نقش رسانه‌ها در افزایش سواد سلامت جامعه

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، رضا تویسرکان‌منش در نشست بررسی نقش رسانه‌ها در افزایش سواد سلامت جامعه گفت: در اساس‌نامه سازمان بهداشت جهانی، سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی. یعنی افراد باید از نظر اجتماعی و روانی نیز در سلامت کامل قرار داشته باشند. طی سال‌ها دانشگاه‌های پزشکی آموزش دادند که به بیمار به عنوان یک فرد نگاه شود و از جامعه جدا کنند. در صورتی که سازمان بهداشت جهانی در این تعریف که در سال ۱۹۴۸ میلادی اعلام شده، انسان سالم را از نظر جسمی و روانی و اجتماعی بررسی می‌کند.

وی افزود: هدف ما در بهداشت و درمان این است که سطح سلامت انسان‌ها را بالاتر ببریم. یعنی افراد آن‌قدر توانمند شود که روی سلامت خود در شرایط اقتصادی و اجتماعی مختلف مسلط باشند و شاخص‌های سلامت را به حداکثر برسانند.

مدیر مسئول پایگاه خبری تندرست نیوز ادامه داد: ارتقای سلامت و توانمندسازی افراد می‌تواند از طریق آموزش‌های سلامت اتفاق بیفتد. در این آموزش‌ها گفته می‌شود که فرد باید یادگیری‌هایی داشته باشد که به سطح مهارت و عملکرد و سبک زندگی افراد برسد. این آموزش سلامت منجر به ارتقای سلامت خواهد شد.

تویسرکان منش بیان کرد: آموزش سلامت فقط ارائه جزوه و غیره نیست، بلکه باید به مسائل محیطی و اجتماعی و اقتصادی نیز پرداخت. بخش کوچکی از سلامت در اختیار وزارت بهداشت است و عمده سلامت مردم خارج از اختیارات وزارت‌خانه است. اگر آلودگی به هر دلیل در هوا باشد، این آلودگی هوا تاثیر مستقیم بر سلامت جسمی و روانی مردم می‌گذارد. اگر اقتصاد به هم بخورد و سطح درآمد کاهش پیدا کند، منجر به استرس شده و سلامت روانی فرد را مختل می‌کند.

وی اظهار کرد: نمی‌توان یک فرد را فقط به عنوان یک جسم در نظر گرفت و شرایط اقتصادی و اجتماعی بر سلامت افراد تاثیر دارد.

تویسرکان منش با بیان این‌که آموزش سلامت باید منجر به سواد سلامت شود، ادامه داد: سواد سلامتی مجموعه‌ای از دانش و مهارت به علاوه انگیزه است که در افراد ایجاد می‌شود تا بتواند از خود مراقبت کند. سواد سلامت می‌تواند تغییر در سبک زندگی و رفتارهای اجتماعی افراد باشد. بالا رفتن سواد سلامت باعث افزایش تندرستی جامعه خواهد شد.

مدیرمسئول پایگاه خبری تندرست نیوز گفت: ارتقای سلامت فراتر از آموزش سلامت و پیش‌گیری از بیماری‌ها است. رویکرد پزشکی فقط فیزیولوژی را می‌بیند و باید به شیوه رفتاری و سبک زندگی و رویکردهای اجتماعی و محیطی رسید. جدیدترین رویکرد در جهان، رویکرد اجتماعی سلامت است.

وی ادامه داد: هرچند رشته‌های تخصصی اجتماعی پزشکی وجود دارد، اما این پزشکان رویکرد فیزیولوژیک و پزشکی را دارند و ارتباط رویکرد پزشکی با رویکرد اجتماعی کم است. اگر نتوانیم عوامل بیرونی و رفتارهای اجتماعی و عوامل محیطی را کنترل کنیم، هرچقدر برای سلامت هزینه کنیم، به هدر خواهد رفت.

تویسرکان منش با بیان این‌که رسانه با توجه به قابلیت‌های بی‌نظیرش می‌تواند به عنوان یک مکانیسم ارتباطی نقش مهمی را در زمینه سلامت ایفا کند، اظهار کرد: رسانه تاثیر مستقیم یا منفی روی سلامت دارد و همه حرفه‌‌ای‌های بهداشت و درمان به قدرت سلامت برای بهبود زنگی مردم اذعان دارند. در این بین رسانه‌ای می‌تواند موثر باشد که خصلت‌های خاصی داشته باشد. رسانه باید شفاف عمل کند. در زمینه بهداشت و درمان مشکلات بسیاری وجود دارد. به طور مثال خبری به صورت ناقص و مبهم از یک موضوع پیچیده منتشر می‌شود که می‌توان تاثیر آن را در جامعه دید.

