در باب اهمیت جایزه‌ای به نام محمد(ص)؛ مسلمانان هویت علمی خود را باز یابند

کار سرمایه‌داران افسارگسیخته جهان بدون خاورمیانه راه نمی‌افتد. ضمن اینکه از هرحیث که نگاه کنیم، این منطقه سوق‌الجیشی‌ترین منطقه جهان است. براساس اتفاق و حادثه، صهیونیست‌ها فلسطین را تصاحب نکرده‌اند و سلیقه‌ای و اتفاقی نبوده که استعمارگران تور استثماری خود را در این جغرافیا پهن کرده‌اند. القاعده و داعش و بوکوحرام و ده‌ها گروه کوچک و بزرگ سلفی، وهابی همگی شبیه به افعی‌هایی هستند که از آستین آمریکا و اسرائیل بیرون آمده‌اند. نقطه اشتراکی که همه این افعی‌های دست‌ساز را به هم پیوند میزند، حرکت‌های تروریستی و حمله و ارعاب است. به اسم اسلام به مردم بی‌پناه حمله می‌کنند و اسم دین مبین و صلح را با جنگ و خون و سربریدن مترادف می‌کنند. در اینجا هم‌آوایی رسانه‌های فراگیر را دستکم نگیرید. خوب که نگاه کنید می‌بینید رسانه‌ها خود جزئی از پروژه اسلام هراسی‌اند و مدام کاری می‌کنند که نام پیامبر اسلام، آوای الله اکبر و لااله الا الله، انفجار و سر بریدن و خونریزی و حمله به بیگناهان را تداعی کند. به واسطه عملکرد رسانه‌ای غربی‌ها، هرجا صحبت از اسلام به میان می‌آید بلافاصله تصویری از جنگ و ناامنی و خونریزی در ذهن مخاطب تداعی می‌شود.

از اینها بدتر این است که رسانه‌ها جا انداخته‌اند که کشورهای اسلامی علاوه بر بحران‌های سیاسی و اخلاقی و عقیدتی گرفتار عقب‌ماندگی علمی و فناوری هم هستند. این معنی را به خورد جهان داده‌اند که مرکز علم در آمریکا و اروپاست و هرچه از این مرکز دور می‌شویم، خرافات و نادانی قدرت می‌گیرد. این فرض چنان بدیهی شده است که اگر دانشمندی مسلمان ببینند به آن به دیده اعجاب و خلاف‌آمد عادت نگاه می‌کنند. در ازایش مسلمان اسلحه به دست خشن، چهرهای عادی است انگار.

حقیقت این است که ما مسلمانان در این روزگار گرفتاری‌ها و مشکلات فراوانی داریم که اگر هوشیارانه و خردمندانه با آنها مواجه نشویم و اگر با تکیه بر علم و عقل فرد فرد مسلمانان نتوانیم حل و فصلشان کنیم، هویت و موقعیت جهانی‌مان را بحران جدی مبتلا می‌شود و حیثیت فردی و جمعی ما به خطر می‌افتد. از خاطر نباید دور نگه داشت که آنچه امروز اتفاق می‌افتد و در صدر اخبار می‌نشیند، مبتنی بر نقشه‌ها و دسیسه‌های حساب شده دشمنان است که رخ می‌نماید. جدای از این تحلیل، خبرهای موثق و قابل استنادی وجود دارد که به ما نشان می‌دهد آمریکا و اسرائیل در پی تضعیف و تحدید «اسلام» بوده‌اند و از سال‌ها پیش در اتاق‌های فکر خود برنامه ریخته‌اند و مقدماتی فراهم آورده‌اند تا قوه و فعل مسلمانان را به حداقل برسانند.

در چنین شرایطی، یادآوری سوابق علمی و تمدنی مسلمانان در سده‌های قبل اگرچه خوب است و تا حدودی می‌تواند اعتمادبه‌نفس آسیب‌دیده جوامع اسلامی را ترمیم کند، اما ما نیاز به کارهایی جدی‌تر و امروزی‌تر داریم. با بازخوانی مکرر صفحات زرین تاریخ شاید بتوانیم برای مسلمانان ایجاد انگیزه کنیم تا بار دیگر همت کنند و مرزهای دانش را درنوردند، اما کار مهم‌تر و جدی‌تر این است که ما با هوشیاری و زیرکی و کیاست دینی، کاری کنیم که مردم دنیا با چهره واقعی مسلمانان آشنا شوند.

