دچار این مشکل هستند ولی مشکل عمده و بزرگ در حوزه پرستاری این است که نیاز به پرستار در کشور خیلی زیاد است؛ از آن‌ طرف کمبود نیروی پرستاری هم وجود دارد که این مشکل بیشتر از همه بروز می‌کند. به‌صورت مشخص درخواست اولیه ما این است که این سیکل راه بیفتد. این تناقضی که وجود دارد، رفع شود. دانشجویی که طرح گذرانده، استخدام شود ویا با انواع دیگری از رسوم قراردادی که وجود دارد، سروسامان داده شود. بالاخره بیاید وارد مرحله کار شود که بتواند با دانش جدیدتر، خدمت‌رسانی کند.

 وقتی به‌جای جذب نیروی جوان و جدید، از همین نیروهای کاری به‌ میزان بیشتری استفاده می‌شود، دچار تنیدگی و فرسودگی شغلی می‌شود و این باعث می‌شود کیفیت کارپایین آمده و خطاهای پزشکی و پرستاری افزایش یابد. وقتی پرستار به‌جای سه مریض با 10 مریض سروکار داشته باشد، متعاقباً ممکن است خواه‌ناخواه اشتباه پرستاری و اشتباه پزشکی داشته باشد و ممکن است یکی از این اشتباهات منجر به از دست رفتن جان فردی شود و دلیل این مورد، بالابردن تعداد نوبت‌های کاری است که افراد دچار خستگی و ازاین‌رو دچار اشتباهات کاری می‌شوند. طی صحبت‌هایی که با  قائم‌مقام معاونت آموزشی داشتیم، قول مساعد داده‌اند که دیگر افزایش پذیرش نداشته باشند تا شاهد بالا رفتن کیفیت خدمات باشیم. دانشجویان طرح‌های خود را رفته و وارد فضای شغلی شده تا بتوانند توانمندی‌های خود را نشان داده و با تمام وجود در خدمت جامعه باشند.

انتهای پیام/4107/4108/خ