وضعیت آموزشی دانشگاه آزاد به روایت آمار/ در رشته‌های بدون‌آزمون بی‌ضابطه عمل شده است

دکتر امیررضا شاهانی، سرپرست مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی است، او که به تازگی این مسئولیت را عهده‌دار شده، درباره فعالیت مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی و وضعیت رشته‌ها و دانشجویان این دانشگاه با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا به گفت‌وگو نشسته است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:

مهمترین فعالیت مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد چیست؟

شریان ورودی دانشگاه آزاد اسلامی مرکز سنجش و پذیرش است، پذیرش دوره‌های کاردانی، کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری در زیر‌گروه‌های مختلف آزمایشی از طریق این مرکز انجام می‌شود. دانشگاه آزاد اسلامی هم بزرگترین دانشگاه حضوری جهان است که 1.5 میلیون دانشجو و 503 واحد در سراسر کشور دارد و در همه رشته‌های پزشکی، غیرپزشکی و زبان‌های خارجی دانشجو می‌پذیرد.

یکی از اولویت‌های اصلی مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی، ارتقای کیفیت دانشجوی ورودی است. یکی از شاخصه‌های ارتقاء این است که کیفیت دانشجویان ورودی را بالا ببریم. هر چه دانشجوی بهتری جذب کنیم، رشد کیفیت بهتر رقم می‌خورد. در این زمینه بررسی‌های لازم را انجام داده‌ایم و بر مبنای آن سیاست‌گذاری کرده‌ایم. در این راستا با همکاری مدیریت دانشگاه اولین همایش مخصوص رتبه‌های بالای هزار کنکور سراسری را اخیرا برگزار کردیم که با استقبال خوبی مواجه شد. تور گردشی از واحد علوم تحقیقات برای شرکت‌کنندگان فراهم شد تا امکانات دانشگاه آزاد اسلامی را معرفی کنیم. حتی برخی از رتبه‌های برتر بعد از این همایش مصاحبه کرده بودند که نظرشان درباره دانشگاه آزاد عوض شده است.

وضعیت رشته‌های بدون‌آزمون دانشگاه آزاد به چه صورتی است؟

در گذشته در رشته‌های بدون آزمون، کارشناسی عمل نشده است. در رشته‌های بدون‌آزمون اگر جایی 200 ظرفیت وجود دارد، سایت باز می‌شود و 200 نفر ثبت‌نام می‌کنند و ظرفیت پر می‌شود! درصورتیکه معنی رشته بدون‌آزمون این نیست؛ باید دانش‌آموزان قوی‌تر با سوابق تحصیلی بهتر را جذب کنیم، این یکی از برنامه‌های ماست.

از سال بعد پذیرش بر‌اساس سوابق تحصیلی صورت می‌گیرد. در مقطع کارشناسی از طریق کنکور دانشجو می‌گیریم. در گروه تجربی به علت ظرفیت محدود برخی رشته‌ها، بسیاری از رتبه‌های خوب، جذب دانشگاه آزاد اسلامی می‌شوند. برای جذب بیشتر دانش‌آموزان برتر، مشوق‌هایی را در نظر گرفتیم و برای ورودی‌های امسال عملی خواهد شد.

در انتخاب رشته‌های بدون‌آزمون بدون‌ضابطه عمل شده است. باید بررسی کنیم کدام رشته باآزمون و کدام بدون‌آزمون باشد. روال و قاعده‌ای می‌گذاریم تا مکانیزیمی ایجاد شود و با آن مکانیزم‌ها سنجیده شوند. نباید اینگونه باشد که رئیس واحدی نزد رئیس دانشگاه برود و بگوید که مثلا می‌خواهیم در این رشته بدون‌آزمون جذب کنیم.

