زلزله‌ای با عواقب نامشخص؛ توصیف نیویورکر از تحولات در خاندان آل سعود
مجله نیویورکر درباره تحولات ساختار قدرت در عربستان نوشت: صبح روز چهارشنبه هفته گذشته خاندان حاکم بر عربستان شاهد یک کودتای آرام در میان مقامات عالی‌رتبه بود. ملک سلمان ولیعهد خود را عزل و یک مقام کاملاً امنیتی را به‌عنوان جانشین او تعیین کرد.
به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به نقل از این مجله آمریکایی، او همچنین پسر جوان و کم‌تجربه‌اش را به‌عنوان جانشین ولیعهد منصوب کرد. تغییر مهم بعدی او برکناری قدیمی‌ترین وزیر امور خارجه جهان بود که نقش مهمی در تحکیم رابطه ریاض و واشنگتن از سال 1975 و در دوره هفت رئیس‌جمهور آمریکا داشت.
فهرست بلند بالایی از این عزل و نصب‌ها اوایل روز چهارشنبه گذشته توسط تلویزیون رسمی عربستان اعلام شد. پس از آن، شاهزادگان در کاخ ریاض جمع شدند تا وفاداری خود نسبت به این دستورها را اعلام کنند. به عقیده تحلیلگران، این تغییر و تحولات می‌تواند شکل‌دهنده سیاست این کشور تا چند دهه آتی باشد.
| سؤالی که به وجود می‌آید این است که آیا پس از مرگ سلمان، دستورهای او در مورد این عزل و نصب‌ها مور تأیید همه خاندان سلطنتی قرار می‌گیرد یا اینکه این مساله به بی‌ثباتی بیشتر در این خاندان منجر می‌شود |
این اتفاقات در حالی است که ناآرامی‌های متعددی در اطراف عربستان وجود دارد. از ماه گذشته تاکنون، عربستان با رهبری یک ائتلاف کوچک حملات گسترده‌ای را علیه یمن در جنوب انجام داده که تاکنون هیچ موفقیتی برای مقامات ریاض نداشته است. در شمال نیز، جنگنده‌های این کشور که بخشی از ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا هستند، روزانه حملاتی را علیه مواضع داعش در عراق و سوریه انجام می‌دهند. هفته گذشته نیز مقامات این کشور اعلام کردند 93 شبه‌نظامی را دستگیر کرده‌اند که قصد انجام حملات علیه اهداف امنیتی، افراد خارجی و سفارت آمریکا را داشتند. بسیاری از آنها، سعودی بودند.
دستورهای اخیر از این جهت بیشتر باعث تعجب است که این خاندان در اوایل ماه ژانویه امسال و پس از مرگ ملک عبدالله، شاهد تغییر پس از دو دهه بود. معمولاً تغییرات آل سعود به‌آرامی و با اجماع نظر اتفاق می‌افتد. معمولاً سن و سال شاهزاده‌ها ارجحیت بالایی دارد و در این میان پیری و بیماری نسل اول از فرزندان عبدالعزیز آل سعود اهمیتی ندارد. ترتیب و توالی نیز در رسیدن به این مقام‌ها، بسیار مهم است. در مقابل ملک سلمان برادر کوچک‌تر خود را برکنار و توالی سلطنت را به نسل دوم شاهزادگان سپرد. پادشاه عربستان امسال هشتادساله می‌شود. سؤالی که به وجود می‌آید این است که آیا پس از مرگ سلمان، دستورهای او در مورد این عزل و نصب‌ها مور تأیید همه خاندان سلطنتی قرار می‌گیرد یا اینکه این مساله به بی‌ثباتی بیشتر در این خاندان منجر می‌شود.
ولیعهد جدید، محمد بن نایف، برادرزاده ناتنی پادشاه است. او در اوریگان آمریکا درس خوانده و در زمینه اطلاعاتی، همکاری‌های فراوانی با آمریکایی‌ها داشته است. گفته می‌شود تاکنون چهار سوءقصد نافرجام علیه او انجام شده است. یکی از آنها به سال 2009 بازمی‌گردد که او قبول کرد یکی از شبه‌نظامیان تحت تعقیب عربستان در یمن را به کشور بازگرداند. او هواپیمای شخصی‌اش را فرستاد تا او را به عربستان بیاورد. این شبه‌نظامی پس از رسیدن به نزدیکی نایف در جده، بمب کار گذاشته‌شده زیر لباسش را منفجر کرد که باعث جراحت نایف شد. او از روی تخت بیمارستان به اشتباه خود در ترتیب داده این دیدار اذعان کرد. با این حال، او یک عربستانی ایده‌آل از نظر آمریکایی‌ها است.
