آداب و رسوم ماه رمضان در خوزستان: ‎آیین گرگیعان

به‌گزارش گروه فرهنگی آنا از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان، در شب پانزدهم ماه رمضان، به‌مناسبت میلاد امام حسن مجتبی(ع)، پس از نماز مغرب و عشا جشنی برپا می‌شود. کودکان لباس‌های محلی می‌پوشند، سنگ‌های کوچکی به دست می‌گیرند و، درحالی‌که به‌سمت خانه همسایه‌ها راه می‌افتند، سنگ‌ها را به‌هم می‌کوبند و با ریتم آن، هم‌نوایی می‌کنند و ترانه‌هایی می‌خوانند. بر در خانه‌ها می‌کوبند و منتظر گرفتن شیرینی و هدیه از صاحب‌خانه می‌شوند. این آیین سنتی «گَرگیعان» نام دارد.

کودکان و نوجوانان 3 تا 15ساله، پس از افطار، لباس‌های محلی می‌پوشند ــ پسران دشداشه و دختران لباس عربی ــ و با آویختن کیسه‌هایی پارچه‌ای بر گردنشان و ضربه زدن به سنگ‌هایی که در دست دارند برای جمع‌آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به‌سوی کوچه روانه می‌شوند و با به‌صدا درآوردن درِ خانه‌ها اشعار «ماجینه یا ماجینه، حل الکیس وَانطینا» (آمدیم و آمدیم، در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) را می‌خوانند.

اگر اهالی خانه در پشت‌بام باشند کودکان خطاب به آن‌ها می‌گویند: «یا اَهلِ سِطوح، تَنطونِه لَو نَروح؟» (ای کسانی که بالای پشت‌بام ایستاده‌اید، به ما عیدی می‌دهید یا برویم؟).

معمولاً کودکان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی می‌خوانند «گَرگیعان و گَرگیعان»، و گروه دوم در جواب می‌گویند «الله یَعطیکُم رَضعان» (خدا به شما فرزند عطا کند) یا اینکه «الله اَیخلی اَولیدکُم» (خدا پسر کوچکتان را حفظ کند). در این هنگام صاحب‌خانه‌ها خوراکی‌هایی به کودکان هدیه می‌دهند.

«گَرگیعان»، همانند دیگر رسوم قدیمی، به‌فراموشی سپرده شده بود تا اینکه در چند سال اخیر دوستداران و فعالان فرهنگی توانستند برای احیای آن اقدامات مؤثری انجام دهند.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان، در شهریورماه 1395، مراسم آیینیِ «گَرگیعان» را در فهرست آثار ناملموس کشور به‌ثبت رساند.