فراز و فرود و راهکارهای کارآفرینی کشور از زبان «ناپلئون هیل ایران»

رضا یادگاری متولد 1357 در تهران و متاهل است. وی تحصیلات تکمیلی خود را در مقطع کارشناسی در رشته مدیریت بازرگانی و کارشناسی ارشد در دو رشته مدیریت بازرگانی و کارآفرینی گرایش کسب و کارهای جدید به پایان رسانده و اکنون دانشجوی دکتری رشته کارآفرینی بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول و تنها مربی حرفه ای در ایران است که بیش از پانزده سال زندگی خود را با کارآفرینان بزرگ ایرانی سپری کرده و بیش از دویست جلد کتاب از تجربیات خود را به تحریر درآورده است.

یادگاری سال گذشته در جشنواره ملی جلال آل احمد که بزرگترین جشنواره ادبی کشور است موفق به کسب جایزه بخش ویژه این جشنواره به پاس یک دهه نگارش ادبیات اقتصاد ایران و نگارش بیش از دویست عنوان کتاب در حوزه کارآفرینی شد. در زیر گفت‌وگوی خبرنگار آنا با یادگاری را می خوانید.

*چگونه وارد حوزه کارآفرینی شده و فعالیت خود را آغاز کردید؟

-از سال 1376 در حالی وارد حوزه کارآفرینی شدم که فقط چند استاد دانشگاه شریف نظیر دکتر فیض بخش که تازه از ژاپن برگشته بود، مشغول ترویج این علم و هنر در ایران بودند. در آن دوران مسابقه تجارت خانگی و خانوادگی که توسط شرکت شل انگلستان در ایران برگزار می شد شرکت کرده و برنده طرح تجاری این مسابقات شدم. در همان سال در دوره تکمیلی راه اندازی کسب و کار که در سازمان گسترش و نوسازی برگزار می شد و اتفاقا استاد کلاس طرح تجاری، دکتر فیض بخش بود شرکت کرده و با وی آشنا شدم. بعد از این آشنایی دکتر فیض بخش به من پیشنهاد داد برای راه اندازی و پیشبرد فعالیت های مرکز کارآفرینی دانشگاه شریف که اولین مرکز تشکیل شده برای ترویج و آموزش کارآفرینی در ایران بود بروم و در آنجا همکاری کنم.

*چطور شد که در کنار همسر خود فعالیت می کنید؟

-همسرم شاگرد ممتاز دانشگاه شهید بهشتی بود که برای فعالیت در حوزه کارآفرینی همانند من به مرکز کارآفرینی دانشگاه شریف دعوت شده بود. این مرکز و کارآفرینی باعث آشنایی من و همسرم و در نهایت ازدواج و شروع پژوهش و تحقیق در زمینه زندگی کارآفرینان شد. در ادامه راهمان همسرم به دلیل علاقه فراوانی که از کودکی به هواپیما داشت در سازمان هواپیمایی ایران(ایران ایر) در بخش مهندسی و خرید قطعات هواپیما مشغول به فعالیت شد ولی با این حال مصاحبه، نگارش و چاپ کتاب های کارآفرینی همواره برای ما در زمره تفریحات و فعالیت های بسیار لذتبخش است و تا الان حدود بیست سال است که در این حوزه فعالیت می کنیم.

*زندگی شخصی دو کارآفرین چگونه است؟

-بسیار زیبا و پرتلاطم. هر روز فقط و فقط به دنبال یک کار جدید، یک فعالیت جالب و در عین حال اثرگذار و مفید و در نهایت یادگیری هستیم چراکه این امر زندگی را از رکود و یکدست شدن نجات می دهد.

*چرا به شما لقب ناپلئون هیل ایران داده شده است؟

-ناپلئون هیل اولین کسی بود که در آمریکا برای یافتن راز موفقیت افراد شروع به مصاحبه با دویست کارآفرین بزرگ آنجا کرد و کتابی با عنوان «بیندیشید و ثروتمند شوید» را بر اساس همین مصاحبه ها به نگارش درآورد. من و همسرم در ایران با پانصد نفر از کارآفرینان بزرگ مصاحبه کرده ایم و هر کدام را تحت یک کتاب جداگانه به نگارش درآورده ایم و البته رکورد ناپلئون هیل را هم شکسته ایم و تاکنون بیش از دویست عنوان کتاب چاپ شده و سیصد عنوان دیگر در دست چاپ است. در سال 1396 جایزه بسیار ارزشمند بخش ویژه جشنواره ملی جلال آل احمد که برای تقدیر از افرادی که بیش از ده سال در حوزه ادبیات اقتصادی ایران فعالیت کرده اند توسط وزیر محترم ارشاد اسلامی به من و همسرم مهشید سنایی فرد تعلق گرفت.