چهره واقعی مسلمانان ربطی به آن ساخته‌های دروغین سیانان و فاکس‌نیوز و از این قبیل رسانه‌ها ندارد، بلکه ما هم مثل همه مردمان دنیا آمیخته‌هایی از داشته‌ها و نداشته‌ها، ضعف‌ها و قوت‌ها و بایدها و نبایدها داریم. مسلمان‌ها هم دانشمند دارند و اتفاقا دانشمندان مسلمان توانسته‌اند گام‌های بلندی بردارند و خدمات ارزنده‌ای به علم کنند. اینکه دنیای امروز وامدار عالمان مسلمان در قرون میانه است، تقریبا بدیهی است. از آن دوره به اینطرف گرفتاری‌های ریز و درشتی داشته‌ایم که ما را از آن راه و روش درست و دینی‌مان دور کرده. عقل حکم می‌کند دوباره به تولید علم و ثروت روی بیاوریم. اینجا بحث فردی نیست. بالاخره بعضی مسلمانان از نظر فردی اتفاقا موقعیت ممتازی دارند. نکته اینجاست که جامعه اسلامی باید همت کند و به سمت تولید علم و ثروت برود. راز برآمدن دوران شکوهمند طلایی علم، تنها و تنها یک چیز بود؛ گرد نام پیامبر صلح و محبت به سمت تعالی حرکت کردن. بله؛ ایرانیان مسلمان و جهان اسلام آنچنان با اعتقاد به رحمانیت دین تازهشان به پیش می‌تاختند که شور و شوقی وصف ناشدنی پیکره فرهنگ تازه‌شان را در بر گرفته بود. ارابه تاریخ در مسیری هموار افتاده بود و شتابان به سمت روزهای روشن حرکت می‌کرد. حضرت محمد مصطفی(ص) به پیروانش آموخته بود که: «هر چیزى راهى دارد و راه بهشت دانش است.» هزاران کتاب و پژوهش و دستاورد و اختراع و یافته بی‌نظیر علمی حاصل این دوره بود و آنان که مومنانه در مسیر دانش قدم نهاده بودند، محیط زندگی انسان‌ها را نورانی‌تر و خواستنی‌تر کردند؛ اما بزرگترین آسیب همین‌جاست که داشته‌هایمان را مدت‌های مدید فراموش کردیم و یادآوریاش را درمان دردهایمان نمی‌دانستیم.

اینها را گفتم تا بگویم اکنون حواسمان جمع‌تر شده است. اتفاقات تازه‌ای افتاده. مدتی است که جمهوری اسلامی ایران با شتاب علمی بالایی که طی چند سال اخیر نصیبش شده، دست به کارهایی زده کارستان. در کنار دستاوردهای دانشمندان خود، نوآوری‌هایی هم برای جامعه اسلامی دارد، مثلا نمونه‌اش راه‌اندازی جایزه مصطفی(ص) است که همانا نشان عالی علم و فناوری در جهان اسلام شناخته می‌شود. تازه دو دوره‌اش برگزار شده. هنوز جوان است و برای خودنمایی هرچه بیشتر و بهترش نیاز به کمی زمان دارد. با توجه به آنچه در بالا گفتیم، اهمیت برگزاری این رویداد، دلایل راه‌اندازی‌اش و اهمیت تداومش بیشتر برایمان آشکار می‌شود. این جایزه به دانشمندان مسلمان یا غیرمسلمانان تابعه کشورهای مسلمان اهدا می‌شود. مبلغش هم کم نیست؛ 500 هزار دلار به هر برگزیده و از طریق سنت اسلامی وقف.

با همه این اوصاف، اصل ماجرای این جایزه پر کردن فاصله‌ای است که جوایز و تبلیغات غربی‌ها طی چند دهه اخیر ایجاد کرده‌اند. شرایط طوری شده بود که انگار همه کارهای خوب و مهم علم و فناوری دنیا را غربی‌ها و غیرمسلمانان می‌کنند و لاغیر؛ اما جایزه مصطفی(ص) نشان داد که مسلمانان یا بهتر بگویم جوامع اسلامی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و دست‌پرورده‌هایشان کارهای سترگی کرده‌اند. گره زدن نام پیامبر عظیم‌الشان اسلام با علم فناوری، قدمی است که می‌تواند ما را به مقابله با دسیسه‌های دشمنان بکشاند و دنیا را به آشتی نزدیکتر کند. علاوه بر اینها حقیقت دین اسلام نیز دستور موکد داده و ما را ترغیب کرده تا علم را بیاموزیم و عالمان را تکریم کنیم. جایزه مصطفی نهالی است که باید آبیاری شود، باید از آن نگهداری کنیم، باید مراقبش باشیم تا انشاءالله سال‌های آتی به بار بنشیند. در این جایزه نوعی فرهنگ‌سازی و خیرخواهی هم ضمیمه است و می‌تواند عالمان جوان جوامع اسلامی را وادارد تا با نشاط و انگیزه بیشتر ماموریت‌های علمی خود را دنبال کنند. این جایزه نه سیاسی است و نه متعلق به یک کشور، بلکه متعلق به جهان اسلام است و البته آثار خیرش به دنیا می‌رسد. شکی نیست که با اعتباربخشی مناسب و به موقع به جایزه مصطفی(ص)، روزهای جهانی‌شدنش را می‌شود جلو انداخت و آنگاه دیری نخواهد پایید که همه دانشمندان و اهالی علم جهان، آرزوی داشتن این نشان عالی را در کارنامه زندگیشان در سینه خواهند داشت. وقت آن رسیده است که دنیا بار دیگر بداند که حقیقت آیین مسلمانی بر مسیر شکوفایی و آرامش و مهربانی استوار است؛ پس بهترین بهانه برای فهماندن این حقیقت نشان دادن علم نافعی است که پیامبر اعظم حضرت محمد مصطفی(ص) بر آن تاکید داشته است.
*دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان