فرهنگ‌سازی لازمه توسعه یادگیری مجازی در دانشگاه‌ها

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا_ پروین طالبیان؛ یادگیری الکترونیکی در ایران قدمتی 10 ساله دارد و تقریبا همه دانشگاه‌های دولتی کشور و دانشگاه آزاد اسلامی در این زمینه فعال شده‌اند.

به گفته معاون آموزشی وزارت علوم حدود 40 هزار دانشجو در حال حاضر در مقاطع مختلف آموزشی در دوره‌های الکترونیکی درس می‌خوانند و روز به روز به این آمار افزود می‌شود. در بررسی این نوع آموزش چند مساله یا ابهام نمایان می‌شود که باید مورد بررسی قرار گیرد، اول اینکه پذیرش در این دوره‌ها چگونه است؟ ظرفیت پذیرش چگونه است؟ کلاس‌ها در این دوره‌ها چگونه برگزار می‌شود و مدرک این دوره‌ها چقدر معتبر است؟

دکتر امید فاطمی، رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه تهران در این زمینه به آنا گفت: عموما تصور می‌شود که در یادگیری الکترونیکی یک سایت و ویدئو یا چیزهایی از این دست وجود دارد که افراد مطالب را دریافت می‌کنند و می‌آموزند در صورتی که تعریف یادگیری الکترونیکی این نیست.

دبیر علمی کنفرانس یادگیری الکترونیکی تاکید کرد: فلسفه یادگیری الکترونیکی مبتنی‌بر سه مولفه دانشجو محور، استفاده از فناوری اطلاعات در یادگیری الکترونیکی و اجتماع یادگیری است.

فاطمی یادگیری الکترونیکی را دارای سه خصوصیت انعطاف‌پذیری در انتخاب سرفصل‌های آموزشی، انعطاف‌پذیری در مکان و زمان و فعالیت محور بودن این نوع یادگیری معرفی کرد و افزود: تاکید ما در کنفرانس یادگیری الکترونیکی این است که آینده یادگیری به صورت الکترونیکی خواهد بود و روش‌های سنتی منسوخ خواهند شد.

مشکلی که در برگزاری دوره‌های الکترونیکی عموما اعلام می‌شود زیرساخت‌هاست. آنچانکه که دکتر محمدرضا بیک‌زاده، استاد دانشگاه مالزی، در این زمینه به آنا اعلام کرد: در اکثر کشورهای موفق در برنامه‌ریزی‌ها از بالا به پایین است و مدیران ارشد معمولا راه‌های جدید را می‌پذیرند و بعد به سطوح بعدی ابلاغ می‌کنند اما در ایران تحولات از پایین به بالاست و بعد باید مدیران اغنا شود که اصلاحات به وجود آورند که عموما کار سختی است و از آنجائیکه برنامه‌ریزی‌ها به این روش بلندمدت نیست و مدیران سلیقه‌ای عمل می‌کنند تسهیل امور و ایجاد زیرساخت‌ها در دوره‌ای قوت می‌گیرد و در دوره دیگر ضعیف می‌شود.

زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی

اما دکتر علی اکبر صفوی درباره آموزش الکترونیکی در کشور نگاه امیدوارکننده ای دارد و به آنا می‌گوید که از سال 82 بحث یادگیری الکترونیکی فعال بوده از این رو شناخت اولیه‌ای در این زمینه داریم. وی افزود: با وجود اینکه یادگیری الکترونیکی در ایران قدمتی 10 ساله دارد ولی به نظرم همانند خیلی از اقدامات دیگر مطالعات در سطح مدیریت کلان به اندازه کافی صورت نمی‌گیرد.

صفوی با اشاره به مشکلات آموزش الکترونیکی ادامه داد: این نشان می دهد که مهارت ها تمرین نشد و دومین اشکال هم این است که سیستم های نظارتی و مدیریتی کشور نحوه ارزیابی عملکرد و کیفی برنامه ها را به خوبی کار نکردند. در برخی موارد کتاب اسکن شده به عنوان محتوای الکترونیکی ارائه می شود.

بنیانگذار اولین دانشگاه مجازی با بیان اینکه تیمی که تقریبا از 12 سال قبل به طور جدی آموزش الکترونیکی را دنبال می کنند سنگ بنای انجمن یادگیری الکترونیکی را بنا نهادند، افزود: یکی از راههای بستر سازی و ترویج یادگیری الکترونیکی، برگزاری کنفرانس های یادگیری الکترونیکی است.

ارزش مدرک دوره‌های الکترونیکی

موضوعی که باعث اقبال کم از دوره های الکترونیکی شده، مدرک این دوره ها در مقاطع مختلف است که نمی توان آن را نادیده گرفت. دکتر مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم درباره اعتبار مدرک آموزش‌های مجازی به آنا اعلام کرد: در حال حاضر تمامی دوره‌های مجازی که رسماً از آموزش عالی مجوز می‌گیرند، مدارک آن‌ها دارای اعتبار بوده و فرقی با مدارک سایر آموزش‌ها ندارد و حتی بعضاً دانش آموختگان این آموزش‌ها توفیقات بهتری نیز برای رسیدن به مدارج بالاتر کسب می‌کنند. در حال حاضر فارغ‌التحصیلان دانشگاه پیام نور که دوره‌های مجازی را طی می‌کنند به خوبی در مقاطع تحصیلی بالاتر ورود پیدا کرده و این امر نشان می‌دهد این نوع آموزش‌ها در اصل بسیار کارآمد و موثر نیز هستند.

شریعتی نیاسر درباره برخی مشکلاتی که برای پذیرش فارغ‌التحصیلان دوره‌های مجازی در برخی دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: پذیرش این دانشجویان از ابعاد حقوقی، قانونی و اجتماعی و عرفی قابل بررسی است که در بعد حقوقی که توسط وزارت علوم تعریف می‌شود، همه فارغ‌التحصیلان آموزش‌های مجازی می‌توانند در دوره‌های بالاتر تحصیل کنند اما در بعد عرفی گاهی ممکن است برخی دانشگاه‌ها نپسندند که این نوع فارغ التحصیلان را درک کنند که البته باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.

مکانیزم جذب دانشجویان دوره های مجازی

مساله دیگری که درباره دوره های مجازی آموزشی وجود دارد، مکانیزم پذیرش آنهاست، از نظر قانونی همه دانشگاه‌ها در صورت تامین زیرساخت‌ها و ملزومات آموزش‌های مجازی می‌توانند همه دوره‌های این نوع آموزش‌ها را راه‌اندازی کنند.

در این باره شریعتی نیاسر معتقد است: در صورتی که زیرساخت‌های آموزش‌های مجازی نظیر تامین منابع، مدرسین، مسائل اینترنتی و الکترونیکی تامین شود، قطعاً این نوع آموزش‌ها مورد حمایت وزارت علوم خواهند بود، چرا که آموزش‌های مجازی به خوبی می‌تواند خلاء آموزش عالی در بخش‌های مختلف را پر کند.

معاون آموزشی وزیر علوم تصریح کرد: آموزش‌های مجازی قطعاً دارای امتیازات بسیاری است که اگر به آن‌ها بها بدهیم، مطمئناً نجات‌بخش خواهد بود و ما معتقد هستیم این نوع آموزش‌ها باید بتواند در همه مقاطع و رشته‌های تحصیلی ورود پیدا کند، اما همان‌طور که تاکید کردم باید خلاء و زیرساخت‌های آن تامین شود.