آیا ایران فرصت مشارکت در بازسازی عراق را از دست می‎‌دهد؟

به گزارش گروه رسانه های دیگر آنا، توجه به برون‌گرا بودن اقتصاد از شروط و لوازم مهم الگوی اقتصادمقاومتی است که زمینه رونق تولید و اشتغال داخلی و مستحکم کردن اقتصاد در برابر تهدیدات خارجی را فراهم می‌سازد. شناخت و شناسایی فرصت‌ها و نیازهای کشورهای مختلف و تطبیق آن با توانایی و ظرفیت‌های داخلی کشور و سپس پیوند زدن این دو با یکدیگر کارویژه اصلی برون‌گرایی اقتصاد است که از طریق دیپلماسی اقتصادی فعال و هوشمند تحقق می‌یابد.

در میان کشورهای مختلفی که توسعه روابط اقتصادی با آن‌ها می‌تواند از یک طرف منجر به رونق تولید و اشتغال داخلی گردد و از طرف دیگر جایگاه ایران را از لحاظ امنیتی و راهبردی ارتقا ببخشد، کشور عراق است. گسترش روابط اقتصادی با عراق از وجوه مختلف حائز اهمیت است که از جمله آن می‌توان به مسائل امنیتی منطقه، منابع مشترک (نفت و آب)، اشتراکات فرهنگی و مذهبی فراوان، دسترسی آسان و کم هزینه و همچنین شرایط خاص این کشور (مرحله پس از جنگ و بازسازی) که فرصت‌های زیادی را در بخش ساخت و ساز و عمرانی داراست، اشاره کرد.

نگاهی به کنفرانس بازسازی عراق

سیاست‌مداران این کشور با هدف جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و مشارکت سایر کشورها در بازسازی این کشور، قصد دارند کنفرانسی به همین منظور در کشور کویت برگزار نمایند. کنفرانس بازسازی عراق در تاریخ ۱۲ الی ۱۴ فوریه (۲۳- ۲۵ بهمن ماه) برگزار خواهد شد که ریاست آن را کویت، عراق، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بانک جهانی به طور مشترک برعهده خواهند داشت. بر اساس پیش بینی انجام گرفته در این کنفرانس حدود ۴۰۰ شرکت و ۷۰ کشور از سراسر جهان حضور خواهند یافت.

صندوق توسعه اقتصادی کویت در سندی که وبگاه «السومریه» آن را منتشر کرد، هدف از برگزاری این کنفرانس را جلب حمایت بین‌المللی از طرح‌های بازسازی و توسعه عراق، تقویت همکاری بین نهادهای کمک‌کننده ملی و موسسات توسعه بین‌المللی اعلام کرد. همچنین در این گزارش اعلام شده که این کنفرانس تحت ریاست امیر کویت برگزار خواهد شد.

بر اساس گزارش روزنامه فرامنطقه‌ای العربی الجدید به نقل از یک منبع آگاه، از ۸۰ کشور برای حضور در این کنفرانس رسما دعوت شده که تاکنون بیش از ۳۲ کشور موافقت خود را اعلام کرده‌اند. البته در این گزارش آمده که برخی از کشورها برای حضور در این کنفرانس خواستار ضمانت‌هایی در خصوص حفظ هویت مدنی این کشور و جلوگیری از به حاشیه رانده شدن آنان از دولت عراق شده‌اند.

در واقع نگرانی اغلب کشورها نادیده گرفته شدن آن‌ها در مقابل حضور کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، انگلستان و… و شرکت‌های بین‌المللی در این کنفرانس است چراکه به عنوان مثال به گفته سفیر آمریکا در عراق، قرار است ۱۰۰ شرکت بزرگ آمریکایی در این کنفرانس حضور یابند. همچنین معاون وزیر خارجه آمریکا در دیدار اخیر خود با وزیر خارجه عراق، از حضور هیئت بلندپایه آمریکایی به ریاست رکس تیلرسون، وزیر خارجه این کشور در کنفرانس بازسازی عراق، خبر داده است. مشابه اتفاقی که در کنفرانس‌های نفتی ۲۰۰۹-۲۰۱۲ عراق افتاد و با وجود حضور شرکت‌های مختلف از چندین کشور در این کنفرانس، در نهایت میادین نفتی بزرگ این کشور به چند شرکت بین المللی مانند اگزون‌موبیل آمریکا و بی‌پی انگلیس واگذار گردید.

اسامی کشورهایی که تاکنون حضور آنها در این کنفرانس قطعی شده، مشخص نیست اما کشورهایی مانند ترکیه، مصر و اردن از اعلام آمادگی خود برای حضور در این کنفرانس خبر داده‌اند و کشورهایی مانند روسیه نیز با پذیرش دعوت رسمی کویت در این کنفرانس حضور خواهند یافت.

عربستان نیز که پس افول داعش در عراق، سعی کرده با بهبود روابط اقتصادی خود مانند بازگشایی مرز خود با این کشور و همچنین اعزام گروه‌های اقتصادی مختلف به عراق، جایگاه خود را در آینده این کشور بهبود ببخشد، حضور خود در این کنفرانس را ضمنی تایید کرده است. این کشور با گذاشتن پیش شرط شفاف شدن محل هزینه‌کرد کمک‌های جمع‌آوری شده در این کنفرانس، نسبت به مصرف شدن بخشی از این مبالغ برای نیروهای بسیج مردمی عراق هشدار داده است.