رضا یادگاری و مهشید سنایی فرد در جشنواره ملی جلال آل احمد

*دویست جلد کتاب! چطور ممکن است؟

-دویست جلد کتاب فعلا در کارآفرینی و بیش از پنجاه جلد در حوزه های مدیریتی. برای ما به راحتی و یک شبه اتفاق افتاد. یعنی پانزده سال شبانه روز زحمت کشیدیم و بعد یکدفعه ایجاد شد. هر فردی در هر کاری اگر تلاش فراوانی داشته باشد حتما نتایج خوبی خواهد گرفت اما متاسفانه حالا همه می خواهند بدون آن پانزده سال تلاش فقط در یک شب، به همه چیز برسند که واقعا امکانپذیر نیست و تمام عمرشان را هم صرف نالیدن از زندگی خواهند کرد.

*این همه انرژی از کجا می آورید و چگونه است که خسته نمی شوید؟

-اولِ زندگی انسان دست خودش نیست، آخر زندگی هم باز دست ما نیست و فقط فاصله بین این دو است که می توانیم هر کاری انجام دهیم و مسئولیت آن هم با خود ماست. مهم نیست که در کجا و چه محیطی به دنیا آمده ایم اما مهم است که در کجا و چه محیطی از دنیا برویم و این خود ما هستیم که می توانیم آن را بسازیم. این فلسفه من است برای همواره ادامه دادن.

*مشوق های شما در زندگی چه افرادی بودند؟

-کتاب ها. مادرم همیشه می گفت بهترین دوست انسان کتاب است و من همواره زندگی افراد بزرگ را از زمانی که سواد خواندن آموختم مطالعه می کردم و از زندگی هر کدام از آن ها چیزهای مختلفی آموختم. بعد از کتاب ها، راهنما و مشوق من افرادی که با آن ها مصاحبه می کردم بودند چون هر کدام تجربیات مختلفی در زندگی داشتند که همه آن ها را به من منتقل کرده اند.

*دو فرشته کوچک به اسم های آریان و لیلیان! آیا برای آینده فرزندانتان برنامه ای دارید؟

-هم دختر و هم پسرم را از همین سن کودکی با زندگی افراد بزرگ آشنا کرده ام و حتی با فرزندانم به دیدن این افراد می روم که از نزدیک با افراد بزرگ آشنا شوند و ورود به این نوع زندگی ها برایشان گنگ و دور از ذهن نباشد و ببینند آنان هم یک سری افراد معمولی بوده که با سعی و تلاش به اوج رسیده اند. از همین سن کودکی مسئولیت های مختلفی در خانه دارند مثلا پسرم که پنج سال دارد مسئول تمیز کردن دستشویی ها هست و بسیار هم خوب کارش را انجام می دهد و با این فعالیت دیگر هیچ کاری برایش در آینده قبح و بدی نخواهد داشت. در زمینه کاری هم، هر شغلی را که بخواهند حتما کمکشان می کنم و اصلا مهم نیست چه کاری باشد و هر استعدادی که داشته باشند به سراغ آن باید بروند.

*راهکارهای کارآفرینی در کشور ما چیست؟

-اول کارکردن واقعی مردم و دوم آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی‌سازی.

مهمترین مشکل کشور ما این است که مردم ما اصلا اهل کار نیستند و به جرات می توان گفت که هشتاد درصد مردم اصلا تخصصی ندارند و در طول روز فقط وقت خود را تلف می کنند. عده ای دلشان را به مدرکی که می گیرند خوش کرده اند و گروهی دیگر هم به داشتن شغل دولتی و روزگار می گذرانند اما نمی دانند که هرچقدر می گذرد فشار دهکده جهانی بیشتر شده و اقتصاد آزاد حتما اتفاق خواهد افتاد و اگر آنها تخصصی نداشته باشند و نتوانند نیازهای دیگران را برطرف کنند حتما با مشکل مواجه خواهند شد. دولت نیز باید تصمیمش را یکسره کند و این روند کش دار را پایان دهد و خیلی شفاف قیمت ها را آزاد و خصوصی سازی را به انتها برساند.

این امری است که حتما انجام می شود و مطمئنا مردم برای مدتی در فشار قرار خواهند گرفت اما چاره ای جز این نیست و اگر همینطور کج دار و مریض رفتار شود حتما کشور ورشکست خواهد شد. اما بهتر است که هرچه زودتر این کار انجام شده و به مردم هم آموزش های لازم داده شود تا آنان یاد بگیرند که باید نظیر مردم کشورهای اروپایی و آمریکایی کار کرده و فعالیت داشته باشند و زمان خوشگذرانی دیگر گذشته است و باید آگاه باشند که همین مشکلات موجود در زمان حال به دلیل کار نکردن در گذشته است. درست مثل کودکی که در دوران کودکی مدام توسط پدر و مادرش تر و خشک شده و چیزی یاد نمی گیرد و وقتی بزرگ می شود، هیچ چیز یاد نگرفته است و تمام ندانسته هایش را به گردن همان پدر و مادر مهربان می اندازد.

*امروزه در دنیا، کارآفرینی به کدام سمت و سو رفته است؟

-آنها متوجه شده اند که علم و هنر کارآفرینی است که می تواند نجات بخش زندگی باشد، پس تمام تلاششان را به کار گرفته اند تا در مسیر ساختن مردمی کارآفرین در سطوح مختلف فعالیت کنند و در این راه مدام خودشان را بروز می کنند.

