به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری آنا، خاورمیانه پرآشوب را نه دینش متحد کرد، نه تمدنش و نه منابعش. اما این بار بحران‌های اقتصادی شاید بتوانند! منطقه در شرایطی به سر می‌برد که متحدان و مخالفان آمریکا با هم تحریم شده‌اند.
اما با توجه به پیوندهای عمیق موجود بین آمریکا و اتحادیه اروپا با متحدان منطقه‌ای خود، صحبت از صلح غیر واقع‌بینانه و کمی دور از ذهن است. تنها می‌توان امیدوار بود که در این وضعیت نظام‌های سیاسی منطقه با در نظر گرفتن احتمال ایجاد تنش با غرب، سیاست‌هایی را برای جایگزینی در نظر داشته باشند.
مهم‌ترین پیام همکاری‌های صورت گرفته در چند روز گذشته بین کشورهای همسایه در اثبات این نکته بود که خاورمیانه هم اگر بخواهند می‌توانند یکدیگر را تقویت و تأمین کنند. ایران و ترکیه موضعی مشابه و مقاوم در برابر زیاده‌خواهی آمریکا اتخاذ کردند؛ روسای جمهور دو کشور نقشه راهی برای رسیدن به هدف تجارت 30 میلیارد دلاری ترسیم کردند؛ عراق از توافقش با ترکیه و ایران بر سر حفظ امنیت مرزهای مشترک و همکاری در جهت تأمین آب خبر داد؛ تجار قطری و کویتی حامی ترکیه شدند تا ارزش پول ملی سقوط نکند؛ امیر قطر نیز با سرمایه‌گذاری 15 میلیارد دلاری به داد متحدش رسید تا ارزش لیر صعود کند و همسایگان این‌گونه نیاز به همکاری و همراهی را درک کردند. پیام همکاری‌های صورت گرفته در چند روز گذشته بین کشورهای همسایه اثبات این نکته بود که خاورمیانه هم اگر بخواهند می‌توانند تعامل را برای یکدیگر تقویت کنند.
اما از آنجایی که روند همگرایی در خاورمیانه فقط به نظام‌های سیاسی منطقه بستگی ندارد، باید منتظر اثر واکنش‌های خارجی باشیم. چین بدنبال حفظ امنیت انرژی است و روسیه برای توافقی سیاسی در اجلاس سه جانبه با سران ایران و ترکیه به تهران خواهد آمد. چین و روسیه هر دو بخاطر منافعشان، حمایتی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا نداشته‌اند و بدنبال ادامه تعامل هستند. اروپایی‌ها نیز قدرت اقتصادی ترکیه و مبادلات تجاری با ایران را حائز اهمیت می‌دانند و ادامه همکاری‌ها را خواستارند. اما آمریکا با سرسخت‌ترین مخالف خود، ایران و متحد ناتویی‌اش، ترکیه کنار نخواهد آمد و به گزینه‌هایی از کودتا تا تغییر نظام در این کشورها فکر می‌کند.
با همه این‌ها سوابق تاریخی نشان می‌دهند که برخورد‌های نظامی و تحریم‌های اقتصادی بدست قدرت‌های خارجی هیچ‌گاه خاورمیانه را متحد نکرده است. از طرح خاورمیانه بزرگ که هدفش مقبولیت رژیم صهیونیستی بود تا ائتلاف بزرگ خاورمیانه و ناتوی عربی، که آل‌سعود را حافظ منافع آمریکا در منطقه قرار می‌داد هیچکدام اجرایی و نتیجه بخش نشدند. چرا که نه مورد قبول اکثریت قرار گرفتند، نه اجماع منطقه‌ای در پی داشتند و نه براساس ارزش‌ها و شرایط عینی حاکم بر خاورمیانه پی‌ریزی شده بودند.
اگر ائتلاف اماراتی-سعودی وارد جنگ با یمن نمی‌شد و خریدار سلاح غرب نبود شاید این هزینه‌ها خرج توسعه اقتصادی منطقه می‌گشت. از طرفی دیگر امروز نیز مصر با نزدیکی به رژیم‌صهیونیستی می‌خواهد جایگاهی تثبیت کند! متاسفانه همگرایی تنها چیزی است که از ذهن سران و سیاسیون منطقه ما دور است.
*پژوهشگر حوزه روابط خارجی دانشگاه چمران اهواز
انتهای پیام/4077/4062
انتهای پیام/
