ثبت پرونده های مشترک؛ اولویت یونسکو است

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از مرکز روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، نشست خبری مرکز میراث ناملموس تهران صبح امروز 26 مهرماه در بنای تاریخی کوشک برگزار و با هدف ارائه گزارش عملکرد گذشته و اعلام برنامه های آینده با حضور رئیس شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران، رئیس مرکز میراث ناملموس تهران و جمعی از خبرنگاران در عمارت تاریخی کوشک برگزار شد.
محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور و رئیس شورای حکام مرکز میراث ناملموس در تهران با اشاره به اینکه تمامی برنامه ها و اقداماتی که در مرکز میراث ناملموس تهران انجام می گیرد بر اهداف مشخص و سیاست های مرکز متمرکز است اعلام کرد: مرکز میراث ناملموس تهران، یک مرکز مطالعاتی است که در سطح منطقه‌ی آسیای غربی و مرکزی، تحت نظارت یونسکو است و در چشم‌انداز فعالیت‌های خود امر حفاظت و پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس را به عهده دارد.

وی گفت: میراث ناملموس یکی از موضوعاتی است که نزدیک به 13 سال است که مطرح شده ، درحالی که دنیا درحدود صد سال است که به موضوع میراث ملموس می پردازد بنابراین موضوعاتی از قبیل ثبت میراث ناملموس و شیوه ها و چگونگی انتخاب موضوعات آن فرآیندی دارد که باید به دقت طی شود.
رئیس شورای حکام مرکز میراث ناملموس در تهران با اشاره به اینکه بسیاری از پرونده های مربوط به میراث ناملموس شاخه های متنوعی دارد و توسط نهادهای مختلفی تدوین می شود افزود: با توجه به اینکه میراث ناملموس از شاخه های مختلفی تشکیل شده است از این رو بسیاری از پرونده های آن توسط سازمان میراث فرهنگی تهیه و تدوین نمی شود و این پرونده ها توسط گروه های مردمی و نهادهای مختلف تهیه می شود و در این زمینه نمی توان گفت کدام یک از پرونده ها مهمتر است.
وی با اشاره به اینکه رویکرد ثبت جهانی پرونده ها به سمتی پیش رفته که نشاط اجتماعی را موجب شود افزود: درحال حاضر در ثبت پرونده های جهانی یکی از موضوعاتی که برای یونسکو اهمیت دارد نشاط اجتماعی است. از همین رو، در دو سال گذشته کمیته میراث جهانی ناملموس به طور مداوم توصیه می کند که پرونده های مشترک دراولویت قرار گیرند چراکه هدف از ثبت پرونده ها صلح است.
طالبیان با بیان اینکه شورای حکام بر فعالیت های مرکز میراث ناملموس نظارت عالیه دارد ادامه داد: هدف از فعالیت های مرکز میراث ناملموس در تهران، آگاهی افزایی، شناسایی، اولویت گذاری، مستندسازی، پژوهش، ثبت، احیاء جنبه هایی از میراث و ظرفیت های فراموش شده و ترویج است و خوشبختانه این مرکز با توجه به فعالیت های هدفداری که انجام داده از جمله مراکز با اعتبار در سطح منطقه شناخته می شود.
رئیس شورای حکام اما در پاسخ به این پرسش که بسیاری از پرونده ها از جمله تعزیه شاخه های متعددی دارند اما در پرونده تعزیه جای نگرفته اند افزود: در پرونده های میراث ناملموس یک پلان مدیریتی وجود دارد و پیش از ثبت پرونده تحقیقات کاملی در خصوص موضوع پرونده در کشور و دیگر کشورها انجام می گیرد.
به گفته طالبیان، پرونده هایی چون تعزیه، باغ ایرانی و قنات ها پرونده های باز محسوب می شوند و کلی ثبت می شوند و این قابلیت را دارند که هر سال 25 درصد به آنها اضافه شود و با اضافه شدن شاخه های دیگر به غنای پرونده افزوده شود.
معاون میراث فرهنگی کشور اما در این نشست به ثبت برخی از پرونده های میراث ناملموس در تهران اشاره کرد. به گفته وی، ثبت برخی از پرونده ها سبب اظهارنظرهای متناقضی شده است.
وی تاکید کرد: به عنوان مثال کباب بناب ثبت نشده بلکه دانش پخت کباب است که به ثبت رسیده است. همینطور در خصوص ثبت کرفس نیز اظهارات مختلفی بیان شده که در این مورد هم باید گفت که گیاه کرفس به تنهایی ثبت نشده بلکه رویشگاه آن به ثبت رسیده است.