ظرفیت پذیرش دوره‌های مختلف دانشگاه امسال چقدر است و چه تفاوتی با سال گذشته کرده است؟

امسال در دوره‌های کارشناسی و کاردانی دانشگاه آزاد اسلامی 827 هزار نفر ظرفیت پذیرش داشتیم، از این تعداد 250 هزار نفر کارشناسی پیوسته، 175 هزار نفر کارشناسی ناپیوسته، 197 هزار کاردانی پیوسته و 175 هزار داوطلب در کاردانی ناپیوسته جذب می‌شوند که همه این‌ها مربوط به رشته‌های بدون‌آزمون است. 30 هزار نفر هم ظرفیت رشته‌های باآزمون دانشگاه آزاد اسلامی است که از طریق کنکور سراسری جذب دانشگاه می‌شوند.

آمارهای سال 95 اما نشان می‌دهد که در دانشگاه آزاد اسلامی از 250 هزار نفر ظرفیت پذیرش در کارشناسی، 157 هزار نفر یعنی 45 درصد در رشته‌های باآزمون و بدون‌آزمون دانشجو جذب شده‌اند، در کارشناسی ناپیوسته از 175 هزار نفر ظرفیت پذیرش 77 هزار، در کاردانی پیوسته از 197 هزار ظرفیت پذیرش 105 هزار و در کاردانی ناپیوسته از 175 هزار ظرفیت پذیرش 13 هزار نفر جذب شد‌ه‌اند.

96 درصد ظرفیت پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی در رشته‌های بدون‌آزمون است. این میزان پذیرش مصوبه مجلس هم بود که آزمون سراسری باید به تدریج حذف شود. البته ما قصد داریم ساماندهی مناسبی در رشته‌های باآزمون و بدون‌آزمون که ظرفیت‌شان خالی مانده است، انجام دهیم.

آیا دانشجویان دوره‌های کاردانی یا خود رشته‌های این مقطع در وضعیت مناسبی هستند؟

ساماندهی دوره‌های کاردانی شدیدا مورد‌نیاز است. ما در کاردانی در کشور معضل داریم، چون آمایش آموزش عالی انجام نشده و رشته‌ها متناسب توزیع نشده است. در کارشناسی و کارشناسی‌ارشد تراکم زیاد داریم، اما کاردان یا تکنیسین ماهر کم داریم. در صورتیکه نُرم بین‌المللی این است که به ازای هر کارشناس باید سه تکنیسین داشته باشیم، الان در کشور ما این امر برعکس است. باید کیفیت کاردانی‌ افزایش یابد و دانشجویان کارها را در آزمایشگاه و کارگاه‌ها یاد بگیرند. این آمارها نشان می‌دهد که همه دوست دارند، لیسانس بگیرند، خیلی مهم نیست که کار بلد باشند.

میزان علاقه‌مندی دانشجویان بیشتر به چه رشته‌هایی است؟

در حال حاضر میزان علاقه‌مندی رشته تجربی با بقیه رشته‌ها برابری نمی‌کند و بیشتر از سایر رشته‌هاست، این موضوع منحصر به دانشگاه آزاد اسلامی نیست، دانشگاه سراسری هم این وضعیت را دارد. در کنکور امسال 520 هزار نفر داوطلب رشته تجربی ثبت‌نام کرده‌ بودند، درحالیکه 140 هزار نفر داوطلب ریاضی و فنی بودند. پذیرش در رشته پزشکی، داندپزشکی و داروسازی خیلی محدود است. نتیجه این می‌شود که خیلی از این افراد نمی‌توانند نه در دانشگاه آزاد و نه در دانشگاه دولتی قبول شوند. ساماندهی این امر برنامه‌ریزی جامع فرا وزارت‌خانه‌ای می‌خواهد و نیاز به دخالت وزراتخانه‌های آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس هم دارد.

مدیریت فقط پشت‌میز‌نشستن نیست، باید برای همه این‌ها برنامه‌ریزی شود. دولت باید برای این مشکلات تدبیر کند. داوطلبان نباید در یک رشته متمرکز شوند. ما نگران رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه هستیم. کسی که می‌خواهد قاضی شود باید از ابتدا درسش را بخواند، نه کسی که در هیچ رشته دیگری قبول نشده است حالا وارد حقوق یا اقتصاد شود.

