ایذه شهر سنگ‌نگاره‌های تاریخی

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، ایذه که پیش از دوره پهلوی به مال امیر مشهور بود، از شهرهای استان خوزستان است که از دوره عیلامی‌ها برجای مانده است. باتوجه به این‌که اولین حجاری‌های ایران باستان در ایذه انجام می‌شده، این شهر را شهر نگارکنده‌های سنگی و صخره‌ای ایران نیز می‌شناسند.

حجاری‌های این شهر را می‌توان به عیلام قدیم و نو تقسیم کرد که دوره عیلام قدیم به سلسله سیمشکی متعلق است. در عیلام قدیم مناطق تاریخی چون نقش برجسته شاهسوار، سلسله سیمشکی و نقش برجسته خونگ اژدر وجود دارد و در عیلام نو کول فره (کول فرح)، روستای کهباد یک و اشکفت سلمان وجود دارند.

اشکفت سلمان: نیایشگاه تاریشا یا اشکفت سلمان، بزرگ‌ترین خط نوشته میخی ایلام‌ نو را در خود جا داده است. در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که دو تای آن داخل غار و دو تای دیگر در خارج از غار دیده می‌شود. بزرگ‌ترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار موجود است که از زمان «شاهک عیلامی» به جای مانده و همچنین برای نخستین بار حضور مصور زن، دوشادوش مرد در نقش برجسته‌های این غار دیده شده است.

کول فرح: سنگ‌‌نگاره کول فرح شامل ۶ نقش برجسته است که به دوران عیلامیان (ایلام کهن) تعلق دارد و با توجه به تصاویری که در این سنگ‌نگاره نقش بسته و بقایایی همچون گورها، کانال آب، ساختمان‌ها و مناطق دیده‌بانی که از محل زندگی مردمان آن روزگار در میان کوه‌ها باقی مانده، می‌توان گفت این محل پرستشگاه نارسینا (یکی از خدایان ایلامی) بوده است.

از دیگر بخش‌های تاریخی این شهر قدیمی، پل شالو، شیرهای سنگی بردشیر (تندیس‌هایی از جنس سنگ)، مجسمه ایاپیر و پل ایذج است که از ویژگی های این پل جنس آن است که از سنگ و ملات ساروج بوده و بر روی بستر رودخانه‌ای خشک و بسیار عمیقی بنا شده‌ است. همچنین گفته می‌شود که در ایذج آتشکده‌ای قرار داشته که تا زمان هارون الرشید روشن بوده است.

اگر در محوطه‌های تاریخی این شهر گشتی بزنیم بردگوری‌ها (بردگوری همان سنگ گبری‌ها بر گورهای باستانی است که به دلیل اعتقاد زرتشتیان بر مقدس بودن خاک، مردگان را در محفظه‌های سنگی دفن می‌کردند) است که کوه‌های ایذه و بختیاری حکایت از جایگاه دین در میان اهالی این شهر پیش از اسلام و در ایران باستان داشته است.

باتوجه به زیبایی‌های خاص و منحصربه فردی که استان خوزستان دارد، طبیعی است که در شهر زیبایی چون ایذه با مناطق دیدنی بیشتری روبه‌رو شویم. در این بین می‌توان به منطقه باجول (در جنوب شهر ایذه) به عنوان یکی از مناطق گردشگری ایذه اشاره کرد که به یک قطب گردشگری تبدیل شده است. نقش برجسته باجول از دوران شاهان محلی الیمایی در دوره امپراتوری اشکانی بر جای مانده است.

البته ضمن اشاره به ویژگی‌ها و جاذبه‌های دیدنی شهر ایذه باید به برخی اتفاقات ناگوار آن نیز اشاره کرد و متذکر شد که اگرچه سنگ‌نگاره‌ها از مشخصه‌های زندگی قوم بختیاری در شهر ایذه است، اما متاسفانه تاکنون شاهد تخریب‌ها و حفاری‌های غیرمجاز زیادی در این منطقه نیز بوده‌ایم که صدمات جبران‌ناپذیری را به میراث فرهنگی وارد کرده است. در این میان می‌توان به منفجر شدن معبد باستانی شمی (خاستگاه مرد پارتی) به دست تعدادی از قاچاقچیان، تخریب شیر‌های سنگی و بخشی از ارگ تاریخی دوره اتابکان و فروریختن کوشک نورآباد ایذه اشاره کرد.

از جاذبه‌های طبیعی این شهر می‌توان به دشت سوسن و وجود تالاب میانگرا با پوشش‌های جانوری اردک مرمری، اردک سرسفید و غازپیشانی سفید کوچک، اردک نوک‌پهن، فلامینگو، گاو چرانک، لک لک سفید و لک لک سیاه اشاره کرد که زمینه کشت گندم، جو، ماش و برنج را برای روستاهای مجاور خود فراهم کرده است. در میان البته می‌توان ایجاد شرایط کشاورزی را یکی از زمینه‌های خطرآفرین تالاب نیز دانست چراکه ورود پساب‌های کشاورزی درون تالاب باعث آلودگی آن شده است.

از آنجا که این شهر در 835 متر از سطح دریا قرار گرفته و از شهرهای باران‌خیز است، نوع زندگی مردم بر پایه کشاورزی بنا نهاده شده و طبیعتا بومیان این منطقه از این طریق بیشترین بخش هزینه‌های خانواده خود را تامین می‌کنند. کشت میوه‌های منتوع مانند سیب، گلابی و گیلاس از جمله پتانسیل‌های موجود در مناطق سردسیر بخش دهدز محسوب می شود. همچنین در مناطق نیمه گرمسیری نیز علاوه بر کشت محصول زیتون مرکباتی مانند گونه‌های مختلف پرتغال، نارنگی، گریپ فروت و لیموترش کشت می‌شود.