شگفت‌انگیزتر از انتصاب نایف، تعیین محمد بن سلمان، پسر جوان و تشنه قدرت پادشاه به‌عنوان جانشین ولیعهد بود. او تا پیش از رسیدن پدرش به مقام سلطنت تقریباً چهره‌ای ناشناخته بود. طی این چند ماه او توانست پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کند و به‌عنوان وزیر دفاع منصوب شود؛ این در حالی است که بیشتر وزرای دفاع پیش از محمد بن سلمان، دو برابر او سن داشتند. بیشتر منابع خبری او را فردی بلندپرواز توصیف کرده‌اند. در چند هفته اخیر، او چهره اصلی تهاجم عربستان به یمن بوده است.
| این تغییر و تحولات در زمانی است که رابطه آمریکا و عربستان اخیرا به دلیل برنامه هسته‌ای ایران رو به وخامت گذاشته است. سعودی‌ها می‌ترسند برنامه هسته‌ای ایران باعث کم‌شدن قدرت تاثیرگذاری آنها در منطقه شود. |
این دو نفر اکنون سیاست امنیتی، اقتصادی و سیاسی عربستان را به دست گرفته‌اند به‌خصوص اینک گفته می‌شود پادشاه عربستان به دلیل سکته آخرش چندان توانایی ندارد و از اختلال حواس هم رنج می‌برد. این انتصاب‌ها همچنین جایگاه سدیری‌ها (پسران مؤسس آل سعود از همسر مورد علاقه او) را در دستگاه سلطنتی مستحکم می‌کند. یکی دیگر از تغییرات مهم ملک سلمان، کنار گذاشتن سعود الفیصل، وزیر خارجه باسابقه عربستان بود. اگرچه او طی چند سال گذشته از بیماری و کهولت سن رنج می‌برد، اما همچنان یکی از چهره‌های شناخته شده در عرصه بین‌الملل بود.
اما نکته جالب در اینجا، انتخاب عادل الجبیر سفیر ریاض در واشنگتن به‌عنوان جانشین شاهزاده سعود بود. جبیر که علاقه فراوانش به موتورسیکلت و انواع سیگار در میان نزدیکان این خاندان زبانزد است، اولین فرد غیر از خاندان سلطنتی است که به این مقام بالا رسیده است. یکی دیگر از نکات جالب در مورد جبیر این است که او در دهه 90 میلادی به‌عنوان تنظیم‌کننده اخبار در سفارت عربستان کار می‌کرد.
از سوی دیگر، این تغییر و تحولات در زمانی است که رابطه آمریکا و عربستان اخیراً به دلیل برنامه هسته‌ای ایران رو به وخامت گذاشته است. تا پیش از انقلاب سال 1979، ایران یکی از شرکای مهم آمریکا در خاورمیانه بود. پس از آن، عربستان چنین نقشی را در خلیج‌فارس داشت. حال سعودی‌ها می‌ترسند برنامه هسته‌ای ایران باعث کم شدن قدرت تاثیرگذاری آنها در منطقه شود. البته رابطه ریاض و واشنگتن به دلیل سیاست‌های منطقه‌ای نیز با اختلاف همراه بوده است. سعودی‌ها نسبت به سیاست آمریکا در عراق و سوریه انتقاد دارند. روی کار آمدن شاهزادگانی باسابقه امنیتی فراوان ممکن است نشان‌دهنده این باشد که ریاض به دنبال راهکار شدیدتری در منطقه است. دخالت آنها در یمن در ابتدا باعث تعجب شدید آمریکایی‌ها شد.
اما تغییر و تحولات سلطنتی در عربستان فرایندی مبهم و پیچیده حتی برای خود عربستانی‌هاست. بعید به نظر می‌رسد نتیجه و آینده تغییرات اخیر نیز مشخص و واضح باشد.
انتهای پیام/
