تاخیر اجرای «برای کلاه آهنی‌ها» برای رسیدن خانواده آقای وزیر!/ سردترین شب جشنواره فجر قبل از بارش برف

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری آنا، با وجود این‌که بودجه جشنواره سی‌وششم تئاتر فجر، معادل کل بودجه یکساله تئاتر است اما خروجی جشنواره تناسبی با 4 میلیارد تومان بودجه ندارد.

در حالی که بودجه اختصاص داده شده برای برگزاری 10 روزه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برابر با 365 روز سال است، اما شاهد تنوع و تکثر آثار در این رویداد مهم نبودیم.

با این‌که همواره گفته می‌شود جشنواره تئاتر فجر برآیندی از میزان توانایی‌ها و قابلیت‌های تئاتر کشور است اما در طول سال با تنوع بیشتری از آثار نمایشی گروه‌های نمایشی روبه‌رو هستیم، به طوریکه گویا بخش بین‌الملل تنها خراب کننده عنوان جشنواره است.

در شرایطی که اجراها همه شبیه به هم هستند و اثری جدید و قابل توجه به مخاطب ارائه نمی‌شود، طبیعی است که سرمایه‌گذاری و صرف انرژی گروه‌های نمایشی که تلاش می‌کنند با ارتقای سطح کیفی وتولید نمایش‌های جدید مخاطبان بیشتری به تئاتر بیاورند، در طول سال بی‌پاسخ بماند.

ارزیابی مسائل فرهنگی علمی‌ای است که در وهله اول مدیران هنری باید ار آن برخوردار باشئد. خروجی برگزاری رویداد فرهنگی باید با مشخص شدن نقاط ضعف و قوتش مسیری را فراهم آورد که کاستی‌ها را در دوره‌های بعد کمر‌نگ و کمر‌نگ‌تر کند. در حالی که در جشنواره تئاتر فجر با تغییر تیم اجرایی و دبیر جشنواره، در هر دوره بخش‌هایی کم و اضافه می‌شود و همین امر باعث می‌شود تا مشکلات دوره‌های پیشین دوره به دوره‌ انتقال یابد و استمرار داشته باشد.

دهمین شب اجراهای جشنواره تئاتر فجر، سردترین شب سالن‌ها شد

سی‌وششمین جشنواره تئاتر فجر شب گذشته 7 بهمن ماه که دهمین شب اجراها بود، سردترین شب خود را تجربه کرد. این سردی نه به دلیل برودت هوا بلکه به دلیل عدم مدیریت برگزارکنندگان جشنواره بوجود آمد.

تئاتر هنری زنده است و در هر لحظه ممکن است اتفاقی جدید روی دهد؛ بنابراین برنامه‌ریزی برای چنین اتفاق مهمی باید با نگاه ریزبینانه و دقت نظر مسئولان و برگزارکنندگان جشنواره همراه شود. در سی‌وششمین دوره جشنواره اجرای نمایش «شگ» به دلیل صدمه‌دیدن پای بازیگر زن نمایش سوئیس لغو شد و این اتفاق در حالی ادامه پیدا کرد که مدیران جشنواره هیچ اثر جایگزینی برای سالن چهارسو تئاترشهر نداشتند یا به دلیل نقص در برنامه‌ریزی به فکر اثری دیگر نیفتادند. با توجه به خالی ماندن تالار چهارسو طی یک روز این تنها مخاطبان نمایش بودند که متضرر شدند.

کمی آنطرف‌تر در تالار قشقایی نمایشی اجرا شد که حتی در روز نخست اجرایش هم مورد رضایت مخاطب قرار نگرفت. نمایش «دوستت دارم ترکیه» از آثاری بود که با اقبال خوبی از سوی تماشاگر روبه‌رو نشد و نتوانست در اجرای اثری درباره اتفاقات یک رختشوی خانه موفق باشد.