می‌خواهم در اینجا آماری از رشته‌های پرتقاضای دانشگاهی بر مبنای اطلاعات سال ۹۵ دانشگاه آزاد اسلامی ارائه کنم.

در حوزه ریاضی و فنی، رشته‌های پرطرفدار به ترتیب برق با 3680 نفر ظرفیت پذیرش 9 درصد، مکانیک با 4600 نفر ظرفیت پذیرش 11 درصد، صنایع 3150 نفر با 7.7 درصد، عمران 10689 نفر 26.3 درصد و مهندسی کامپیوتر گرایش نرم‌افزار نیز با 3666 نفر 9 درصد کل متقاضیان را شامل می‌شود.

تعداد پذیرش در رشته‌های پرطرفدار حوزه پزشکی 658 نفر در کل واحدهای دانشگاهی است. دندانپزشکی 335 نفر و داروسازی 300 نفر است. 2.3 درصد از ظرفیت علوم تجربی در واقع مربوط به رشته‌های پزشکی است. دندانپزشکی 1.2 درصد، داروسازی 1 درصد، پرستاری حدود 13 درصد کل ظرفیت، رشته مامایی 5.4 درصد، هوشبری 0.7 درصد و علوم تغذیه 0.6 درصد است.

رشته‌های پرطرفدار در علوم انسانی روانشناسی 15 درصد، حقوق 34 درصد، مدیریت 7 درصد و حسابداری 14 درصد کل پذیرفته‌شدگان این زیر‌گروه آزمایشی را در سال ۹۵ دارا بوده‌اند. این آمارها به ما این جهت را می‌دهد که چه برنامه‌ریزی برای رشته‌های باآزمون و بدون‌آزمون داشته باشیم، البته سیاست‌گذاری‌ها محدود به دانشگاه آزاد اسلامی نیست.

حال برای برنامه‌ریزی براساس این علاقه‌مندی باید چکار کنیم؟

در رشته‌های پرطرفدار پزشکی نمی‌توانیم کاری کنیم، چراکه بیمارستان و تخت بیمارستان لازم داریم. در رشته‌های مهندسی هم همین طور است، آنها هم باید به کارخانه بروند باید آچار به دست شوند و کار بلد باشند.

دانشگاه آزاد اسلامی در مقاطع مختلف در چند رشته‌محل دانشجو می‌پذیرد؟

آماری که برای سال 96 در دسترس است نشان می‌دهد که در دکتری تخصصی 2300 رشته‌محل، در دکتری حرفه‌ای 32 رشته محل، کاردانی پیوسته 4004 رشته‌محل، کاردانی ناپیوسته 3621 رشته محل، کارشناسی‌ارشد 7400 رشته محل، کارشناسی پیوسته 3261 رشته محل و در کارشناسی ناپیوسته در 3550 رشته محل دانشجو پذیرش می‌شود.

بیشترین افزایش پذیرش دوره دکتری و کارشناسی‌ارشد در سال‌های 93 و 94 بوده است. به یاد ندارم آن موقع جنجالی بین وزارت علوم و دانشگاه‌ آزاد اتفاق افتاده باشد. اما الان جنجال شده است، ما خیلی با تفاهم با وزارت علوم و وزارت بهداشت کارمان را پیش می‌بریم. آنگونه که به استانداردها و ضوابط پایبندیم شاید در دانشگاه آزاد اسلامی سابقه نداشته است.

مهمترین انتقاد شما به آموزش عالی چیست؟

یک معضل کشور این است که جنبه‌های سیاسی موضوعات در مقابل کار کارشناسی پررنگ می‌شود و این رویکرد به کشور آسیب می‌زند. به نظر من کار سیاسی برعهده وزارت خارجه و وزارت کشور است، بقیه وزارت‌خانه‌ها کارشان تخصصی است و باید به همان وظیفه تخصصی خود عمل کنند.

گفت‌وگو از پروین طالبیان