معاون میراث فرهنگی: پاسارگاد مثل آهن داغ است/ مداخلات در آثار تاریخی به حداقل رسیده است

به گزارش گروه فرهنگی آنا به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی، نشست مروری بر سه سال همکاری مشترک هیات ایران ـ ایتالیا در زمینه مطالعه و حفاظت از محوطه میراث جهانی پاسارگاد با حضور معاون میراث فرهنگی کشور، سفیر و رایزن فرهنگی ایتالیا در تهران، سرپرست اعضای هیات ایتالیایی در پاسارگاد و جمعی از مدیران و کارشناسان ارشد میراث فرهنگی ایران و ایتالیا در موزه دوران اسلامی موزه ملی ایران برگزار شد.

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور در ابتدای سخنرانی خود به اهمیت محوطه باستانی پاسارگاد اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه پاسارگاد مهم‌ترین پایه گذار معماری و شهرسازی کلاسیک ایران است لازم است پژوهش های بیشتری در این محوطه جهانی صورت بگیرد چراکه با پژوهش های انجام گرفته هنوز بخشی از پاسارگاد را می شناسیم.

او افزود: عرصه پاسارگاد عرصه ای نیست که در داخل فنس قرار گرفته است. عرصه پاسارگاد بسیار بزرگ‌تر است و لازم است که در این بخش ها فعالیت های بیشتری انجام شود. با اینکه هم اکنون هیات های ژئوفیزیک در این بخش ها مشغول فعالیت هستند اما کافی نیست و باید در آینده پژوهش ها در این مناطق افزایش پیدا کند.

به عقیده معاون میراث فرهنگی کشور در حال حاضر فعالیت های زیادی روی پاسارگاد صورت گرفته است اما هنوز اطلاعات راجع به سازماندهی دشت پاسارگاد و شهرسازی آن پیش از آنکه کوروش پاسارگاد را بنا کند بسیار اندک است. این درحالی است که تعداد بسیاری تپه های تاریخی و آثار مربوط به میراث آب و کشاورزی در این محوطه وجود دارد که باید در این زمینه فعالیت بیشتری صورت بگیرد.

طالبیان تاکید کرد: ما تلاش کردیم که در خصوص بحث عرصه و حریم نگهداری و حفاظت ویژه ای در آن منطقه صورت بگیرد تا نسل های آینده و پژوهشگران در این خصوص بتوانند فعالیت بیشتری انجام دهند.

او گفت: پس از ماجرای تنگه بلاغی و سدی که قرار بود ساخته شود و سه سال مقاومتی که صورت گرفت متوجه شدیم با چه جریان عظیم فرهنگی مواجه هستیم. از یک سو محوطه باستانی پاسارگاد و از سوی دیگر تخت جمشید به عنوان دو قطب مهم میراث فرهنگی مطرح بودند و مابین آنها سیوند که به عنوان میراث طبیعی مطرح است قرار داشت. بنابراین باید به این امر واقف باشیم که ما با یک دشت مهم و حاصلخیز مواجه هستیم که هخامنشیان با دقت آنجا را انتخاب کرده بودند بنابراین هر گونه تغییراتی که در آنجا صورت می‌گیرد باید با دقت کنترل شود.

طالبیان با بیان اینکه پاسارگاد پدر تخت جمشید و محوطه ای بسیار با اهمیت است ادامه داد: در پاسارگاد ارزش های گذشته از عیلامی ها گرفته شده و بعد از آن یک معماری و شهرسازی با خلاقیت جدید بنا می شود. کوروش بنیانگذار فرهنگی است که نگاه تسامح و تساهل برای ایرانیان به ارمغان می آورد و این نگاه نه تنها در دوره هخامنشی و ساسانی که در دوره اسلامی با ورود دین اسلام به تعالی می رسد و لازم است که ایرانیان این نشانه های تمدنی را حفظ کنند.

او افزود: فعالیت هایی که در پاسارگاد از گذشته تا به امروز انجام شده بیشتر بر حفاظت تاکید داشته است.

معاون میراث فرهنگی با اشاره به اینکه در حوزه میراث فرهنگی لازم است که از تجربه های تاریخی استفاده شود تاکید کرد: کسانی که در حوزه معماری و شهرسازی هستند و افرادی که ارتباط مستقیم با فرهنگ دارند بتوانند این حوزه را بشناسند و لازم است که از تجربه های تاریخی این حوزه تجربه اندوزی کنند.

او گفت: در محوطه های باستانی چون پاسارگاد لازم است که کمتر مداخله صورت بگیرد و بیشتر توجه ما بر روی حفاظت باشد. چنانچه ۹۰ درصد از فعالیت های ما باید متمرکز بر پژوهش و حفاظت باشد و اگر ناگریز بودیم دست به مداخله بزنیم. تدوام تجربیات تاریخی، فرهنگی و معماری ما در دوره هخامنشیان و ساسانیان و دوره های بعدی دیده می شود. حتی هخامنشیان نیز از دوره قبل خود بهره گرفته اند. اما در ساخت تخت جمشید تعامل خود را با جهان افزایش می دهند. این تعامل فرهنگی با سایر سرزمین ها در طول تاریخ هر کجا که اتفاق افتاده مهم بوده است و تخت جمشید حاصل این نگاه فرهنگی است.

