دایرة المعارف دانشبنیانها ۱۰۷؛
حاشیه‌های سفر یک مقام اروپایی به ایران/ چرا دیدار معاون صدر اعظم آلمان با مقامات ایرانی لغو شد؟
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره مواضع وزیر اقتصاد آلمان و همچنین لغو دیدارهای او با رئیس مجلس و وزیر امور خارجه دولت توضیح داده است. دیگر مقامات کشورمان از جمله رئیس قوه قضائیه و نائب رئیس مجلس نیز روایت دیگری از چرایی لغو دیدارهای این مقام آلمانی در تهران ارائه کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه‌ای که با روزنامه اعتماد داشته، از حاشیه های حضور دو روزه معاون صدر اعظم آلمان به ایران و دلایل لغو برخی دیدارهای وی گفته است.
قاسمی در پاسخ به سوالی درباره سخنان وزیر اقتصاد آلمان در خصوص لزوم به رسمیت شناخته شدن اسرائیل از سوی ایران و همزمان انتقادهای رئیس قوه قضاییه به سفر وی گفت: «نظرات تک تک آحاد ملت برای ما محترم است چه برسد به مقام‌های عالی‌رتبه‌ای مانند سران قوا. نظرات آقای آملی لاریجانی بسیار محترم و با ارزش است. مواضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به فلسطین، مردم فلسطین، حقوق آنها و رژیم اشغالگر قدس روشن و مشخص است و جای شک و شبهه‌ای ندارد.»
وی ادامه داد: «هم در ایران این مواضع مشخص است و در خصوص آن وحدت نظر وجود دارد و هم در خارج از ایران ما را با این ویژگی‌ها و رویکردها می‌شناسند. بنابراین، این چنین نیست که وزیری یا مقامی تصور کند با صحبتی یا بیانی می‌تواند در تهران پشت میز بنشیند و مقابل همتای ایرانی خود چنین صحبت‌هایی را مطرح کند. عمدتا در عرف دیپلماتیک و این قبیل نشست‌ها مرسوم نیست که یک مقام خارجی به خود اجازه بدهد در یک سفر یا دیدار در خصوص سیاست‌های مشخص یک کشور اظهارنظر صریحی داشته باشد و وی را از کاری منع کند یا توصیه کند. این مساله فقط در خصوص کشورهایی می‌تواند مصداق داشته باشد که در حوزه سیاست خارجی روابط و همکاری‌های استراتژیک با هم دارند یا مذاکرات دائم و مفصل در خصوص موضوعات مشخص دارند که به رایزنی نیاز دارد.»
قاسمی تصریح کرد: «آنچه که من می‌دانم این است که موضع‌گیری‌های این مقام آلمانی اگر چه نادرست بوده است، اما در تحلیل سخنان ایشان باید نگاهی هم به بحث‌های داخلی آلمان داشته باشیم. وزیر اقتصاد آلمان از حزب سوسیال دموکرات و رقیب صدراعظم است و نوع مناسباتی که آلمان در منطقه با دیگر کشورها و رژیم صهیونیستی دارد، نیز نمی‌توان نادیده گرفت. وزارت امور خارجه با اظهارات ایشان برخورد کرده و آن را مغایر با اصول اولیه دیپلماتیک می‌داند.»
او همچنین در این باره که گفته می‌شود دیدار عصر روز دوشنبه وزیر اقتصاد آلمان با وزیر امور خارجه کشورمان لغو شده است، بیان کرد: « تا آنجا که من می‌دانم صحبت اولیه‌ای برای روز دوشنبه صورت گرفته بود، اما وقت ملاقاتی به صورت قطعی تعیین نشده بود. تصور من این است که به دلیل فشردگی دیدارهای اقتصادی و بازرگانی و صنعتی و بانکی وزیر اقتصاد آلمان در روز دوشنبه و مشغله فراوان آقای دکتر ظریف، نهایتا زمانی به طور قطعی تنظیم نشد.»
وزیر اقتصاد آلمان بر اساس اعلام وزارت امور خارجه قرار بود عصر روز دوشنبه با وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کند اما این دیدار بدون آن که به صورت رسمی اعلام شود، لغو شد.