وی به فهرست در حال انتظار میراث ناملموس اشاره کرد و گفت: همه استان ها تقریبا فهرستی از میراث ناملموس قابل ثبت را ارائه کرده اند. ما فهرست در حال انتظار ثبت جهانی میراث ناملموس را تهیه کرده ایم، اما نمی توان همه آن را روی سایت یونسکو قرار داد. کمیته میراث جهانی ناملموس توصیه می کند پرونده هایی که به صورت مشترک با کشورهای دیگر تدوین شده اند، در اولویت ثبت قرار گیرند.
در ادامه این نشست اما رئیس مرکز میراث ناملموس تهران پیشنهاد «عموزادگی» آئین‌های منطقه‌ای مشابه با کشورهای عضو "مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو" را به شورای حکام مطرح کرد.
«یدالله پرمون» با اعلام این خبر افزود: با توجه به این که از سال‌های گذشته برقراری روابط خواهرخوانندگی بین شهرها باب بود، در طرحی ابتکاری از سوی مرکز مطالعات منطقه ای ناملموس در تهران با عنوان «عموزادگی» و با هدف ایجاد یک رابطه بین آئین‌های مشترک مناطق مختلف ایران و مناطق مختلف کشورهای حوزه منطقه‌ای میراث ناملموس در شورای حکام تائید شد و در حال حاضر بحث تهیه دستورالعمل و آئین‌نامه در دست انجام است.
او با بیان این‌که باید یک پایلوت را در این زمینه در نظر بگیریم و کار کنیم، ادامه داد:به جای رابطه خواهرخوانندگی، عناصر ناملموس بین اقوام مختلف پر سطح منطقه مشترک است. ما آداب و رسوم و هنرهای دستی، جشن‌ها و بازی‌های مشترک با کشورهای منطقه داریم، بنابراین مناسب است که به جای برقراری رابطه با شهرها، رابطه خویشاوندی بین اقوام برگزار کنیم، به همین دلیل نام «عموزادگی» بر آن گذاشته شد.
وی همچنین در خصوص فعالیت های مرکز میراث ناملموس تهران افزود: ترغیب و ترویج همکاری های بین المللی در سطح منطقه، تقویت مراکز تحت فعالیت، پژوهش با محوریت پاسداری از میراث ناملموس، کسب، توزیع و نشر اطلاعات مربوط به میراث ناملموس کشورها، اجرای برنامه های پاسداری موفق از میراث ناملموس، آگاهی‌افزایی و رؤیت‌پذیر کردن میراث ناملموس برای مردم، ظرفیت‌سازی یا آموزش و تربیت نیروی متخصص از جمله وظایف این مرکز به شمار می آید.
به گفته وی، درحال حاضر اقدامات مرکز میراث ناملموس تهران بسیار موثر بوده است به طوری که 6 ماه پیش جشنواره عروسک های بومی آغاز شد و هم اکنون تولید کارگاه های عروسک های بومی و انتشار کتاب های آن آغاز شده است.
رئیس مرکز میراث ناملموس تهران افزود: این مرکز سال گذشته به عنوان مرکز فعال در منطقه تجلیل شد چون توانسته ایم همکاری کشورها را جذب کنیم از ۲۴ کشور حوزه آسیای غربی و مرکزی اکنون ۱۱ کشور به عضویت مرکز ما درآمده اند مانند ایران، عراق، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، قرقیزستان، قزاقستان، لبنان، فلسطین، ترکیه و ارمنستان. تعداد دیگری از کشورها نیز علاقه مند هستند به ما بپیوندند که امور اداری آنها در حال انجام است.
وی همچنین درباره برگزاری برنامه ها و نشست های سالانه مرکز مطالعات میراث ناملموس گفت: برگزاری نشست های سالانه از جمله رئوس فعالیت های ما است. یک نشست عادی حکام و سه نشست فوق العاده در سال های اخیر برگزار شده است. تشکیل هیات اجرایی نیز در تهران امسال انجام شد. برگزاری مستمر شورای راهبردی، پیگیری تثبیت جایگاه حقوقی مرکز، نگارش اسناد پایه ای مرکز به دو زبان از جمله فعالیت‌های دیگر مرکز به شمار می آید. جشنواره بین المللی عروسک های بومی نیز در سال ۲۰۱۶ انجام شد و جشنواره پژوهشی بازی های فکری و سرگرمی نیز در سال ۲۰۱۷ برگزار می شود. سه نشست تخصصی که یکی از آنها در قشم در زمینه راهکاری های علمی برای پاسداری از میراث ناملموس بود، اخیرا برگزار شده است.