منافات عملکرد برگزارکنندگان با شعار جشنواره

برگزار کنندگان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هیچ تمهیدی در قبال تعهدی که باید نسبت به مخاطبانی که بلیت نمایش «شگ» را تهیه کرده‌اند نداشتند. اگرچه به مخاطبان اعلام شد که هزینه پرداختی بابت بلیت نمایش به آنها عودت داده می‌شود اما در این بین سوال اینجاست که مسئولیت زمانی که مخاطب برای رفتن به سالن متحمل شده و هزینه و معنوی را چه کسی پرداخت می کند؟

این صرفا مشتی از خروار است که نشان می‌دهد برگزارکنندگان تعهدی نسبت به مخاطب ندارند و باورها و عملکردشان برخلاف شعار جشنواره که «جشن گفتگوی تئاتر ایران» است. در چنین وضعیتی وقتی تعهدی در قبال این مسائل ندارند و احترام به مخاطب در اولویت قرار نمی‌گیرد چه گفتگویی میان جامعه، گروه‌های اجرایی و مسئولان این رویداد اتفاق می‌افتد؟

اگر به هر علتی، پیش‌آمدی برای گروه نمایشی روی دهد و حتی اجرای نمایشی کنسل شود، سیاست‌گذاران جشنواره صرفا به بازگشت هزینه پرداختی بسنده می‌کنند و خالی نگاه داشتن سالن در جشنواره‌ای که داعیه بین‌المللی دارد را واکنش لازم خود می‌دانند.

بی‌احترامی به وقت و ارزشی که مخاطب برای دیدن نمایش قائل شد

از دیگر انتقادها به نوع برگزاری جشنواره تاخیر در زمان اجراها به دلیل ورود خانواده رجال سیاسی یا دیگر مسئولان است که نظم جشنواره را بر هم می‌زند و وقت مخاطب را به هدر می‌دهد. این امر حتی در رسیدن به دیگر اجراها نیز مخاطب را دچار مشکل می‌کند و جشنواره تئاتر فجر را به جشنواره‌ای تشریفاتی که انتظار ورود فلان مدیر یا مسئول را می‌کشد، تبدیل می‌کند.

اجرای دوم نمایش «برای کلاه آهنی‌ها» یکی از این موارد است که به دلیل تاخیر ورود خانواده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سالن با تاخیر آغاز شد.

اگرچه پیش از این اعلام شده بود که قرار است سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از نمایش «برای کلاه‌آهنی‌ها» کاری از پژمان عبدی دیدن کند، اما به دلیل بازدید از اجرای «اپرای عروسکی خیام» که در تالار فردوسی روی صحنه بود؛ این امکان فراهم نشد و صرفا خانوادی وی به تماشای نمایش تالار سایه نشستند.

اگرچه این قانون همیشه بوده که با اعلام بازدید هر مدیر از آثار نمایشی، تئاترها باید طبق اعلام جشنواره روی صحنه روند و احترام به وقت مخاطب جدی گرفته شود اما این امر همواره مورد بی‌توجهی قرار گرفته می‌شود به طوری که مخاطبان حاضر در سالن‌ها – چه در سالن کوچک با 40 نفر مخاطب و چه در سالن‌های بزرگ با 250 مخاطب- باید نیم ساعت منتظر ورود مدیران و یا خانواده‌هایشان بمانند.

با اینکه همه فعالان این حوزه می‌دانند که تماشاگران تئاتر سرمایه اصلی آن هستند و همواره مایه دلگرمی گروه‌ها می‌شوند اما در زمانی که وارد سالن می‌شود و به تماشای اثری می نشیند، احترام به او در دستور کار قرار نمی‌گیرد.

از حق و حقوق مخاطبان تئاتر که بگذریم انتقادی نیز به تماشاگران نمایش‌های جشنواره تئاتر نیز وارد است. در گام نخست ایجاد ازحام و بی‌احترامی به مسئولان سالن‌ها همواره یکی از مسائل تکراری و زننده در جشنواره‌ها است اما اتفاق جدیدی که شب گذشته در تالار وحدت روی داد بی‌احترامی مخاطب ایرانی به گروه فرانسوی بود.

اگرچه نمایش‌های بخش بین‌الملل برخلاف خط داستانی که روابط عمومی از آنها به رسانه‌ها برای انعکاس خبری اعلام می‌‌کند نیست و مخاطب هر بار در مواجهه با نمایشی خارجی غافلگیر می‌شود، اما فحاشی به گروهی خارجی که این روزها میهمان جشنواره فجر است نیز رفتاری شایسته از سوی تماشاگر ایرانی نیست.