به گفته معاون میراث فرهنگی، ما نیز باید از تمام ظرفیت های جهان برای حفاظت توسعه پایدار سرزمین بهره بگیریم و این چیزی است که در فرهنگ ما از گذشته وجود داشته است. به همین دلیل کشورهایی که در مسیر فرهنگ بخواهند همکاری کنند ما نیز استقبال می کنیم چرا که سازمان میراث فرهنگی به تعاملات فرهنگی و جهانی بسیار اهمیت می دهد.

طالبیان اما به فعالیت های چند رشته ای اشاره کرد و این دانش را برای شناخت صحیح میراث فرهنگی ضروری عنوان کرد و افزود: برای شناخت محوطه های مهم باستانی چاره ای جز استفاده از فعالیت های چند رشته ای نیست. به طوری که تجربه استفاده از فعالیت های چند رشته ای در محوطه های باستانی مهمی چون چغازنبیل و تخت جمشید انجام شده و هم اکنون نیز این دانش در سطح جهان دارای استانداردهای مشخصی است. به همین دلیل موضوع پاسارگاد برای ما بسیار مهم است و ما نیز سعی کردیم این دانش بهره لازم را ببریم.

او گفت: در طی سال‌های گذشته راه حل های زیادی برای مداخله در محوطه باستانی پاسارگاد وجود داشت ولی از آنجایی که این محوطه مثل آهن داغ می ماند و نمی توان به آن به هر شکلی دست زد از همین رو فقط تلاش می کردیم که آن را حفاظت و نگهداری کنیم. چراکه با تاریخ مهم کشور روبرو بودیم و باید از نگاه حفاظت مدار به این سایت مهم باستانی نگاه می کردیم.

طالبیان گفت: درحال حاضر با کمک هیات ایتالیایی و ایرانی در پاسارگاد دخالت بسیار اندک است، حفاظت بالاست و مستندسازی به دقت انجام شده است و خوشبختانه یک کارگاه آموزشی برای همکاران گذاشته شده چراکه نهادینه شدن بحث آموزش نیز برای ما بسیار بااهمیت است.

معاون میراث فرهنگی با بیان اینکه هم اکنون آن اهدافی که در مدیریت پاسارگاد دنبال می کردیم هم اکنون دارد اتفاق می افتد ادامه داد: درحال حاضر هیات های کارشناسی و باستان شناسی در این محوطه فعالیت می کنند و امیدواریم که با تداوم این فعالیت ها دشت پاسارگاد به درستی شناخته شود.

طالبیان تاکید کرد: جدای از فعالیت های مشترک تیم ایتالیایی و ایرانی، همکاری های دیگری در خصوص موزه داری، باستان شناسی، نمایشگاه ها، محوطه های باستانی بم و تخت جمشید با ایتالیایی ها در حال انجام است.

همچنین به گفته معاون میراث فرهنگی، مستندنگاری محور ساسانی صورت گرفته که قرار است امسال برای ارسال به یونسکو آماده شود. خوشبختانه در استان فارس هم در بخش ساسانی و هم در بخش هخامنشی که دو مجموعه عظیم وجود دارد مباحث حفاظتی بسیار رعایت می شود چنانچه در بخش دروازه ملل دشت پارسه هیچ ساخت و سازی دیگر انجام نمی شود. اتفاقی که سالها مبارزه و چالش بزرگ پشت آن بوده است. با این حال دانش و شناخت ما از این سرزمین خیلی اندک بوده و امیدواریم نسل های جدید در حوزه حفاظت و پژوهش کارهای شایسته ای انجام دهند.

در این نشست همچنین مائرو کانچاتوری سفیر ایتالیا در تهران نیز به سخنرانی پرداخت. او گفت: پس از بازدیدی که از همکاری های مشترک هیات ایران و ایتالیا در محوطه میراث جهانی پاسارگاد داشتم با روحیه همدلی و همکاری بسیار خوب این تیم مشترک مواجه شدم.

سفیر ایتالیا در تهران به همکاری های دیرینه ایران و ایتالیا در حوزه فرهنگ اشاره کرد و افزود: همکاری های مشترک ایران و ایتالیا از سابقه زیادی برخوردار است و جای تعجب هم ندارد چراکه هر دو کشور از پیشینه چند هزار ساله برخوردارند به همین دلیل است که هیات مشترک ایران وایتالیا از از حساسیت و نقطه نظرات مشابهی در خصوص مرمت و شیوه حفاظت و نگهداری آثار دارند.

او گفت: پس از بازدیدها متوجه شدم که کلودیو پروسپری پورتا معمار و متخصص حفاظت و سرپرست و هماهنگ کننده اعضای هیات ایتالیایی توجه ویژه ای به مرمت و حفاظت انسان بالدار و همچنین بخش های دیگر و حوزه سنگی از جمله کاخ اختصاصی و مقبره کوروش داشتند که در این میان همکاری ایشان با حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد مثال زدنی است.