رنگرزی منسوجات پشمی با کمک نانوذرات سه‌کاره

به گزارش گروه علم و فناوری آنا از ستاد ویژه توسعه نانو، رنگرزی یکی از مراحل مهم در تولید منسوجات است. به‌ طور کلی رنگ در دید اول تاثیر زیادی روی انتخاب خریدار دارد. از این‌ رو، تلاش‌های زیادی برای بهبود کیفیت رنگرزی منسوجات مختلف انجام ‌شده است. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به فعالیت‌هایی در جهت افزایش ثبات رنگی منسوجات رنگ شده اشاره کرد. امروزه فناوری نانو به علت برخورداری از ویژگی‌های منحصر به‌فرد، کاربرد بسیاری در صنعت رنگرزی منسوجات یافته است.
دکتر مجید منتظر ضمن تاکید بر لزوم حفاظت از محیط‌زیست و جایگزینی مواد شیمیایی مضر با مواد دوستدار محیط‌‌زیست در رابطه با اقدامات صورت گرفته در این طرح گفت: «در جهان امروز نگاه ویژه‌ای برای جایگزینی مواد شیمیایی و همچنین کاهش مراحل فرایندهای شیمیایی از قبیل رنگرزی و تکمیل منسوجات به دلیل مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی وجود دارد. در این پروژه نانوذرات اکسید مس با استفاده از یک روش ارزان و دوستدار محیط‌زیست سنتز شده است. سپس از همین نانوذرات به‌ منظور رنگرزی پارچه پشمی استفاده‌ شده است.»
وی در ادامه افزود: «نانوذرات اکسید مس علاوه بر اینکه موجب ایجاد طیف‌ مختلفی از رنگ قهوه‌ای در پارچه می‌شود، خواصی دیگری نظیر ضدباکتری و ضداشعه فرابنفش را نیز به پارچه القاء می‌کند. مورد حائز اهمیت دیگر، ثبات رنگ در برابر شست‌وشو، مالش و نور است.»
به‌منظور سنتز نانوذرات اکسید مس از یک روش ارزان و دوستدار محیط‌زیست استفاده شده است. بدین منظور از خاکستر حاصل از سوختن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه اشنان به‌عنوان ماده قلیایی برای احیای نمک مس استفاده شده است.
در این پژوهش پس از سنتز نانوذرات اکسید مس روی پارچه پشمی، حضور این نانوذرات به کمک روش‌هایی نظیر پراش پرتوایکس، آنالیز عنصری و تصاویر میکروسکوپ الکترونی تایید شده‌اند. سپس خواص القاء شده به پشم از قبیل خواص ضد اشعه فرابنفش و ضدمیکروب نیز مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. برای بررسی خواص رنگی نیز از دستگاه طیف نگار نوری استفاده شده است.
بر اساس نتایج حاصل‌شده، نمونه‌های رنگرزی شده توسط اکسید مس از خواص ضد باکتری نسبت به دو نوع باکتری گرم مثبت و گرم منفی به ترتیب به میزان 94/2 درصد و 98 درصد برخوردار بودند. این خاصیت پس از پنج بار شست‌وشوی پارچه نیز کماکان حفظ شده است. همچنین این پارچه‌ها از 20/57 تا 86/21 درصد خاصیت محافظت در برابر اشعه فرابنفش نیز برخوردار بوده‌اند.
این پژوهش حاصل تحقیقات علی بشیری رضایی، دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر مجید منتظر، عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر تهران و مشاوره دکتر مهناز محمودی راد، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.