ایده‌ دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی برای کاهش ریزگردهای سیستان

غلام‌حیدر زورقی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در زاهدان اظهار کرد: دشت سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان با دارابودن رسوبات ریزدانه سیلتی‌رسی و ماسه‌ای، منبع ایجاد ریزگرد و حرکت تپه‌های ماسه‌ای است که خسارت‌های زیادی را برای مردم این استان در پی دارد. در این تحقیق علاوه بر شناسایی منشأ تأمین ماسه‌ها در شرق سیستان، امکان تثبیت حرکت آنها با مالچ‌های دوغاب آهک هیدراته و اختلاط خاک محل با آهک هیدراته بررسی شده است.

وی با بیان اینکه نتایج نشان داده که ذرات ماسهٔ سطحی و مدفون از نظر دانه‌بندی، ویژگی‌های هندسی و کانی‌شناسی ذرات تفاوتی ندارند و منشأ ژنتیکی مشترکی دارند، افزود: از این‌رو، می‌توان منشأ تأمین ماسه‌های بادی در شرق سیستان را ماسه‌های مدفون محلی دانست.

دانشجوی دکتری رشته زمین‌شناسی گرایش سنگ‌شناسی رسوبی و رسوب‌شناسی واحد زاهدان ادامه داد: به‌طور معمول برای کنترل حرکت ماسه‌های بادی از مالچ نفتی استفاده می‌شود که علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی، هزینه‌های اجرایی گرانی نیز به همراه دارد؛ به‌همین دلیل در این تحقیق از دو پوشش مالچی دوغاب آهک هیدراته و اختلاط خاک محل با آهک هیدراته استفاده کرده‌ایم.

زورقی افزود: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که پوشش‌های مالچی دوغاب آهک سه درصد، پنج درصد خاک محل با یک درصد آهک هیدراته، 15 درصد خاک محل بدون آهک، مقابل سایش بادی مقاومت کافی نداشتند و با تیمار شاهد قابل مقایسه‌ هستند. چهار تیمار پوشش مالچی پنج و هفت درصد دوغاب آهک و 10 و 15 درصد خاک محل با یک درصد آهک هیدراته مقاومت سایشی خوبی داشته‌اند. پوشش مالچی 15 درصد خاک محل با یک درصد آهک هیدراته، بهترین عملکرد را از خود نشان داده است.

وی با تأکید بر اهمیت و ضرورت چنین تحقیقاتی، عنوان کرد: وجود توفان‌های شدید معروف به بادهای 120 روزه در سیستان و اراضی مُستعد به فرسایش، حرکت ماسه‌های روان به‌سمت تأسیسات و اَبنیه عمومی را باعث شده و زندگی مردم منطقه را با مشکل مواجه کرده است و سبب بیماری‌های تنفسی می‌شود که به‌منظور کاهش مشکلات ناشی از حرکت ماسه‌های بادی، لازم است اقدامات مؤثری برای کنترل و تثبیت آنها انجام شود.

دانشجوی واحد زاهدان توضیح داد: این موضوع با انجام فعالیت‌های تثبیت بر روی منشأ تأمین ماسه‌ها مؤثرترین روش است. تثبیت حرکت تپه‌های ماسه‌ای مکمل عملیات اجرایی در منشأ حرکت آنهاست. چنین اقدامی مستلزم شناسایی منبع تأمین ماسه‌های بادی بوده و در این تحقیق با شناسایی مناطق مستعد فرسایش بادی، امکان استفاده از پوشش‌های مالچی دوغاب آهک هیدراته و مخلوط خاک محل با این آهک را بررسی کرده که نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده دستگاه‌های مختلف دولتی از جمله فرمانداری‌ها، مدیریت‌های جهاد کشاورزی در منطقه سیستان، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، اداره کل راه و شهرسازی و شرکت سهامی آب منطقه‌ای قرار گیرد.

زورقی، مهم‌ترین اهداف انجام این پژوهش را منشأیابی ماسه‌های بادی منطقه شرق سیستان به روش کانی‌شناسی، نحوة تثبیت ماسه‌های بادی با بهره‌گیری از روش‌های دوغاب آهکی، اختلاط آهک با رسوبات ریزدانه‌ای محل و مقایسه روش دوغاب آهک هیدراته و اختلاط رسوبات ریزدانه با آهک هیدراته در تثبیت رسوبات بادی دانست.

وی با توجه به نتایج این تحقیق گفت: از آنجایی که این تحقیق شامل دو بخش جداگانه رسوب‌شناسی، منشأیابی و تثبیت ماسه‌های بادی در شرق سیستان است؛ بنابراین نتایج حاصل از هر بخش جداگانه ارائه می‌شود که در بخش رسوب‌شناسی و منشأیابی ماسه‌های بادی می‌توان به این نتیجه اشاره کرد که اندازهٔ ذرات ماسه‌های سطحی و مدفون اختلاف زیادی ندارند، پس منشأ ژنتیکی یکسانی دارند. ضخامت و وسعت ماسه‌های بادی در شرق سیستان از زاهدان کهنه در جنوب به سمت نیاتک در شمال هم روند کاهشی دارد. مجموع نتایج آزمایشگاهی و صحرایی نشان داد که منشأ رسوبات بادی در شرق سیستان، محلی است و رسوبات دریاچه هامون نقش تأثیرگذاری در ایجاد آن ندارد.

پژوهشگر دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: در بخش تثبیت ماسه‌های بادی با مواد افزودنی، برخی از نتایج به‌دست آمده نشان داد که پوشش مالچی دوغاب آهک سه درصد، مخلوط پنج درصد خاک محل با یک درصد آهک هیدراته و 15 درصد خاک محل بدون آهک، مقاومت کافی در مقابل سایش بادی را ندارد و با تیمار شاهد قابل مقایسه است و آنالیز داده‌های فرسایش پوشش مالچی تیمارهای دوغاب آهک پنج و هفت درصد نشان داد که با افزایش درصد آهک در دوغاب، مقاومت سایشی مالچ مقابل باد افزایش می‌یابد.

انتهای پیام/4062/4082/خ