مدیر مسئول پایگاه خبری تندرست نیوز گفت: شفافیت در کار رسانه بسیار اهمیت دارد و بسیاری از اخباری که منتشر می‌شود برای مردم مبهم است. چند سال پیش گفته شد که درمان قطع نخاع از طریق پیوند سلول‌های بنیادی پیدا شده است که سیلی از حضور مردم از سراسر دنیا به کشور آمدند که چه معجزه‌ای اتفاق افتاده که می‌توان نخاع قطع شده را درمان کنید؟ بعدها که تخصصی‌تر دنبال کردیم دیدیم که فقط در چند مورد خاص بعد از سال‌ها معالجه، آثاری از بهبود مثل حرکت دادن یک انگشت پا پیدا شده است. این خبر حتی از صدا و سیما هم پخش شد و تاثیر عمیقی داشت که دیگر کسی باور نمی‌کرد این خبر درست نباشد.

وی افزود: بحث صداقت نیز در رسانه‌ها بسیار اهمیت دارد. گاهی برخی مطالب جعلی و اثبات نشده نیز توسط رسانه‌ها منتشر می‌شود که برای جلب مخاطب است. این اشتباهات مسلم علمی توسط برخی رسانه‌ها منتشر می‌شود و مردم را دچار اشتباه می‌کند. اگر فقط قدری از دانش را به افراد بدهیم، حس می‌کند همه چیز را می‌داند و بعد به دیگران نیز توصیه می‌کند. بنابراین اگر دارویی در سرطان یا مورد خاصی تاثیر دارد، باید این نوع خاص اشاره شود.

تویسرکان منش با اشاره به اهمیت رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی اجتماعی گفت: امروزه بخش زیادی از اطلاعات سلامت از طریق اینترنت در دسترس مردم قرار می‌گیرد. توسعه اینترنت به عنوان یکی از معجزات قرن اخیر باعث تغییر خیلی چیزها شده که دست‌یابی به اطلاعات نیز از این جمله است. افراد در هر ساعت شبانه روز و با هر سطح سوادی می‌توانند در اینترنت جست‌وجو کنند و اطلاعات مورد نظر را پیدا کنند.

مدیر مسئول پایگاه خبری تندرست نیوز در ادامه این نشست درباره اطلاعات نادرست اینترنت بیان کرد: این فضا مملو از اطلاعات نادرست است. گفته می‌شود ۵۰ درصد اطلاعات سلامت در اینترنت غیر معتبر هستند. حتی برخی از مقالات به سایت‌های معتبر و غیر معتبر اشاره کردند. اطلاعات غیر معتبری که منتشر می‌شود متاسفانه بر اساس مطالعات، مبنای رفتار قرار می‌گیرد و انسان‌ها بر مبنای آن نگران شده و عمل می‌کنند و خیلی از حوادث سلامت به همین علت اتفاق می‌افتد.

وی افزود: برخی از این اخبار غیر موثق واقعا خطرناک است و باعث شکل‌گیری رفتار انسان‌ها می‌شود. هرچه سطح تسهیلات و مسائل اجتماعی افراد کمتر باشد، اثرپذیری افراد بیشتر می‌شود. تحقیقی انجام شده بود و گفته بودند که ۹۰ درصد افراد از اطلاعاتی که از اینترنت کسب می‌کنند راضی هستند. باید بتوانیم از اینترنت و رسانه به نحو مطلوب و در راستای افزایش سواد سلامت استفاده کنیم. باید به مردم آموزش داده شود که از اطلاعات نادرست استفاده نکنند.

صاحب امتیاز پایگاه خبری تندرست نیوز در ادامه از راه اندازی بخش «شایعات سلامت» در پایگاه خبری تندرست نیوز خبر داد و بیان کرد: برخی از شایعات که در حوزه سلامت منتشر می‌شود از امروز در تندرست نیوز مطرح شده و توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی به آن پاسخ داده می‌شود. این شایعات دسته‌بندی و ارجاع شده و به هیئت علمی داده می‌شود تا ویرایش شده و پاسخ داده شود.

تویسرکان منش همچنین از راه اندازی سرویس «نظارت و ارزیابی» در این پایگاه خبری خبر داد و گفت: در بخشی با عنوان «پژواک» از مردم می‌خواهیم که تجربه‌های خود را در سیستم‌های بهداشتی و درمانی برای ما بنویسند. آن‌جاها که مثبت است را در سایت می‌گذاریم و آن‌جاها که گلایه است با حذف اسم در سایت منتشر می‌کنیم. این موضوع فشاری را بر سیستم بهداشت و درمان وارد می‌کند تا فکری برای گلایه‌ها انجام بدهد. موضوع دیگری که قصد راه اندازی آن را داریم، بحث رتبه‌بندی مراکز درمانی از طرف مردم است. یعنی هر مرکزی که بخواهد وارد این پروسه می‌شود تا بر اساس شاخص‌هایی رتبه بندی شوند. در نتیجه پژواک و نظارت مردمی باعث رتبه بندی بیمارستان‌ها بر اساس نظر مردم خواهد شد.

مدیر مسئول پایگاه خبری تندرست نیوز بیان کرد: اگر این کار راه بیفتد، یک کار نظام مند و سیستماتیک خواهد بود که مردم در آن نقش دارند. حتی مردم می‌توانند پزشکان را رتبه‌بندی کنند که به طور مثال در کدام بیمارستان، کدام پزشک چه عملکردی داشته است. در نتیجه مردم با این روش حق انتخاب پیدا می‌کنند.