اولویت‌های عراق برای بازسازی کدامند؟

کمیته ملی سرمایه‎‌گذاری عراق (NIC) پیش از برگزاری این کنفرانس، لیست پروژه‌های اولویت‌دار خود را منتشر کرده که در آن ۴۱ پروژه راهبردی و ۱۰۶ پروژه متوسط مقیاس وجود دارد. بخش‌های کشاورزی با ۸۶ پروژه متوسط مقیاس، بخش نفت و گاز با ۱۸ پروژه و حمل و نقل با ۱۶ پروژه به ترتیب بیشترین تعداد پروژه‌های اولویت‌دار را شامل می‌شوند.

در جدول زیر بخش‌های مختلف و تعداد پروژه‌های ارائه شده ذیل هر بخش نشان داده شده است.

در این لیست پروژه‌هایی مانند خط راه‌آهن شلمچه (ایران)- بصره به طول ۳۵ کیلومتر، خط راه‌آهن منذریه (مرز ایران) به بغداد و بزرگراه همین محدوده و پروژه‌های مختلف در استان‌های کربلا و نجف نیز دیده می‌شود.

همچنین عراق در این کنفرانس ۳ پروژه احداث و بازسازی پتروشیمی و توسعه ۵ میدان نفتی را ارائه خواهد کرد. در میان اولویت‌های مطرح شده از سوی عراق، احداث مسکن، هتل و مراکز تفریحی و تجاری در استان کربلا نیز دیده می‌شود. ساخت بیمارستان‌های ۶۰۰ تختی در کربلا، بغداد، موصل و ۴۰۰ تختی در شهر کوت نیز از جمله پروژه‌های معرفی شده در بخش سلامت هستند.

احیای ۱٫۵ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در ۷ استان از جمله نجف اشرف، نیز در قالب ۸۶ پروژه در لیست اولویت‌های عراق برای ارائه در کنفرانس بازسازی، دیده می‌شود.

برنامه ایران برای این کنفرانس چیست؟

ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق، در مصاحبه با ایرنا از حضور محمدجواد ظریف در این کنفرانس خبر داده است. با این حال جزییاتی از برنامه ایران برای حضور در این کنفرانس منتشر نشده و مشخص نیست همراهان وزیر خارجه ایران چه سازمان‌ها، اشخاص و شرکت‌هایی هستند. بر خلاف رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا که قبل از این سمت، سال‌ها جزء مدیران ارشد غول نفتی اگزون‌موبیل بوده و از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ نیز در رأس این شرکت قرار داشت، آقای ظریف سابقه و تجربه قابل ارائه‌ای در خصوص فعالیت‌های اقتصادی خصوصاً در عرصه بین المللی ندارد. از همین رو ضروری است که گروه همراه وی در این کنفرانس از فعالان و سرمایه‌گذاران اقتصادی باشند که نتایج بهتری از این کنفرانس حاصل شود.

نکته حائز اهمیتی که باید از سوی نمایندگان ایران در این کنفرانس مورد توجه قرار گیرد، گذر از نگاه سنتی به بازار عراق و توجه به پروژه‌های راهبردی و بلندمدت در این کشور است. رویکردی که ایران در قبال عراق در بخش اقتصادی تا کنون دنبال کرده، صرفاً صادرات اقلام مصرفی بوده و توجه چندانی به شیوه‌های دیگر روابط اقتصادی مانند تأمین مالی، مشاوره و آموزش، مشارکت در احداث خطوط تولید، فروش قطعات، خدمات پس از فروش و… نکرده است. حضور در بخش زیرساخت‌ها مانند حمل و نقل، مسکن، بیمارستان، مدارس و همچنین برنامه‌ریزی برای جذب گردشگر در بخش فرهنگی-مذهبی، سلامت، طبیعت و… از جمله مواردی است که در روابط ایران و عراق زیاد مورد توجه قرار نگرفته است.

وجود نگاه سنتی در روابط اقتصادی ایران و عراق موجب بی اعتمادی این کشور به برخی فعالیت‌های تجاری ایران نیز از بین برود؛ چرا که این کشور در سال‌های اخیر تمایل به راه‌اندازی برخی تولیدات در داخل کشور خود، مانند سیمان، لبنیات و…، پیدا کرده و سعی داشته با وضع تعرفه بالا مانع ورود کالا از ایران شود.

از طرف دیگر حضور رقبایی همچون ترکیه، چین، روسیه، آمریکا و عربستان در ماه‌های اخیر در عرصه‌های مختلف اقتصادی این کشور، ضرورت توجه به بهبود روابط و تدوین برنامه‌های راهبردی بلند مدت با عراق را برای ایران چندین برابر می‌کند. از این رو پیشنهاد می‌شود تصمیم‌گیران برنامه‌ریزی دقیق و صحیحی برای حضور و مشارکت در کنفرانس بازسازی عراق داشته باشند که در رقابت با سایر کشورها سهم متناسب با جایگاه راهبردی عراق برای ایران را بدست آورند.

منبع: عبارآنلاین