درمان بیماری‌های خاص با روش ژن‌ درمانی

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، بسیاری از بیماری‌های لاعلاج ریشه در مشکلات موجود در ژنتیک سلولی بدن دارند. ازاین‌رو، در سال‌های اخیر تحقیقات گسترده‌ای در زمینه‌ اصلاح ژنتیک سلولی به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر و نوین آغاز شده است. این روش به روش ژن‌ درمانی موسوم است. ژن‌ درمانی روشی است که در آن ژن‌های سالم را به درون سلول هدایت می‌کنند تا جایگزین ژن‌های معیوب شوند و از این طریق عامل بیماری که در واقع ژن‌های معیوب بودند حذف و بیماری درمان می‌شود.
دکتر مریم سعیدی‌فر با ارائه‌ توضیحات کامل‌تری در خصوص ژن‌درمانی اهداف دنبال شده در این طرح را این‌ گونه بیان کرد: « در روش ژن‌درمانی نیاز به حاملی است که قادر باشد ژن را به درون سلول حمل کند. در طرح حاضر یک نانوحامل مغناطیسی به ‌منظور حمل ژن و انتقال ژن سالم به درون سلول سنتز و مطالعه بیوفیزیکی آن انجام شده است».

وی افزود: «در واقع اگر درمان بیماری به‌ وسیله‌ فرایند ژن‌ درمانی صورت پذیرد، نیاز به مصرف دارو کاهش می‌یابد و بنابراین اثرات جانبی داروها نیز به دنبال آن کاهش خواهد یافت».
به گفته‌ این محقق حامل‌های مورد استفاده در فرایند ژن‌ درمانی باید دارای ویژگی‌های خاصی از قبیل زیست سازگاری، زیست‌تخریب‌پذیری و سمیت کم باشند. یک حامل در یک سیستم ژن‌ درمانی موفق، باید قادر باشد یک سری موانع سلولی را از پیش رو بردارد. بنابراین هدف اصلی از طراحی یک حامل، غلبه بر این موانع است. یکی از راه‌هایی که می‌تواند موانع ژن رسانی را به‌ طور محسوسی کاهش دهد، استفاده از نانوذرات به‌عنوان حامل ژن است. در طرح حاضر از نانوذرات مغناطیسی سنتز شده که به‌ وسیله‌ یک پلیمر زیست سازگار پوشش داده شده‌اند به‌عنوان حامل ژن استفاده شده است.

در این پژوهش ابتدا نانوذرات اکسید آهن مغناطیسی به روش هم رسوبی سنتز و در ادامه به‌وسیله‌ پلیمر کیتوسان به روش هسته پوسته پوشش داده شد. سپس نانوذرات با استفاده از روش‌های پراش اشعه‌ ایکس و FT-IR مشخصه‌یابی شد. همچنین آزمون‌های مربوط به بررسی خواص مغناطیسی و بررسی اندازه و شکل ذرات نیز صورت گرفت. در نهایت آزمون‌های مربوط به ارزیابی برهمکنش میان نانوذرات و DNA به طور کامل انجام پذیرفت.

نتایج به‌دست‌آمده از آزمون‌ها حاکی از آن است که اندازه‌ نانوذرات سنتز شده بین 10 تا 15 نانومتر است که جهت انجام فرایند ژن‌ درمانی مطلوب است. همچنین مشخص شد که برهمکنش بین نانوذرات و DNA به‌صورت خود به خودی است و پیوند آنها به‌ صورت هیدروژنی و واندروالسی است که مناسب فرایند ژن‌ درمانی است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مریم سعیدی‌فر و دکتر علی زمانیان، اعضای هیأت علمی پژوهشگاه مواد و انرژی، و مهندس زهرا سهرابی جم، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد پژوهشگاه مواد و انرژی، است.