دایرة المعارف دانش‌بنیان‌ها ۱۰۳؛
قائم مقامی در گفت‌وگو باآنا؛
ترکیه می‌خواهد ایران را با کُردها طرف کند و خودش از غائله کنار بکشد/ در صورت تجزیه عراق ترکیه می‌تواند موصل را بگیرد
کارشناس امور ترکیه گفت: نقشه خطرناکی که ممکن است برای ایران وجود داشته باشد، این است که ترکیه می‌خواهد طبق توافقاتی که انجام می‌دهد، ایران را با کُردها طرف کند و خودش از قائله کنار بکشد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، زمزمه‌های برگزاری «همه‌پرسی استقلال» در اقلیم کردستان عراق قدرت‌های منطقهای و بازیگران جهانی را به تکاپو واداشته است تا به مقابله با این تحول تجزیه‌طلبانه منطقهای که در میان کُردها شکل گرفته است، برخیزند و در این میان ترکیه که از سویی در مناطق جنوبی خود همواره با کردهای مدافع خلق درگیر بوده و از سوی دیگر نگران تجزیه عراق و تشکیل «دولتی جزیره‌ای» در قلب خاورمیانه است می‌کوشد دیگر قدرت‌های منطقهای را به ائتلاف با خود وادارد.
در این میان با سفر اخیر سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به ترکیه و دیدارهایی که با مقام‌های این کشور داشت و به‌تازگی ادعای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه درباره احتمال ایجاد عملیات نظامی مشترک با ایران علیه حزب کارگران کردستان عراق، گویای تلاش ترکیه برای غلبه بر این هژمونی کردها در عراق و سوریه است.
علی قائم مقامی، کارشناس امور ترکیه در این‌باره گفت: «در سفر سردار باقری به ترکیه چندین توافق انجام شد از جمله توافقی نُه ماده‌ای که بخشی از آن به همکاری‌های دوجانبه بازمی گردد و دیدارهایی که میان سران ایران و ترکیه انجام می‌شود و بخشی دیگر در زمینه همکاری‌های اطلاعاتی-عملیاتی و مبارزه با تروریسم است که در این زمینه دو طرف باید همکاری‌های مشترکی انجام دهند.»
وی افزود: «رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه روز دوشنبه در سفرش به اردن گفت که در سفر هفته گذشته سردار باقری به ترکیه، ارتش‌های دو کشور توافق کردند حملات مشترکی را علیه پ.ک.ک و پژاک انجام دهند تا تروریسم در این منطقه از بین برود.»
قائم مقامی در تبیین وضعیت شمال عراق و منطقه اقلیم کردستان گفت: «برخی کارشناسان می‌گویند سفر سردار باقری به ترکیه به نوعی هشدار ایران و ترکیه به کُردها محسوب می‌شود تا از موضوع برگزاری رفراندوم دست بردارند. مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان از سویی اعلام کرده است این رفراندوم را برگزار خواهد کرد و در سوی مقابل، آمریکا هشدار داده است که زمان مناسبی برای برگزاری همه‌پرسی نیست و کشورهای منطقه و اروپا و بخصوص آلمان نیز با این موضوع مخالفت کرده‌اند. همچنین حکومت ترکیه به ظاهر مخالف برگزاری رفراندوم است.»
این کارشناس امور ترکیه تصریح کرد: «از لحاظ نظامی، ارتش عراق در حال مبارزه با داعش است و توان این را ندارد که برای مقابله با رفراندم و تهدیدات بارزانی ایستادگی کند. سوریه نیز دجار چنین وضعیتی است، چنانکه بشار اسد، رئیس‌جمهوری این کشور توان لازم را برای برخورد با موضوع حزب اتحاد دموکراتیک پ.ی.د)) وابسته به پ.ک.ک و تحت کنترل و حمایت تسلیحاتی آمریکا را ندارد. در نتیجه، ترکیه، ایران، عراق، روسیه و سوریه در تلاش هستند تا از تجزیه سوریه و عراق جلوگیری کنند و می‌کوشند در این راستا اقدامات مشترکی انجام دهند.»
