قاره‌ای که برای واشنگتن مهم نیست

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، کریستا ماهر در یادداشتی در وب‌سایت فیلادلفیا تریبون نوشت: «شش ماه پس از روی کار آمدن ترامپ، سیاست آفریقایی دولت او همچنان نامشخص است. پست‌های دیپلماتیک خالی در حوزه آفریقا و فقدان تفکر راهبردی در حوزه‌هایی چون تهدیدهای افراط‌گرایی در شرق و غرب آفریقا و جنگ داخلی در سودان جنوبی، گواه این موضوع است.»

ریچارد داونی، مدیر اجرایی برنامه آفریقا در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی واشنگتن، در این‌باره می‌گوید میزان توجه واشنگتن به آفریقا همیشه جنجال برانگیز بوده، اما در دوره ترامپ این وضع بدتر شده است. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، هنوز معاون وزیر امور خارجه در امور آفریقا را تعیین نکرده است. افزون بر این، در شورای امنیت ملی هنوز مدیر دائمی در حوزه آفریقا وجود ندارد. آفریقا تنها منطقه‌ای است که چنین مدیری ندارد.

در ماه جاری میلادی دولت ترامپ تصمیم خود را درباره لغو تحریم‌های سودان به تعویق انداخت و باعث شد رئیس‌جمهوری سودان دستور بدهد همه مذاکرات با آمریکا تا اواسط ماه اکتبر (اواخر مهر) تعلیق شوند. دیگر اقدامات کاخ سفید هم نشان می‌دهد سیاست خارجی «نخست آمریکا» ی ترامپ، به جای برنامه‌های انسان‌دوستانه و توسعه­‌محور که از سوی دولت‌های پیشین پشتیبانی می‌شد، بیشتر روی موضوعات امنیتی و مبارزه با تروریسم در آفریقا تمرکز دارد.

شماری از کشور‌های آفریقایی با تهدیدهای گروه‌های افراطی مانند بوکوحرام و الشباب (که با القاعده مرتبط است) مواجه هستند. در عین حال، میلیون‌ها نفر در سومالی، سودان جنوبی و شمال شرق نیجریه در معرض خطر گرسنگی قرار دارند و زمان انتخابات‌ بالقوه خشونت بار کنیا و کنگو، در حال نزدیک شدن است.

با اینکه ایالات متحده در ماه جاری میلادی، مبلغ 640 میلیون دلار کمک‌های بشردوستانه برای کاهش گرسنگی در سودان جنوبی، نیجریه، سومالی و یمن اختصاص داده است اما منتقدان می‌گویند این کمک‌ها ماه‌ها پیش از سوی کنگره تایید شده بود ولی دولت ترامپ این کمک‌ها را به تاخیر انداخت.

در دوره ترامپ، دولت آمریکا به سرعت نگاه امنیت ­محور پیدا کرد. در ماه مارس (فروردین) او پیشنهاد پنتاگون را برای انجام اقدامات مرگبار در سومالی علیه الشباب تصویب کرد. کمتر از یک ماه بعد، جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا از کمپ لیمونیر در جیبوتی که تنها پایگاه دائمی ایالات متحده در آفریقاست، بازدید کرد. طبق گزارش وزارت امور خارجه آمریکا از سفرهای تیلرسون، او هنوز به آفریقا سفر نکرده است.

بودجه پیشنهادی کاخ سفید در سال 2018 نشانگر تغییر جهت به سوی موضوعات امنیتی و دوری از کمک به کشورهای دیگر است. در این بودجه، افزایش 52 میلیارد دلاری در میزان هزینه‌های دفاعی در نظر گرفته شده، اما بودجه وزارت امور خارجه و آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده حدود یک سوم کاهش پیدا کرده است.

در بودجه پیشنهادی اخیر، بودجه بنیاد توسعه آفریقای ایالات متحده از 30 میلیون دلار به 8 میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. همچنین در این بودجه، کاهشی 1 میلیارد دلاری در برنامه اضطراری رئیس‌جمهوری ایالات متحده برای کمک به کاهش ایدز در نظر گرفته شده است. این برنامه، کمک‌های مالی برای درمان بیش از 11 میلیون نفر از مبتلایان به ایدز را که بسیاری از آن‌ها در کشورهای جنوب صحرای آفریقا ساکن هستند، فراهم می‌کند.

دولت ترامپ همچنین خواستار کاهش میزان ماموریت‌های حافظ صلح سازمان ملل متحد است که بسیاری از آن‌ها در مناطق ناپایدار آفریقا انجام می‌شوند. سازمان ملل متحد در ماه ژوئن (تیر) بودجه سالانه عملیات‌های حافظ صلح خود را بیش از نیم میلیارد دلار کاهش داد.

برخی از رهبران نظامی کنونی و پیشین آمریکا هشدار داده‌اند که کاهش شدید بودجه در بخش‌های دیپلماسی و کمک‌های خارجی می‌تواند منافع بلندمدت ایالات متحده در خارج از کشور را در معرض خطر قرار دهد. برخی از نمایندگان کنگره هم با کاهش بودجه در این بخش‌ها مخالفند.

سناتور لیندسی گراهام در ماه می (خرداد) به خبرنگاران گفت: «این بودجه اگر به طور کامل اجرا شود، ما را در سطح جهانی از لحاظ دیپلماتیک به عقب‌نشینی وادار می‌کند یا مردم را در معرض خطر قرار می‌دهد. اگر چنین چیزی به قانون تبدیل شود، شما بنغازی‌های بسیاری خواهید داشت.»

به عنوان مثال، در سومالی، برنامه‌های توسعه­ محوری که با هدف مبارزه با رشد افراط‌گرایی طرح‌­ریزی شده بود، با چنین بودجه‌ای می‌تواند از میان برود. عبدی­نصیر احمد عثمان، هماهنگ‌کننده پروژه انجمن مشاوران سومالی، در همین باره گفت: «بنیاد توسعه آفریقای ایالات متحده در موگادیشو، پایتخت سومالی به برنامه‌هایی کمک مالی می‌کند که جوانان میان 18 تا 35 سال را تحت پوشش قرار می‌دهد، همان گروهی که ماموران سربازگیری افراط گرایان در صدد جذب آن‌ها هستند.»

او همچنین گفت: «ما به آن‌ها مهارت و فرصت می‌دهیم. آن‌ها می‌توانند مقایسه کنند کدام یک بهتر است؛ بجنگند و بدون آینده‌ای بمیرند یا مهارت‌ها و شغل‌هایی را به دست بیاورند.»

عده‌ای دیگر از منتقدان سیاست منطقه‌ای آمریکا در آفریقا هم بر این باورند که بدون یک رئیس‌جمهوری علاقه‌مند به امور آفریقا دستگاه دیپلماسی آمریکا در این قاره ممکن است با دردسرهایی جدی مواجه شود.

ترجمه و تلخیص: محمدرضا پارسای محمودی