زیربنای تمدن و راهکار مقابله با فقر فرهنگی| بایستههای کتاب و کتابخوانی از منظر مقام معظم رهبری
خبرگزاری آنا- علی رحمانی: اهمیت و مقام والای علم و عالم در فرهنگ و تمدن اسلامی به حدی است که با وجود برخی مقررات ویژه در خصوص روابط مسلمین با اهل کتاب، طبق آیات قرآن و احادیث منابع اسلامی، هیچ حد و مرزی در زمینه علمآموزی برای مسلمانان و غیرمسلمانان وجود ندارد.
به عبارت بهتر، سنت اسلامی از یک طرف مسلمین را به تولید و از طرف دیگر در صورت نیاز به ترجمه آثار علمی تولید شده در حوزههای گوناگون تشویق میکند تا این گونه نهال علم و دانش در جامعه اسلامی بارور و تنومند گردد.
اما شوربختانه با وجود پیشرفت فضای مجازی و ملزومات آن، جامعه ایران از گذشتههای دور از فقر مطالعه رنج میبرد- امری که به هیچ وجه مطلوب یک ملت متمدن و با فرهنگ نیست. با توجه به این عارضه بزرگ فرهنگی، در ادامه نگاهی گذرا خواهیم داشت به اهمیت مؤلفه کتاب و کتابخوانی از منظر رهبر انقلاب به عنوان زعیم اصلی جامعه ایران اسلامی.
تولید و ترجمه کتاب مسئولیت سنگین وزارت ارشاد و نهادهای فرهنگی
جستوجو در لابهلای اسناد و مدارک موجود در خصوص روند رنسانس اسلامی در قرن پنجم هجری شمسی و رنسانس برآمده از تمدن غرب در سالهای نه چندان دور ما را با این حقیقت شیرین آشنا میکند که تولید و ترجمه کتاب، به عنوان اصلیترین رسانه علم در جاده پیشرفت نوع بشر، نقش به سزایی داشته است؛ به نحوی که اگر نهضت ترجمه و نشر علوم مختلف از تمدنهای گوناگون نبود؛ نه تمدن اسلامی به این شکل که امروز آثار ماندگاری از خود به یادگار گذاشته بر پهنه گیتی ظاهر میشد و نه تمدن غربی با پیشرفتهای سرسامآور و قابل توجه در عرصه علوم مختلف مواجه میگشت. به همین جهت، باید نهضت بازگشت به کتاب و کتابخوانی را مهمترین عامل شکوفایی و بالندگی تمدنهای بشری اعم از شرقی یا غربی به شمار آوریم.
رهبر بیداردل انقلاب اسلامی حضرت آیتالله خامنهای (مدظله العالی) نیز با آگاهی کامل نسبت به این مسئله کلیدی طی سخنرانی مشهور خود در جمع تعدادی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۱۹ آذرماه ۱۳۹۲ ش، تولید و ترجمه کتاب را مسئولیت سنگین وزارت ارشاد اسلامی دانسته و فرمودند «مسئولیت وزارت ارشاد خیلی سنگین است...، یکی از کارهای ما تولید کتاب است، ترجمه کتاب [است]. شما نگاه کنید ببینید در دنیا چه چیزهایی منتشر میشود که دانستن آن برای جوان ایرانی لازم است؛ ترجمه کنید، پول بدهید ترجمه کنند، کمااینکه دیگران دارند میکنند. من با کتاب زیاد انس دارم، کتاب زیاد میخوانم، در بازار نشر و ... از تازههای کتاب زیاد اطلاع دارم - کارها دارد میشود؛ سرمایهدار میرود پول عالی میدهد به مترجم که فلان کتاب را ترجمه کن. من پرسیدم از یکی از همین حضرات که مترجم به شما مراجعه میکند یا شما به مترجم مراجعه میکنید؟ گفت نه، ما به مترجم مراجعه میکنیم؛ راست میگوید، مترجم پیدا میکنند برای اینکه ترجمه کند. خب اینکار را شما هم باید بکنید؛ کتاب ترجمه کنید، کتاب تولید کنید.»
با وجود تأکید رهبر حکیم انقلاب بر لزوم رشد و گسترش صنعت تولید و ترجمه کتاب، اگر نگاهی کوتاه به آمار دلسرد کننده موجود در صنعت نشر کشور بیاندازیم، با این حقیقت تلخ مواجه میشویم که علیرغم فراوانی عناوین مختلف کتاب در بازار نشر و ترجمه، این عناوین متنوع از تیراژ نسبتاً پایینی برخوردارند-امری که باید به وسیله نهادهای حمایتی یا واسطهای دیر یا زود برای آن فکری کرد.
فرهنگسازی تنها راه مقابله با فاجعه فرهنگی
به عقیده بسیاری از صاحبنظران عرصه فرهنگ و هنر، تنها راهکار مقابله با فاجعه فرهنگی فوقالذکر، تکیه بر فرایند فرهنگسازی مداوم در عرصه کتاب و کتابخوانی است، که با تعمیق دانش و آگاهی موجود در جامعه اشباع شده از اطلاعات بستهبندی شده با اهداف خاص، قدرت تحلیل سیاسی-اجتماعی را به تودههای مردم باز میگرداند.
رهبر انقلاب نیز با نکتهسنجی خاص خویش ضمن گلایه از عدم رواج فرهنگ مطالعه در بین قشر جوان ایرانی در سخنرانی خود برای جمعی از اساتید استان خراسان شمالی در تاریخ ۲۰ مهرماه ۱۳۹۱ ش فرمودند «در جامعه ما بیاعتنائی به کتاب وجود دارد. گاهی آدم میبیند در تلویزیون از این و آن سؤال میکنند: آقا شما چند ساعت در شبانهروز مطالعه میکنید، یا چقدر وقت کتابخوانی دارید؟ یکی میگوید پنج دقیقه، یکی میگوید نیم ساعت! انسان تعجب میکند. ما باید جوانان را به کتابخوانی عادت دهیم، کودکان را به کتابخوانی عادت دهیم؛ که این تا آخر عمر همراهشان خواهد بود. کتابخوانی در سنین بنده - که البته بنده چندین برابر جوانها کتاب میخوانم - غالباً تأثیرش بهمراتب کمتر است از کتابخوانی در سنین جوانها و شما عزیزانی که اینجا حضور دارید. آنچه که همیشه برای انسان میماند، کتابخوانی در سنین پایین است. جوانان شما، کودکان شما هرچه میتوانند، کتاب بخوانند؛ در فنون مختلف، در راههای مختلف، مطلبی یاد بگیرند.»
به عنوان مخلص کلام، باید گفت اگر این رهنمودهای دلسوزانه توسط مسئولان امور فرهنگی کشور مورد توجه قرار بگیرد و به موقع اجرایی شود، بسیاری از مشکلات علمی، فنی و فرهنگی کشور در سایه تلاش و پشتکار جوانان این مرز و بوم قابل حل خواهد بود، امری که در شرایط نابسامان صنعت چاپ و نشر در کشور در دوره کنونی بیشتر به یک رؤیای شیرین شباهت دارد تا یک واقعیت محقق شده.
انتهای پیام/