بر اساس آنچه حسین امیرعبدالهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین‌الملل بعد از ظهر روز سه شنبه اعلام کرد دیدار علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز با معاون صدر اعظم آلمان لغو شد.
حقیقت آن است که عموما وزیران مالی در کابینه‌ها، نقش چندانی در تعیین استراتژی‌های سیاسی یک کشور ندارند و اظهارنظرهای آنها در این زمینه، کمتر از وزیران دیگر با صبغه سیاسی از اهمیت برخوردار است.
علی مطهری، نائب رئیس مجلس نیز امروز در صحن علنی مجلس اعلام کرد که «باید با رفتار متکبرانه وزیر اقتصاد آلمان برخورد می‌شد. گابریل رفتار متکبرانه‌ای داشت که لازم بود اینگونه با وی برخورد شود.»
بنابراین به نظر می‌رسد، مواضع سیاسی وزیر اقتصاد آلمان را باید دلیل نارضایتی مقامات ایرانی و لغو دیدارهای او دانست. با وجود این، برخی مقامات کشورمان فشردگی برنامه وزیر اقتصاد آلمان و وزیر امور خارجه ایران را دلیل لغو این دیدارها اعلام کرده‌اند. در مقابل، گابریل، شب گذشته به محض ورود به آلمان اعلام کردکه لغو دیدارهایش در تهران به دلیل مسائل داخلی ایران بوده است.
به نظر می‌رسد وجود برخی ملاحظات باعث شده تا سخنگوی دستگاه دیپلماسی توصیف دیگری از دلایل لغو دیدار گابریل در ایران داشته باشد.
روابط ایران و آلمان با سفرهای متعدد وزیر امور خارجه آلمان به ایران بعد از برجام شکل تازه‌ای به خود گرفته است. آلمان در بین کشورهای اروپایی از همان ابتدای اجرای توافق ایران و کشورهای 1+5 تلاش بسیاری داشت تا از همسایگان خود در اروپا برای ورود به بازار ایران سبقت بگیرد. ایران نیز پس از برجام تلاش گسترده‌ای برای عادی‌سازی روابط با کشورهای اروپایی را در دستور کار خود قرار داده است.
بنابراین شاید بتوان اینگونه تعبیر کرد که دولت تلاش داشته تا برای جلوگیری از اخلال در برنامه گسترده‌اش برای عادی‌سازی روابط با دولت‌های اروپایی، دقیقا به اندازه لازم به اظهارات وزیر اقتصاد آلمان واکنش نشان دهد. حقیقت آن است که عموما وزیران مالی در کابینه‌ها، نقش چندانی در تعیین استراتژی‌های سیاسی یک کشور ندارند و اظهارنظرهای آنها در این زمینه، کمتر از وزیران دیگر با صبغه سیاسی از اهمیت برخوردار است.
به همین دلیل، باید مواضع اصلی دولت آلمان را در میان اظهارات وزیران سیاسی این دولت از جمله فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان جست‌و‌جو کرد. وی به عنوان مقام ارشد سیاست خارجی این کشور در سه سفر به تهران در طول سه سال گذشته همواره مواضع مثبتی درباره ایران داشته و از توافق هسته‌ای ایران استقبال کرده است. او بارها به نقش ایران در حل مناقشات منطقه‌ای و لزوم همکاری با تهران برای حل بحران‌ها تأکید کرده است.
بدون تردید، اگرچه دولت موظف بوده است در مقابل اظهارات مداخله‌جویانه این وزیر آلمانی واکنش نشان دهد، اما برخورد ورای ظرفیت‌ها، حساسیت‌ها و اقتضائات کنونی تنها می‌توانست دور جدیدی از تنش میان تهران و برلین را پدید آورد. بنابراین، می‌توان گفت وزارت امور خارجه، با درک چنین فضایی و توجه به این نکته که عموما نباید اظهارات وزیران اقتصاد را مواضع سیاسی بنیادی یک دولت دانست، برخوردی مقتضی و کنترل شده با وی انجام داده است. علنی نشدن دلیل لغو دیدارهای این مقام آلمانی از سوی دستگاه دیپلماسی، دقیقا در چارچوب مختصات همین ره‌یافت قرار می‌گیرد.
انتهای پیام/
دایرة المعارف دانشبنیانها ۱۰۶؛
