ناصر فکوهی: ایران تنها به شکل متکثر، مدیریت شدنی است

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، ناصر فکوهی، دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که در نشست نقد سیاست‌های دولت تدبیر و امید در خصوص اقلیت‌های قومی و مذهبی شرکت کرده بود در آغاز صحبت‌هایش اعلام کرد که نسبت به سیاست‌های دولت درباره اقلیت‌های قومی و مذهبی خوش‌بین است.

او گفت: اینکه کرسی‌های نقد دولت گشایش پیدا کند، حسن نیت دولت را نشان می‌دهد. فکر می‌کنم در بحث انتقادی اینچنینی جامعه‌شناسان بیشتری باید شرکت کنند. من در اینجا بین نظرات خودم و مشاور رئیس جمهوری اختلاف اساسی نمی‌بینم.

فکوهی دولت جدید را بازگشت عقلانیت به کشور دانست و گفت: من خودم از کسانی بودم که از روحانی دفاع کردم چون باید عقلانیت به کشور بازمی‌گشت. دولت نهم و دهم بزرگ‌ترین ضربه را به اقتصاد زد. این کرسی‌ها در موقعیتی نیستند که دولت روحانی را نقد کنند. همین که دولت حرف جامعه‌شناسان را به عنوان پزشک اجتماعی گوش دهد و اتهام براندازی به آنها نزند خوب است.

دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران توضیح داد: مبنای مقایسه قرار دادن دولت احمدی‌نژاد کار غلطی است و رویکرد من به مساله اقلیت‌ها نقد و آسیب‌شناسی است. من با همه صحبت‌های آقای جلایی‌پور موافق هستم. هدف ما قضاوت دولت روحانی نیست اما دولت نهم و دهم نباید مبنای مقایسه قرار گیرد چون در مقایسه با آن دولت همه دولت‌های قبلی و همه دولت‌های 100 سال آینده دولت‌های مثبتی هستند.

او درباره عقلانیت در فضای سیاسی ایران و تاثیر آن در جامعه نیز گفت: ما فرصت انجام سیاست بر اساس آزمون و خطا را نداریم. یک یا دو اشتباه می‌تواند دولت را به باد دهد. در همین منطقه این اتفاق افتاد. در ایران هم عقلانیت تاریخی همیشه مانع بوده است. از اولین دولت در ایران یعنی از زمان هخامنشیان تا امروز اصل سیاست ایران بر این بوده که مرکز زبان و دین حاکمان را به مردم تحمیل نکند. معنی این مساله این نیست که دولت‌ها دین نداشته‌اند. آثار به جا مانده از گذشتگان نشان می‌دهد مملکت چند زبانه بوده و اعلام دین رسمی نیز در ایران به زمان به قدرت رسیدن مسیحیان در روم بازمی‌گردد که سیاست دین واحد در ایران مطرح شد و مجبور شدند دین زرتشتی را که دینی شفاهی بود، مکتوب کنند و تعقیب مانوی‌ها، مسیحی‌ها و یهودی‌ها شروع می‌شود. پیش از آن در ایران تبلیغ دینی آزاد بود و ایران به مثابه پهنه فرهنگی متکثر معنادار است.

فکوهی ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد که ایران یک مفهوم سیاسی و فرهنگی بوده و نه مفهوم زبانی. اقوام و زبان نیز هماره در ایران متکثر بوده‌اند. در ایران اغلب عشایر و سایر کسانی که فارسی زبان نبودند حکومت کرده‌اند. ما صفویه را داریم که ترک بودند اما با عثمانی‌ها جنگیدند و لحظه‌ای هم به زبان ترکی فکر نکردند.

دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران شروع مشکلات قومیتی را از دوران رضا شاه دانست و گفت: این مسائل از دوران رضا شاه شروع شد که مفهوم ملت از غرب تقلید شد. این تقلید هم از انقلاب فرانسه گرفته شد. جایی که برای تشکیل دولت، سیاست قوم‌کشی و زبان‌کشی دنبال شد. هر کسی فرانکا نبود را مجبور کردند فرانسیزه شود و بقیه کشتار شدند. قتل‌عام‌های ده ساله از 1789 در شرق فرانسه مشهور است. این مدل در زمان رضا شاه اجرا شد.

به گفته فکوهی‌، سیستم کار هم حمله به عشایر بود تا روسای آنها را از بین ببرند. خیلی‌ها از باستان‌گرایی و قلدری رضا شاه دفاع می‌کنند اما این مدل در ایران قابل پیاده شدن نبوده و نیست. ایران تنها به شکل متکثر آن، قابل مدیریت است.

او دولت‌های ملی را عامل مصائب فراوان دانست و گفت: دولت‌های ملی فاجعه‌آمیز هستند و صدها میلیون کشته در قرن 19 و 20 نتیجه پیگیری این ایده است. در ایده دولت ملی مطرح می‌شود که دولت ملی به خاطر قدرتی که دارد می‌تواند انسجام بیافریند. این موضوع در ایران غیرقابل اجرا است، چون اقوام در ایران پهنه سرزمینی دارند. در تمام منطقه تنها جایی که سرزمین‌های محل سکونت اقوامی چون کردها، بلوچ‌ها، لرها و آذری‌ها به نام خودشان یعنی کردستان، بلوچستان، لرستان و آذربایجان نامگذاری شده ایران است.

این استاد دانشگاه درباره پیگیری سیاست حل مساله قومی و مذهبی در کشور گفت: اگر دولت این سیاست را ادامه دهد از حمایت قاطع نخبگانی که اطلاعات به روز دارند برخوردار خواهد بود.

او با انتقاد از اجرایی نشدن اصل پانزدهم قانون اساسی که دولت آن را مطرح کرده ولی به اجرا در نیامده، درباره بکارگیری اقلیت‌ها در پست‌های دولتی گفت: باید دولت به مسئولان محلی اعتماد کند. اینکه کردها در کردستان مسئولیت را به عهده داشته باشند طبیعی است. کردها و بلوچ‌ها باید فکر کنند که در ایران بالاترین آزادی‌ها را دارند.

او از تلویزیون و رسانه‌ها به خاطر توهین‌هایی که گاهی در آنها به اقوام می‌شود انتقاد کرد و گفت: در تلویزیون ایران سریالی به نام «برره» پخش می‌شد که سریالی ضدقومی بود. در مطبوعات هم توهین به اقوام انجام می‌شود. در همین چند هفته اخیر به خاطر مسابقات فوتبال و مرگ پادشاه عربستان سعودی به قوم عرب و لباس فرهنگی آنها توهین‌هایی انجام شد. باید در نظر داشته باشیم که برای برخی از اقوام ایرانی مانند کردها، عرب‌ها و بلوچ‌ها لباس مقدس است. باید قوانینی در کشور تصویب شود که با هر شکل توهین قومیتی برخورد شود.