لذت‌جویی و فخر فروشی انگیزه برخی ایرانی‌ها از سفرهای خارجی/ دولت برای توسعه سفرهای داخلی تسهیلات ارائه دهد

دکتر سیدحسن حسینی، استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا در مورد گرایش بسیاری از مردم ایران به سفرهای خارج از کشور اظهار کرد: یکی از شیوه‌های رایج برای گذران اوقات فراغت در دنیای امروز، سفرکردن است؛ در واقع سفر کردن به نوعی بهره‌بردن از وقت به شیوه دلخواه و با در نظر گرفتن امکانات مالی و رفاهی است. برهمین اساس، هر فرد با توجه به این مسایل می‌تواند شهر و کشور مورد علاقه خود را برای بازدید انتخاب کند.

وی افزود: به طور عمده با دو نگرش در رابطه با سفرها در دنیا روبرو هستیم؛ یک عده‌ای ترجیح می‌دهند که در داخل کشور خودشان سفر کنند. این عده در پی کشف مسایل فرهنگی، تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی رسمی در مناطق مختلف کشور و شناسایی و بازدید از آثار باستانی داخل کشور هستند در حالی‌که در مقابل، عده‌ای هستند که سفر خارجی را ارجح دانسته و از این طریق، به دنبال شناخت از سرزمین‌های دیگر هستند.

لذت‌جویی محور برخی سفرهای خارجی

حسینی با بیان اینکه این دو رویکرد در خصوص ایرانی‌ها هم وجود دارد، تاکید کرد: البته باید توجه داشته باشیم که سفرهای خارجی مردم ایران در سه دهه گذشته مفاهیم دیگری نیز پیدا کرده است؛ مردم به لحاظ بافت مذهبی در ایران و نیز قوانین موجود، محدودیت‌هایی در زمینه پوشش، مصرف مشروبات یا قماربازی روبرو هستند. اینها را نه قانون اجازه می‌دهد و نه عرف عمومی می‌پسندد؛ اما عده‌ای برای فرار از این محدودیت‌ها، در پی دستیابی و درک آزادی‌های ولنگارانه در محیط های خارج از کشور هستند.

وی اضافه کرد: این موضوع اگرچه در سال‌های اخیر رونق بیشتری پیدا کرده اما در سه دهه اخیر، سفر مردم ایران به کشورهای جنوب شرقی آسیا یا کشورهای جدا شده از شوروی سابق یا ترکیه به طور قطع سفر اکتشافی، باستانی و طبیعی نیست و انگیزه اصلی اکثر سفرهای صورت گرفته برای لذت جویی است.

چشم‌و هم چشمی در سفرهای خارجی

این استاد دانشگاه بخشی از استقبال عمومی به سفرهای خارجی را نیز ناشی از چشم و هم چشمی مردم ایران در همه زمینه‌ها و مسایل از جمله سفر دانست و گفت: برخی از مردم در همه موارد سعی دارند با یکدیگر رقابت کنند به طوری که در عروسی گرفتن، جهیزیه دادن و حتی انتخاب سفرهای خارجی نیز مردم چشم و هم چشمی دارند که با این رفتار به دنبال هم شکل شدن با سایرین هستند در حالی که به آن طبقه اجتماعی و اقتصادی تعلق ندارند.

حسینی یادآور شد: متاسفانه در جامعه ما اقشار بالا از نظر اقتصادی و به خصوص قشر نوکیسه همه تفاخر خود را بر مظاهر مادی زندگی گذاشته‌اند زیرا ما در جامعه فعلی این پدیده را در بین بازاری‌های قدیم و صنعت گران و کارخانه داران قدیم ایرانی نمی‌بینیم اما کسانی که به دارای اقتصادی خود بیشتر تفاخر دارند افراد نوکیسه هستند که فرهنگ خود را به اقشار پایین‌تر نیز منتقل می‌کنند و این آسیب دامنگیر افراد طبقه ضعیف جامعه می‌شود.

این جامعه شناس که خود به کشورهای توسعه یافته و مدرن نیز سفرهای بسیاری داشته و از نزدیک شاهد زندگی همکاران خود در خارج از کشور بوده، افزود: در سفر به کشورهای توسعه یافته از جمله فرانسه به وفور مشاهده کردم که چشم و هم چشمی‌های ایرانیان در زندگی روزمره مردم فرانسه وجود ندارد به عنوان مثال وقتی به منزل یک استاد دانشگاه در فرانسه مراجعه کنید زندگی او مطابق با میزان درآمد و امکاناتش در نظر گرفته شده است و برای یک استاد دانشگاه در فرانسه داشتن سه اتاق مملو از کتاب لذتبخش است در حالی که در ایران فرش و مبلمان و دکوراسیون منزل برای افراد قابل اهمیت است و حتی اگر کسی بخواهد به صورت معلمی زندگی کند از سوی بستگان مورد انتقاد قرار می‌گیرد؛ در حالی که سواد یک استاد دانشگاه به فرش و مبلمان و دکوراسیون نیست بلکه به کتاب‌هایی است که مطالعه کرده است.

حسینی ادامه داد: متاسفانه در کشور ما ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی را مخدودش کردیم و این موضوع به نسل‌های بعدی ما نیز انتقال پیدا می‌کند.

یارانه راهکار توسعه گردشگری داخلی

این استاد دانشگاه به تجربه سایر کشورهای دنیا در زمینه سفر اشاره و بیان کرد: برای توسعه گردشگری داخلی به تبلیغات و تامین زیرساخت‌های کشور نیاز داریم. به طوری که مانند بسیاری از کشورهای توسعه یافته بتوانیم به افراد متوسط رو به پایین یارانه سفر بدهیم، همچنین باید زیرساخت‌هایی فراهم کنیم که مثلا در یک فصل خاص از سال بتوانیم در یک منطقه از کشور مثلا شمال ایران یا مشهد پذیرای تعداد مشخصی از مسافران و گردشگران باشیم و البته شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم که مردم بومی آن منطقه در این فصل از سال دچار آسیب و مشکل در روند عادی زندگی نشوند.

وی ادامه داد: دولت برای سفرهای عتبات و حج به زائران تسهیلات می‌دهد اما چرا برای سفرهای داخلی مانند اصفهان و شیراز و کاشان یارانه سفر در نظر نمی‌گیرد در حالی که اگر این برنامه را مورد توجه قرار دهد می‌تواند توسعه و رونق گردشگری داخلی را ایجاد کند زیرا این یارانه دادن موجب رونق کسب و کار و اقتصاد جامعه می شود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: به نظر می‌رسد تاکنون دولت و مجلس برای توسعه گردشگری داخلی برنامه‌ریزی و حمایت لازم در نظر نگرفته‌اند و می‌توانند با توجه به شعار امسال که حمایت از کالای ایرانی است به این امر مهم بپردازند و با اختصاص یارانه سفر به شهرهای سیاحتی و توریستی به تولیدکنندگان داخلی کمک کنند و در راستای شکوفایی اقتصاد داخلی گام بردارند.