*به نظر شما کارآفرینی در ایران در چه سطحی است؟

- در کشور ما البته آن هم در دانشگاه ها، هنوز دعوا بر سر شومپیتر و کرزنر است و بیرون از محیط علمی، حتی یک دستفروش را هم کارآفرین می دانند و این یعنی اینکه اصلا در ایران نمی دانند کارآفرینی چیست! اگر کارآفرینی در ایران مثل حال حاضر در دست عده ای باشد که فقط دولتی بوده اند و نمی دانند تجارت، خرید و فروش و تولید چه معنی دارد، به هیچ سرانجام موفقی نخواهد رسید زیرا کارآفرینی علمی است که باید در دست اهل تخصص خودش باشد یعنی فردی که خود کارآفرین است و آن را می شناسد.

*چالش ها و مشکلات رشته کارآفرینی چه بوده و راه حل های آن چیست؟

-به طور خلاصه، اول دانشجویان اشتباهی و دوم اساتید اشتباهی.

متاسفانه دانشجویانی وارد این رشته می شوند که اصلا نمی دانند کارآفرینی چیست و حتی ژنتیک فعالیت در آن را هم ندارند و مثل بسیاری از رشته ها فقط برای گرفتن مدرک وارد آن شده اند. معضل بعدی اساتیدی هستند که اصلا با این واژه هیچ سنخیتی نداشته و برای نان، درسی هم در کارآفرینی می دهند.

* تمایل دارید بیشتر روی چه موضوعاتی کار کنید؟

-فقط زندگی افراد در حوزه های مختلف خصوصا کسب و کار و اکنون پروژه مجموعه پانصد عنوانی مدیریت دانش که به بررسی زندگی و انتقال تجربیات پانصد مدیر دولتی پرداخته است را در دست چاپ دارم که بسیار کار بزرگی است. پروژه پانصد جلدی کارآفرینی کودک که درباره کودکی کارآفرینان و آموزش کارآفرینی کودک است و پروژه سایت و اپلیکیشن اپ یاد (www.AppYad.ir) که مصاحبه هایی را که با کارآفرینان انجام می دهم در آن قرار داده شده تا همه به صورت رایگان با زندگی این افراد آشنا شوند از دیگر فعالیت هایم هستند.

*بیشتر تمایل دارید بصورت انفرادی کار کنید یا تیمی؟

-من همواره کار تیمی انجام داده ام و بر این باورم که آدم های کوچک به فکر کار انفرادی هستند. هیچ کار بزرگی در جهان بدون تیم انجام نشده است حتی خداوند هم برای کارهایش تیم دارد و با فرشته هایش کارها را پیش می برد. مگرنه اینکه ما ائمه و پیامبر را واسطه می کنیم و زیارت امام رضا (ع) و امام حسین(ع) می رویم تا آنها را واسطه کنیم؟ پس تیمی کار کردن بسیار خوب و شایسته است به شرط آنکه درست، بموقع، بجا و با افراد شایسته انجام شود. متاسفانه اگر در ایران می گویند کار تیمی جواب نمی دهد به این علت است که بلد نبوده اند تیم تشکیل بدهند و یا مدام تحت تاثیر شهرت، زن و فرزند و اطرافیان بوده و همه خواسته اند رئیس باشند آن هم بدون هیچ تخصصی برای مدیرشدن.

*نظر شما درباره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول چیست و آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

-دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول با مدیریت بسیار قدرتمند، تبدیل به یکی از قطب های اصلی پرورش و تربیت نیروی انسانی متخصص رشته کارآفرینی شده و با توجه به حضور اساتید برجسته و توانمند، این دانشگاه می تواند تحولی عظیم در رشته کارآفرینی در سطح کشور ایجاد کند.

مهم ترین خصوصیت این دانشگاه و شهر علی آباد کتول، مردم بسیار خوب و مهمان نواز و خوش برخورد آن است که واقعا جذاب و خاطره انگیز است. اساتید دانشگاه هم به تبع همین خصوصیت بسیار محترم و خوش برخورد و البته دانشمند هستند و تقریبا نود درصد اساتید این دانشگاه را افرادی زبده و کاربلد تشکیل می دهند.

کادر اداری دانشگاه، ریاست بسیار حرفه ای دانشگاه، معاونت های پژوهش، آموزش و مدیریت روابط عمومی و تقریبا تمام قسمت های واحد علی آباد کتول انسان هایی فرهیخته هستند و فقط تنها ایراد وارد بر این واحد دانشگاهی عدم شناخت و آگاهی مردم سایر نقاط کشور نسبت به وجود چنین دانشگاهی است چراکه اگر مطلع بودند به هیچ جای دیگری برای تحصیل و تفریح نمی رفتند. امیدوارم مسئولان استان برای نشان دادن بزرگی علی آباد کتول بیشتر فعالیت کنند.

*و سخن پایانی...

-انسان های معمولی با دیگران رقابت می کنند اما انسان های باهوش و توانمند فقط با خودشان رقابت می کنند و به دیگران و حرف های آنان کاری ندارند.

گفت‌وگو از محمود سلطانی