قائم مقامی در تحلیل هشدار اخیر ترکیه به اقلیم کردستان عراق که این منطقه را در صورت برگزاری رفراندوم تهدید به حمله نظامی کرد، گفت: «الان ترکیه به نوعی با بارزانی متحد است و شرکت‌های ترکیه‌ای در شمال عراق سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ترکمان‌ها نیز با رفراندم مخالفت می‌کنند. ترکیه با مجوز آمریکا مواضع پ.ک.ک را در شمال عراق بمباران می‌کند ولی نمی‌تواند به آنجا لشکرکشی کند، چرا که در این صورت حمایت بارزانی را از دست خواهد داد. باتوجه به این موضوع، حمله ترکیه به شمال عراق برای مقابله با برگزاری رفراندوم استقلال کردستان تقریبا امکان ناپذیر است.»
وی افزود: «از سوی دیگر غالب انصاری اوغلو ( (Galip Ensarioğluو اورحان آتالای ( (Orhan Atalayنمایندگان حزب عدالت و توسعه از برگزاری رفراندم حمایت کرده‌اند. مهمت عاکف اینام (Mehmet Akif İnam) سر کنسول ترکیه در اربیل گفته است که اگر در کردستان عراق رفراندوم برگزار شود، ترکیه کردستان عراق را تحریم نخواهد کرد. مقام‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که طبق پیمان 1926 آنکارا ترکیه حق دارد که ولایت موصل در شمال عراق را در اختیار بگیرد. طبق این توافق، در صورتی که تمامیت ارضی عراق حفظ شود و در اختیار دولت باشد، مشکلی پیش نمی‌آید ولی اگر این حق تضییع شود، ترکیه می‌تواند مناطق توافق شده در این معاهده را به خاک خود ملحق کند.»
قائم مقامی در تحلیلی از پیامدهای برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق برای منطقه، گفت: «ترکیه، ایران، ترکمن‌ها، شیعیان و دولت مرکزی عراق، آلمان در اتحادیه اروپا و آمریکا با موضوع برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان مخالفند و این وضعیت را پیچیده کرده است. از سوی دیگر روسیه خواهان حفظ تمامیت ارضی عراق است و طبعا اگر دولت مستقل ایجاد شود، دولتی جزیره‌ای خواهد بود، یعنی کردستان عراق تحت محاصره عراق، سوریه و ترکیه و ایران قرار می‌گیرد. مگر اینکه کریدور شمال سوریه باز شود که در این صورت کریدور عراق باید از این مسیر به آب‌های آزاد وصل شود که طبعا خطری برای ترکیه به‌شمار می‌رود. در چنین اوضاعی است که ترکیه نمی‌تواند چنین عملیاتی را آغاز کند و تنها راه‌حل این است که برای مقابله با تجزیه‌طلبی گروه‌های کرد با همکاری با ایران، عراق و سوریه و روسیه روی آورد.»
این کارشناس امور ترکیه افزود: «یکی دیگر از پیامدهای خطرناک همه‌پرسی، احتمال افزایش جنگ‌های قومی در منطقه است. گروه‌های ملی‌گرای کُرد، ایران و عراق و سوریه و ترکیه را کشورهای اشغالگر و استعماری می‌دانند، در نتیجه در منطقه ملی‌گرایی کُردی و تجزیه‌طلبی تقویت می‌شود و از سوی دیگر احساسات غیر عاقلانه سایر اقوام را تحریک می‌کند. بدین ترتیب دشمنی میان کُرد و ترک، کرد و آذری، کرد و فارس، کرد و عرب به‌وجود می‌آید. نتیجه به دست آمده از این موضوع دخالت بیگانگان به‌ویژه آمریکا و اسرائیل نژاد پرست در منطقه و دامن زدن به جنگ اقوام و میلیتاریزه کردن و فروش سلاح و تسلیحات بیشتر به منطقه و عقب ماندگی از رشد و توسعه کشورهای همسایه به‌دلیل همکاری نکردن و سلب اعتماد متقابل است. دیوار مرزی ترکیه در مرزهای مشترک سوریه و عراق و ایران نیز پیام‌آور این نوع احساسات غیر عقلانی و ضدیت با توسعه همکاری راهبردی منطقهای است.»
وی با بیان اینکه نقشه خطرناکی که ممکن است برای ایران وجود داشته باشد، این است که ترکیه می‌خواهد طبق توافقاتی که انجام می‌دهد، ایران را با کُردها طرف کند و خودش از قائله کنار بکشد، توصیه کرد: «ایران نباید وارد این سیاست شود و خود را با کُردها وارد رویارویایی منطقهای کند.»
انتهای پیام/
